Christendom en slavernij

[siger]

Het terugdringen van slavernij is eerst in de moderne samenleving verwezenlijkt. Het ligt voor de hand dat er een verband is tussen dit terugdringen en de principes van moderniteit, democratie en gelijke rechten. Dat verband is onverkorte wederzijdse eerbiediging van individuen.

Slavernij is (ook vandaag nog) het symbool bij uitstek van de pre-moderniteit.

Het christendom heeft deel uitgemaakt van deze pre-moderniteit. Als behoudende ideologie heeft ze telkens verdedigd wat er op dat ogenblik was. Ze heeft slavernij altijd als een natuurlijk fenomeen en/of als een goddelijk gebod beschouwd.

Waar lotsverbetering onvermijdelijk werd, hoezeer ook in strijd met de behoudende ideeën van de tijd, pleitte het christendom onschuldig voor het verleden: wat eerst werd afgeschilderd als gods onveranderlijke wil, werd dan uitgelegd als een kwaad dat met gods wil was uitgeroeid.

Het christendom ontkende niet enkel aan de behoudende kant te staan, het bestempelde zich zelfs als voorvechter van vernieuwing. Dat is niet enkel zo in het geval van slavernij: ook met vrouwenrechten, homosexualiteit, geboortebeperking, algemeen onderwijs, abortus, euthanasie, pacifisme etc.... etc.... was of is het christendom een behoudende kracht die brutale middelen niet schuwde; maar als de vernieuwing een feit is, gaan dezelfde mythologen het verleden uitvloooien om enkele bijzondere individuen als christelijke voorvechters het podium van de geschiedenis op te duwen, en verklaren zichzelf tot bereiders wat ze altijd letterlijk met vuur en zwaard bestreden.

Zo voert men christelijke enkelingen of hoogstens minderheden op die tegen het behoud gestreden hebben. Maar zelfs dan beroep ik me op dezelfde redenering die men steeds gebruikt om godsdiensten goed te praten: niet generaliseren!


Maar het is onwaarschijnlijk dat wie vandaag behoudsgezind is, enkele eeuwen geleden op de bres voor vernieuwing zou gestaan hebben.

Ik heb niets tegen christenen (of tegen om het even welke levensbeschouwing) op zich, maar ik neem het niet wanneer zij zich gaan opwerpen als de roergangers van de moderne beschaving, en schaamteloos beweren dat ze beter dan anderen weten hoe we moeten samenleven.

Een van de talrijke christelijke vervalsingen van de geschiedenis die in de negentiende eeuw zijn bekokstoofd is de bewering dat het christendom al sinds zijn ontstaan opkomt voor de zwakkeren, voor naastenliefde, voor vrede, tegen slavernij. Dat zou me niet zo ergeren als het bij geschiedenis bleef, maar die onzin wordt te pas en te onpas opgerakeld om christenen een speciaal zitje te bezorgen in de moderne samenleving die ze altijd bestreden hebben.

Over slavernij en christendom heeft Rereformed reeds volgende interessante link gegeven:
http://www.worldfuturefund.org/wffmaste ... lavery.htm

Aristoteles, sinds de middeleeuwen (Thomas Aquinas) tot vandaag een gezag in de kerk, beschouwde slaven als behorend tot het lichaam van de meester:

Dat wat kan voorzien door de geest is van nature bedoeld om heer en meester te zijn, en dat wat met het lichaam uiting kan geven aan dit voorzien, is van nature slaaf

Ook de bijbel raadt aan geweld tegen slaven te gebruiken:

Een slaaf kan niet verbeterd worden met woorden alleen. Hij luistert, maar gehoorzaamt niet

en

Als een man zijn slaaf verwent van jongsaf, zal hij op de duur leed bezorgen

Een meester mag zijn slaaf doodslaan, mits de doodstrijd een dag of langer duurt:

Indien een man zijn slaaf of slavin slaat met de roede, en die sterft, zal hij gestraft worden. Maar als die een of twee dagen in leven blijft, valt hem niets te verwijten, want het was zijn geld.

