De Gulden Regel

[siger]

De eenvoudigste omschrijving van de Gulden Regel luidt:

• "behandel anderen zoals je zelf behandeld wil worden".

Een meer gedetailleerde beschrijving zou kunnen luiden:

• - behandel anderen tegemoetkomend.
  - heb je daar slechte ervaringen mee, wees dan terughoudender.
  - heb je daar goede ervaringen mee, wees dan bereidwilliger.
  - tracht zo een goede verstandhouding op te bouwen met je omgeving.

De Gulden Regel is ouder dan om het even welke beschaving, in feite zelfs ouder dan de mensheid. Een studie van het gedrag van wilde ratten besluit:

Wilde Noorse ratten helpen onbekende soortgenoten als gevolg van hulp ontvangen van andere onbekende partners om een gemeenschappelijke taak uit te voeren. Anonieme hulp verhoogde hun neiging om te helpen met meer dan 20%, wat aantoont dat niet-menselijke dieren inderdaad algemene wederkerigheid kunnen vertonen. Dit mechanisme veroorzaakt altruistisch gedrag door voorafgaande sociale ervaring, onafhankelijk van de identiteit van de partner. Algemene wederkeringheid is bijgevolg eenvoudiger en vermoedelijk belangrijker in de natuur dan andere wederkerigheidsmechanismen.

Het boek "Experiments in Economics: playing fair with money" van Ananish Chaudhuri behandelt dezelfde problematiek aan de hand van experimenten. Uit mijn bespreking hier:

Al deze experimenten tonen aan, zegt Ananish Chaudhuri (p. 156), dat mensen in de loop van talrijke economische transacties hebben geleerd routinematig samen te werken met niet-verwante vreemdelingen, dikwijls in grote groepen, met mensen die die ze nooit terug zullen zien en waarbij iemands reputatie weinig of geen belang heeft. Mensen dragen niet enkel systematisch bij tot liefdadigheid: ze geven bloed en organen aan volslagen onbekenden. Bijgevolg volstaan biologische theorieën als verwantsschapsselectie (“kin selection”) en wederkerig altruisme mogelijk niet om de patronen van brede menselijke samenwerking te verklaren. Economen die bij het hier samengevatte onderzoek betrokken waren stellen een nieuwe theorie voor: “sterke wederkerigheid” (“strong reciprocity”). Hiermee bedoelt men de aanleg om heilzame normen van samenwerking op te stellen en diegenen te bestraffen - desnoods met eigen schade - die deze normen van samenwerking overtreden, zelfs als het onwaarschijnlijk is dat deze schade ooit op een of andere wijze vergoed zal worden.

Als hierbij niet gestreefd wordt naar eigen voordeel ten koste van de omgeving, valt dit gedrag niet onder egoisme. De wetenschap (vb. Richard Dawkins in The Selfish Gene) spreekt daarom sinds Robert Trivers over wederkerig altruisme (reciprocal altruism.) De befaamde bioloog Frans De Waal heeft heftig geprotesteerd tegen de populaire bewering dat altruisme in wezen huichelarij - verborgen egoisme - zou zijn. Ik heb dit protest hier uitgebreid geciteerd. Daaruit één paragraaf:

Bij Wright is de weerklank van Ghiselin te horen als hij antwoordt dat het 'morele dier' in wezen huichelachtig is [...] Om te verklaren hoe we onszelf ondanks deze vertoning onder ogen durven komen, komen deze theoretici ermee aanzetten dat we onszelf voor de gek houden. Als mensen denken dat ze bij tijd en wijle onbaatzuchtig zijn, zo luidt hun redering, verhullen ze hun werkelijke drijfveren voor zichzelf [...]. Het is de ironie ten top dat iedereen die weigert te geloven dat we onszelf voor de gek houden en die denkt dat pure goedheid bestaat, als wensdenker wordt beschouwd, en er dus van wordt beschuldigd zichzelf voor de gek te houden.

De Waal noemt ook "Wederzijdse Hulp" van Peter Kropotkin, die ik hier geciteerd heb.

[Fish]

Bij Wright is de weerklank van Ghiselin te horen als hij antwoordt dat het 'morele dier' in wezen huichelachtig is [...] Om te verklaren hoe we onszelf ondanks deze vertoning onder ogen durven komen, komen deze theoretici ermee aanzetten dat we onszelf voor de gek houden. Als mensen denken dat ze bij tijd en wijle onbaatzuchtig zijn, zo luidt hun redering, verhullen ze hun werkelijke drijfveren voor zichzelf [...]. Het is de ironie ten top dat iedereen die weigert te geloven dat we onszelf voor de gek houden en die denkt dat pure goedheid bestaat, als wensdenker wordt beschouwd, en er dus van wordt beschuldigd zichzelf voor de gek te houden.