Sint Paulus, een van de eerste christenen, kende zowel Aristoteles als Exodus. Hij maande slaven aan

...te gehoorzamen aan hun vleselijke meesters, met angst en beven...

En

Eer uw meesters zodat de naam van God en zijn leer niet beschaamd worden

Welgestelde christenen die door de Romeinse overheid werden gedwongen een offer aan de keizer te brengen, redden hun zieleheil door hun plaats te laten innemen door een slaaf. De derde eeuwse kerkvader Peter van Alexandrië drong er evengoed op aan dat deze slaven gestraft zouden worden:

Ook al waren deze slaven overgeleverd aan hun meester [...] laat ze gedurende één jaar boeten.

Het concilie van Gangra, in de vierde eeuw, veroordeelde bisschop Eustathius omdat hij slavernij bekritiseerde. Het concilie besliste dat

Wie ook een slaaf zou leren, onder het mom van godsvrucht, zijn meester te minachten en te vluchten, in plaats van zijn meester te dienen met goedwillendheid en eerbaarheid, hij weze vervloekt.

Slaven in een feodale samenleving worden in het Nederlands lijfeigenen genoemd. Het latijn voor slaaf, "servus", wordt in het Engels en Frans nog steeds gebruikt (serf).
Er is heel wat christelijke onzin over gelukkige lijfeigenen verteld, bijvoorbeeld dat ze, in tegenstelling tot "echte" slaven, onder een humaner sociaal contract van "wederkerigheid onder goddelijke bescherming" leefden. Daarmee bedoelt men dat priesters bidden voor de gemeenschap, ridders vochten voor de gemeenschap en lijfeigenen werkten voor de gemeenschap. In werkelijkheid hadden de lijfeigenen weinig nut van de biddende priesters, en hadden een hoop te lijden onder vechtende ridders. Ze waren slaven, en werden zoals andere slaven bezeten, minacht, ondervoed, en misbruikt, ook sexueel.

Vele slaven werden relatief goed gevoed en gekleed, terwijl veel pachters - als hun akkertjes klein waren en de pachten hoog - in bittere armoede leefden.

Ook is het zo dat formele rechten vaak weinig zeggen. De formele rechtspositie van een boer in een bepaalde samenleving kan relatief goed zijn, maar als zijn landheer tevens de plaatselijke rechter is, zal de boer in de praktijk weinig mogelijkheden hebben om zijn rechten te doen gelden.

Sinds christelijk Europa massaal op Slaven joeg om hen aan moslims te verkopen, werd hun etniciteit de soortnaam "slaaf".

Men zegt dat lijfeigenen, in tegenstelling tot slaven, hun eigen bezittingen konden hebben. Maar slaven hadden gewoonlijk bezittingen. Harvard professor Patterson zegt (Slavery and Social Death):

Ik ken geen samenleving gebouwd op slavernij waar slaven die het zich konden veroorloven geen slaven konden kopen.

Het enige verschil tussen lijfeigenen en andere slaven zou zijn dat in een feodale economie amper handel gedreven wordt, dus ook in lijfeigenen of slaven. Maar ook dat is niet waar. In 755 bijvoorbeeld bekloeg de bisschop van Mains zich er over dat een parochiepriester vijf lijfeigenen, die eigendom van de kerk waren, verkocht had voor een paard. (http://www.fordham.edu/halsall/source/755Lullo.html).

Wie beweert dat dit een zeer uitzonderlijk voorval was, is bezig de boel te belazeren, want slavenhandel kan slechts onder twee condities: of alles gebeurt in totale geheimhouding, en de slaven worden gevangen gezet en verborgen gehouden, of er is instemming van de samenleving, zodat de slaaf nergens heen kan vluchten. Wanneer we nu een geval hebben waarbij een bisschop schrijft dat de kerk slaven in eigendom heeft (vijf in één parochie), en een priester daar kopers voor kan vinden, dat alles in de openbaarheid, dan moet men aannemen dat bezit en verkoop van "lijfeigenen" normaal was, en dat wij misleid zijn door negentiende eeuwse christelijke geschiedschrijving, die het hoogtijd vond gelijkaardige dingen in de doofpot te stoppen.

Ook in christelijk Europa werden aan het einde van de middeleeuwen, met de toename van de mercantiele samenleving, het aantal lijfeigenen gebonden aan land teruggedrongen door de slavenhandel.

In de middeleeuwen en de Atlantische tijd waren één op zes slaven. Karel de Grote organiseerde raids in Centraal en Noordwest Europa om Slaven te vangen en uit te voeren langs Venecie en Sicilie. Toen de christenen in Spanje terrein terugwonnen op de Moren, werden gevangenen verkocht op de markten van Mallorca en Barcelona, samen met hun (Europese) slaven.

In 1438 (de late middeleeuwen) zond de koningin van Aragon een brief aan de moslim koning van Tunis met het verzoek taxvrije doorgang te verlenen aan een levering van zes Ethiopische vrouwen. Aangezien moslims en joden reeds enkele decennia tot slaven van de kroon van Aragon gemaakt waren (http://libro.uca.edu/boswell/rt1.htm), zal de koningin meer dan voldoende werkkrachten ter beschikking hebben gehad. Het is dus de vraag welke rol deze voorouders van Naomi Campbell moesten spelen in de kille paleizen van het christelijke Europa.

Nadat Amerikaanse inboorlingen die door christenen tot slavernij gedwongen waren massal stierven door epidemieën, werden Spanje en Portugal de draaischijf voor een wereldwijde slavenhandel. In 1454 schreef de paus een brief aan de koning van Portugal waarin hij hem feliciteerde dat zoveel vijanden van Christus tot slaaf gemaakt waren. Vanaf 1517 startte Charles I van Spanje met grootscheepse slaventransporten naar Amerika.

Toen vier eeuwen later de anti-slavernij beweging op gang kwam, bezaten christenen in de USA alleen zo'n 5 miljoen slaven. Bijna de helft van de verdediging van slavernij werd door christelijke predikanten geschreven. Larry Hise geeft een lijst van meer dan 250 religieuzen die de bijbel aanhaalden om te bewijzen dat blanken het recht hebben zwarten te bezitten. (Larry Hise, "Pro Slavery")

De christenen die deelnamen aan de anti-slavernij beweging, van Eustathius tot Wilberforce, waren zeker niet typisch voor het christendom.

Hier nog enkele citaten uit Slavery from Roman times to the early transatlantic trade van William D. Philips.
(voor noten en bronnen zie aldaar)

In de 10e eeuw brachten de oorlogen van de Duitse keizer Hendrik de Vogelaar talrijke Slaven in de handen van slavenhandelaren. Tegen het jaar 1000 begon de Westelijke slavenhandel te minderen, al werden nog steeds Ieren en Vlamingen verkocht op de markt van Rouen. In de 12e eeuw bekeerden de Slaven zich tot het christendom, en de slavenhandel van Oost-Europa door Frankrijk naar moslim-Spanje stokte.
[...]
Terwijl Frankrijk (700-1000) een draaischijf as voor slavenhandel met de moslimwereld, nam Italië ongeveer dezelfde positie in.[..] Het waren gewoonlijk Slaven die over de Alpen en doorheen Pavia werden gedreven.