Ik ben een aanhanger van de theorie dat altruisme leunt op wederkerigheid. Maar vind mijzelf geen huichelaar als ik iemand help (zonder bijbedoeling).
Het geeft een prettig gevoel en dus wordt ik beloond.
Zou pure goedheid nog bestaan als er geen beloning zou zijn?

[siger]

Het geeft een prettig gevoel en dus wordt ik beloond.
Zou pure goedheid nog bestaan als er geen beloning zou zijn?

Pure goedheid hebben we misschien niet eens nodig. We hebben gewoon geleerd dat het allemaal beter gaat als we mekaar een handje helpen. Dat werkt toch prima, zonder dat we op zoek moeten naar een verborgen individuele opbrengst?

[Mypos]

Kijk hier kan ik nou wel wat mee. Je oogst wat je zaait en de waard is zoals ie zijn gasten vertrouwd. Oftewel heb respect voor iemands mening ook al ben je het er niet mee eens.

Goeie post Siger.

[Blues-Bob]

Ik denk dat als we een competitie-samenleving zouden hebben van steeds net iets altruistischer proberen te zijn dan de ander, dat we nog altijd zouden barsten van de stress. MAW niet altruistisch zijn omdat het moet, maar omdat je erachter staat is de sleutel tot een samenleving waar ik mij prettig in zou voelen (en ik denk waar de meeste mensen zich prettig in zouden voelen).

Dat ik altruistischer ben dan mijn buurman, maar minder altruistisch dan mijn collega dat doet er dan ook niet meer zo toe. Ik denk dat de variatie in altruisme zo zijn oorzaken heeft, aanleg, leerprocessen en omgevingsfactoren. Heel cliché maar volgens mij wel genoeg om altruisme te verklaren en op waarde te schatten.

Groet,

Bob

[Knutselsmurf]

"behandel anderen zoals je zelf behandeld wil worden".

Dat kun je op meerdere manieren uitleggen.

1) geef iedereen de vrijheid om zijn/haar eigen identiteit te uiten.

2) Ik wil niet geconfronteerd worden met "zondige dingen" en wil dus ook anderen behoeden voor deze ongein.

[okke]

Wat je bedoel je met die tweede uitleg, Knutselsmurf?

[Bram Kaandorp]

Wat je bedoel je met die tweede uitleg, Knutselsmurf?

Zoals ik het lees is het zoiets als:

"Ik heb iets tegen homo's dus moeten ze niet zich 'zo' gedragen in mijn omgeving" (wat dat 'zo' dan ook moge zijn.


Let wel, dat is niet mijn mening, en vast en zeker ook niet die van knutselsmurf, maar een mogelijke uitleg van punt twee dat knutselsmurf aangaf.

[Peter van Velzen]

het is echt niet ingewikkelder dan siger stelt.

Als iedereen bereid is om anderen onder omstandigheden te helpen zijn we met zijn allen beter af.
Let wel, dat houdt niet in dat deze of gene geen misbruik van andermans goedheid kan maken, noch dat er geen mensen zijn die veel goed doen en slechts ondank ontvangen. Het houdt slechts in dat in de meeste gevallen de eigenschap om anderen te willen helpen iets grotere overlevingskansen heeft dan de eigenschap om alleen iets te willen doen waar je zelf wat aan hebt.

Een suggestie van een berucht godgelovige:
Pas de gulden regel vooral toe op hen die zelf ook de gulden regel toepassen.
(wie wel eens meer berichten van mij gelezen heeft, weet op wie of wat ik hier doel)
Dat moet toch ook Fishhook tevreden stellen

[Fish]

Het houdt slechts in dat in de meeste gevallen de eigenschap om anderen te willen helpen iets grotere overlevingskansen heeft dan de eigenschap om alleen iets te willen doen waar je zelf wat aan hebt.

Mee eens.
Goed doen voor de anderen in de groep is, uiteindelijk, voordelig voor mij en mijn genen.

[Blues-Bob]

Het houdt slechts in dat in de meeste gevallen de eigenschap om anderen te willen helpen iets grotere overlevingskansen heeft dan de eigenschap om alleen iets te willen doen waar je zelf wat aan hebt.

Mee eens.
Goed doen voor de anderen in de groep is, uiteindelijk, voordelig voor mij en mijn genen.