In de late middeleeuwen, van de twaalfde tot de vijftiende eeuw, bleef de Europese interne economie zich ontwikkelen en versterken. Slavernij was nog steeds aanwezig, ook al was de landbouw in het grootste deel van Europa een kwestie van lijfeigenen en vrije boeren. Huisslaven en werkslaven bleven bestaan in heel Europa, vooral in Italie en het Iberische schiereiland. In dit hoofdstuk zullen we de late Europese slavernij onderzoeken, als een belangrijke periode uit de geschiedenis van de slavernij, en als een prelude voor de ontwikkeling van Amerkaanse slavernij. Dit is bijzonder belangrijk, aangezien slavernij in de Nieuwe Wereld haar oorsprong heeft in late middeleeuwse tradities. Vooreerst hadden de kruistochten het werkgebied van de Italiaanse kooplui, de meest actieve slavenhandelaren van die tijd, in grote mate uitgebreid, en, als bijkomend resultaat van de kruistochten, breidden de Europeanen hun kennis van suiker verder uit, en de Amerikaanse geschiedenis van suiker en slavernij zijn onontwarbaar met elkaar verweven. De Spaanse en Portugese veroveringen hielden slavernij in leven en bloeiend op het Iberische schiereiland. De heropleving van het Romeinse recht en haar invloed op de Europese wetgeving was evenzeer doorslaggvend, omdat de regels voor slavernij zo belangrijk waren in het Romeinse recht. Bijgevolg hadden Spanje en Portugal een volledige slavenwetgeving ontwikkeld lang voor ze aan hun overzeese expansie begonnen.

Italianen importeerden hun slaven vooral van buiten Italië. Reeds in de twaalfde eeuw had Venetië slaven uit een wijd gebied, al bleef het een gering aantal. In het midden van de twaalfde eeuw bezat Genua moslim slaven, en er is bewijs dat een van de rijke Genuese koopmannen van die tijd, Guglielmo Burone, een slaven eigenaar was. In 1300 vermeldde het testament van een Genuese resident in Cyprus, dat hij vijf slavinnen en één slaaf bezat. Iris Origo schreef: "tegen het einde van de veertiende eeuw was het moeilijk een welgesteld huishouden in Toscanië te vinden dat niet minstens één slaaf bezat: bruiden brachten ze mee als bruidschat, dokters aanvaardden slaven als betaling - en het was niet ongewoon ze te vinden in de dienst van priesters."
Slaven in Italië kwamen in de 14e en 15e eeuw uit verschillende gebieden en etnische groepen. Er waren moslims, Tataren, Circassiërs, Russen, Bulgaren, Armeniers, Albanezen, enkele mediterrane eilandbewoners, en nog minder van zwart Afrika en de Canarische Eilanden. De meesten waren vrouwen, en de meesten werden benut als huishoudster en concubine.[...]In 1427 had Cosimo de Medici van Florence een onwettig kind bij een jonge Circassische slavin. Het kind werd gewettigd en werd later aartspriester van Prato.

Een brief beschrijft een verschillende situatie "We spraken met de kapelaan die de vorige eigenaar was, en hij zegt dat je haar in zee mag gooien met wat ze in haar buik heeft, want het is geen schepsel van hem. En hij zal wel de waarheid spreken, want als hij haar zwanger gemaakt had, zou hij haar nooit teruggezonden hebben..."
[...]
In die gevallen waarin een butienstaander een slavin zwanger had gemaakt, was de wet in Italiaanse steden duidelijk: niet de slavin, maar de meester moest schadeloos gesteld worden, want haar handelswaarde was verminderd.

Al de gebruikelijke wijzen om slaven te maken waren gebruikelijk onder de Kroon van Aragon: geboorte, huwelijk, rechtspraak, en schuld. Tot het einde van de dertiende eeuw werden taltijke slaven gemaakt door veroveringen en strooptochten; daarna had Aragon haar expansie op het vasteland voltooid, en de hoofdbronnen van slaven werden piraterij en handel.