Toch ben ik meer geneigd mijn genen uit het water te vissen, dan andermans genen, als beiden dreigen te verdrinken. Ook in goed doen maak ik keuzes die anderen wellicht anders zouden nemen, of waarvan anderen zouden zeggen dat ze die keuzes liever anders zouden zien. Ook met de beste wil van de wereld verschillen keuzes en belangen en iets wat indien gewenst ook getoetst mag worden. Hoe dat in praktijk te brengen, kunnen we altijd over denken als de situatie specifieker wordt. Openheid en eerlijkheid in motivatie en belangen is daarom volgens mij niet iets wat onderschat moet worden. Omdat niets perfect is, blijft verschil. En met dat verschil komt conflict, in minder of meer mate.

Groet,

Bob

[mrBE]

Het geeft een prettig gevoel en dus wordt ik beloond.
Zou pure goedheid nog bestaan als er geen beloning zou zijn?

Pure goedheid hebben we misschien niet eens nodig. We hebben gewoon geleerd dat het allemaal beter gaat als we mekaar een handje helpen. Dat werkt toch prima, zonder dat we op zoek moeten naar een verborgen individuele opbrengst?

Waar het op neer komt is dat HOE we aan een bepaald gedrag komen, ondergeschikt is aan het gedrag zélf. Altruïsme op basis van empathie, of op basis van één of andere gedrags-stoornis (heb eens ergens gelezen dat er een genetisch defect bestaat waardoor men extréém empathisch wordt), werkt net zogoed als altruïsme op basis van één of andere zakelijke interne "kosten/baten" berekeningsmodule. Ik zie geen bijzondere reden waarom de gulden regel dus niet op oprechte empathie zou kunnen steunen. Het zou niet de eerste indirecte adaptatie zijn.

Die mogelijkheid bij voorbaat verwerpen lijkt wel een beetje op de redeneerfout waarbij de persoon/partij die voordeel haalt uit een bepaalde situatie, daardoor automatisch beschouwd wordt als de drijvende kracht achter die gebeurtenis. Bij voorbeeld "9/11 was een fantastisch excuus voor Bush om Irak binnen te vallen, ERGO hij zit zelf achter de aanslag!". Net zomin moet men automatisch concluderen dat de wederdiensten die veelal volgen na het helpen van iemand "dus" wel de ultieme oorzaak zullen zijn van ons altruïsme.

Eén theorie zou kunnen zijn dat het in beginsel iets te maken heeft met spiegel neuronen (http://en.wikipedia.org/wiki/Mirror_neuron" onclick="window.open(this.href);return false;). In eerste instantie zouden die kunnen helpen om door imitatie gedrag over te nemen (mechanisme voor cultuur overdracht), en als bijproduct stellen ze ons misschien in staat om ons in de plaats van de ander te stellen, dus te delen in zijn/haar gevoelens, en dus uit oprechte empathie hulp te verlenen.

[siger]

Vreemd dat we gerustgesteld zijn als het iets met een gen is.

[Fish]

Toch ben ik meer geneigd mijn genen uit het water te vissen, dan andermans genen, als beiden dreigen te verdrinken. Ook in goed doen maak ik keuzes die anderen wellicht anders zouden nemen, of waarvan anderen zouden zeggen dat ze die keuzes liever anders zouden zien. Ook met de beste wil van de wereld verschillen keuzes en belangen en iets wat indien gewenst ook getoetst mag worden. Hoe dat in praktijk te brengen, kunnen we altijd over denken als de situatie specifieker wordt. Openheid en eerlijkheid in motivatie en belangen is daarom volgens mij niet iets wat onderschat moet worden. Omdat niets perfect is, blijft verschil. En met dat verschil komt conflict, in minder of meer mate.

Groet,

Bob

Ik ontken ook nergens dat voor bijna iedereen de eigen genen voor gaan.
Verder heb ik het over het algemeen niet over het individu, of de uitzondering die de regel bevestigd.

[Blues-Bob]

Vreemd dat we gerustgesteld zijn als het iets met een gen is.

Al zou de alomtegenwoordige, alleswetende god ons verschillen van mening geven, verschillende belangen geven of wat dan ook, ik denk dat dit niet veel uit zou maken voor de verschillen onderling, en dat we soms niet anders kunnen dan keuzes maken die voor de ene beter uitpakken, dan voor de ander. Tal van voorbeelden zijn te bedenken. Laat ik er een absurde situatie van maken. Zoals de grote filosoof Thomas Acda ooit sprak:
"als de druk wegvalt komen er zuurstofmaskers naar beneden vallen. Indien u met een kind reist, zet dan eerst uw eigen masker op, dan pas die van uw kind. Bent u met twee kinderen, besluit dan nu vast welke u het dierbaarst is".

De ene ouder kiest het ene kind, de andere zou het andere kind gekozen hebben. Dat is de reeele situatie denk ik.

Groet,

Bob