De grote periode van Aragonese expansie was de dertiende eeuw, toen James I van Aragon het koninkrijk Valencia overnam en met Castile samenwerkte voor de verovering van Murcia. Krijgsgevangen werden regelmatig verkocht in slavernij, en James I bezat talrijke slaven. Hij zond er zo'n tweeduizend als geschenk naar koningen, keizers, kardinalen en edelen.
Het gevangennemen van grote aantallen slaven was een voortdurende traditie. In 1280, nadat Peter Mondesa veroverde, "bleven slavenhandelaars nog minstens een jaar en half slaven aankopen uit de krijgsgevangenen."
Slavernij in het nieuw veroverde Valencia volgde het gewone mediterrane patroon- urbaan eerder dan ruraal, domestiek eerder dan landbouw, hoewel een aantal slaven zeker werkte op het platteland. Er was een breed spectrum aan slavenbezitters; Robert I. Burns heeft slavenhouders vastgesteld van ambachtslui tot bisschoppen en de koning.
Strenge wettelijke bepalingen bonden het bestaan van slaven in het dertiendeeeuwse koninkrijk Aragon. Hun wettelijke status was praktisch onbestaande, al konden ze wel voor het gerecht verschijnen als klagers of als verdediger in bepaalde omstandigheden. Moslim slaven konden met losgeld of anderzins vrijgekocht worden., maar zolang ze slaaf bleven waren ze onderworpen aan het recht van hun eigenaar, tenzij het om zware vergrijpen ging. Een eeuw later waren de regels verstrengd, en werd elke slaaf behandeld als rebel en gevangene.

Handelaars van de Kroon van Aragon vervoerden slaven naar Zuid-Frankrijk, en moslims bezochten Barcelona om er slaven te kopen. De winsten die christenen haalden uit de slavenhandel maakte dat ze legale en illegale middelen inzetten om de voorraad aan moslimslaven te vergroten.
[...]
Een van de belangrijkste voorwaarden voor de opkomst van slavernij in de Nieuwe Wereld was het hervinden en toepassen van het Romeinse recht in de middeleeuwse koninkrijken. De uitgewerkte slavenwetten van Justinianus waren makkelijk toepasbaar wanneer nieuwe omstandigheden het vereisten. In de elfde eeuw had de Italiaanse geleerde Irnerius de studie van de Romeinse wetten aangevat, en in de volgende twee eeuwen verspreidde de kennis zich over West-Europa. In Iberia vaardigde de Castiliaanse koning Alfonso X in het midden van de dertiende eeuw nieuwe wetten uit, bekend als de Siete Partidas, gebaseerd op het Romeinse recht. Hoewel nooit helemaal toegepast, hadden deze wetten een grote invloed op de late middeleeuwse en vroeg-moderne wetgeving in Spanje. Tegen het einde van de middeleeuwen had Iberia aanzienlijke historische ervaring met slavernij en een wettelijk raamwerk om een slavensysteem te beheren.

...gedurende de eerste twee eeuwen van de Atlantische slavenhandel, bleven zwarte slaven beperkt tot dezelfde gebieden waar ze ook tijdens de middeleeuwen waren, het meest in Spanje en Portugal. De Italiaanse handel met Noord-Afrika bleef zwarte slaven leveren voor Italië uit Portugese handelsstations, maar hun aantal was nooit groot. Nog kleiner was het in Frankrijk, al waren er in het zuiden. Het hof van de Graaf van Anjou had Noord-Afrikaanse dienaren en slaven in de vijftiende eeuw.

[MNb]

Vergeet je toch nog iets: de laatste uitwas van de christelijke slavernij is pas in 1990 afgeschaft en heet apartheid. De grootste voorstanders daarvan waren de christelijke Boeren. Al ben ik er niet helemaal zeker van of dat werkelijk de laatste uitwas is - in de binnenlanden van Brazilië heersten akelige toestanden dankzij de grootgrondbezitters aldaar. Het zou me niet verbazen als zij deze rechtvaardigen met de bijbel in hun hand.
Ik heb grote bewondering voor de christenen van de andere kant; zij die op grond van hun geloof streden tegen alle soorten van onrechtvaardigheid. Ik heb ook nog eens het geluk gehad een paar christenen met die mentaliteit te mogen ontmoeten.
Maar ik vind het moeilijk om aan te nemen dat zij representatief zijn.

Vooruit, nog een voorbeeldje dan.
Amerikaanse zendingswerkers zijn ook in de buurt van mijn woonplaats Moengo actief. Sommigen van hen hebben, heel lovenswaardig, medische posten in bosnegerdorpen opgezet. Een tikkie minder lovenswaardig is dat alleen zij er gebruik van mogen maken die zich in hun kerk hebben bekeerd. De anderen mogen naar de overbelaste overheidspraktijk hier in Moengo gaan, wat een afstand van enkele tientallen kilometers kan betekenen zonder behoorlijke infrastructuur.
Christelijke naastenliefde in de praktijk.

[MNb]

Zeg Siger, eigenlijk moet je je stukkie hier plaatsen:

http://www.trouwcommunities.nl/religie- ... /blog.html

dan bereik je je doelgroep effectiever.

[siger]

Zeg Siger, eigenlijk moet je je stukkie hier plaatsen:

http://www.trouwcommunities.nl/religie- ... /blog.html

dan bereik je je doelgroep effectiever.

MNb,

Mijn doelgroep bestaat op het ogenblik vooral uit Demiurg (http://www.freethinker.nl/forum/viewtop ... 43#p225543). Maar wie weet, misschien.

[Demiurg]

Ik zie hem nu pas en morgen ben ik weg voor een lang weekend,
dus mijn antwoord zal even op zich laten wachten.

[Job]

Geef niet Demiurg.

Ik zal alvast kort reageren:

1. Het Hebreeuws van het Oud Testament bezit geen term als de meeste Semitische talen, die ons begrip “slaaf” precies uitdrukt. Het woord “Ebed” geeft alleen een relatie weer van afhankelijkheid. En deze was er onder diverse vormen. Het onderscheid tussen onbetaalde en betaalde arbeid was ook niet altijd klaar. Slavernij is er bij het Godsvolk wel geweest, doch nooit zo afschuwelijk als in de meeste landen van het Oude Oosten. Doorheen heel de geschiedenis loopt er een toenemende tendens van bevrijding onder druk van de profeten en ook in de vorm van sabbatjaren en jubilea.
Het bevrijdend Woord Gods is via de profeten en later met Christus in een wereld van zonde geïncarneerd. Het liep doorheen tijden met variërende sociale structuren, die telkens als evident werden ervaren. Doorheen heel het Oude Testament erkennen we de pedagogische langzaamheid van een God die voorbereidt, die uitnodigt, voorlopig duldt, maar gaandeweg uitzuivert en richt.

2. Het Nieuw Testament is geschreven in de sfeer van de Grieks-Romeinse cultuur. In dat tijdsgewricht was de slavernij een onbetwistbaar gegeven. Jezus bracht haar ten tonele in zijn parabelen. Doch in die parabelen ligt de boodschap in de pointe, en niet in de omkaderende illustratie. De apostolische brieven wijzen in dat vanzelfsprekend kader op de wederzijdse plichten van heer en ondergeschikte. Doch de toenemende ondertoon is niet een pleidooi voor het behoud van deze tijdgebonden sociale structuur, maar wel de waardering voor de mens, en een vraag voor zijn diepe en totale bevrijding, die echter nooit ligt in een absolute autonomie. De culminerende openbaringsteksten over de christelijke visie op de mens vinden we in uitspraken van Paulus als: “Er is geen Jood of heiden meer, er is geen slaaf of vrije…” (Gal 3,28).
Evenzo pleitte Paulus bij Filemon ten voordele van de vrijheid van diens gewezen slaaf Onesimus, opdat hij die als zijn broer zou aanvaarden (Filemon v. 16). De Bijbel moeten we lezen, niet selectief, maar in zijn geheel en in zijn voortschrijdende door de Geest geleide dynamiek.

En nu over de verfijnde Grieken en de opvattingen van Aristoteles in deze:

De klassieke Griekse filosofen uit de 4de eeuw voor het begin van onze jaartelling worden wel beschouwd als de pioniers van de westerse beschaving. De Atheense democratie is nog altijd een toetsingsmodel voor ons. Steeds maar weer worden de geschriften van Plato en Aristoteles herdrukt in bijdetijdse vertalingen. In ethische theorieën en politieke wetenschappen wordt vaak op hen en anderen teruggegrepen. Vooral Aristoteles is favoriet omdat hij een echte verdediger van deugd en democratie is.

Voor de oude Griekse meester was de werkelijkheid opgebouwd uit lagen die van hoog naar laag geordend waren. Het was niet alleen wenselijk, het was echt nodig om in deze verhoudingen te leven. De vrije mannelijke burger stond aan de top van de maatschappelijke ladder. Direct daaronder zijn vrouw, daaronder slaven, dan barbaren (lees: niet-Grieken), dieren en andere levende wezens. Binnen het schema van onderschikking werkte de heer als bevelhebber (oikodespotes) vruchtbaar samen met zijn vrouw en daaruit kwam het nageslacht voort. Net zo vruchtbaar werkte hij samen met zijn huisslaaf. Het mes sneed aan twee kanten: het huishouden bloeide en de heer had zijn handen vrij voor de politieke besognes. Een slaaf kon worden afgeschaft als zijn productie terugliep. Desgevraagd zei onze filosoof eens dat slaven eigenlijk geen ‘mensen’ zijn.

Via de katholieke leer is Aristoteles nog steeds onder ons. Onlangs nog kon men de paus horen verkondigen dat volgens Gods scheppingsordinantiën homoseksualiteit verboden is. Het gaat steeds om een orde die in stand moet worden gehouden. Om die reden worden ook voorbehoedsmiddelen afgewezen. Met zulke scheppingsordinantiën zit je eerder in een grieks-christelijke dan in een joods-christelijke traditie. Dit geldt zeker ook voor de slavernij. Tot de raison d’être van het joodse geloof behoort het bewustzijn dat men zelf slaaf is geweest.
Hierdoor wordt kritiek gaande gehouden en blijft de roep klinken om bevrijding uit de onmenselijke en (dus) onwenselijke toestand van slavernij. Dat staat haaks op de algemeen aanvaarde en gelegitimeerde slaveneconomie waarop de antieke wereld berustte – en waar Aristoteles van getuigt.

De ‘gelijkheid in Christus’ werd vergeestelijkt en de slavernij kon welig tieren toen het christendom staatsreligie werd, was het gauw afgelopen met de unieke, van de Jood Jezus geërfde kritiek op slavernij. De ‘gelijkheid in Christus’ werd vergeestelijkt en de slavernij kon welig tieren. Tot in het absurde: voor de christelijke westerse mogendheden was de slavenhandel in de koloniale tijd een winstgevend project. Vooral in de periode van de 'Verlichting'.

Job

[Rereformed]

Slavernij is er bij het Godsvolk wel geweest...

Hoe verklaar je dat?
Het basisverhaal van 'het volk van God' is toch juist bevrijding uit de slavernij? Dan was dat volk op dat moment dus beslist rijp om een 'waarheid' te horen die de slavernij verbood. Dan zou er meer dan 30 eeuwen later ook iets zijn om ons over te verbazen en er iets goddelijks in kunnen zien. In plaats daarvan krijgen we dit:

"Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn slaaf, noch zijn slavin, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets dat van uw naaste is" (Ex. 20:17).

Een goed verstaander begrijpt hieruit meteen dat het gebod wordt gegeven enkel aan de vrije man. De slaven staan net iets hoger dan de runderen en ezels. Over de vrouw als begerend en onafhankelijk handelend mens gaat het hier ook helemaal niet, ook zij is het eigendom van de man, net zoals een man bijvoorbeeld zijn dochter als slavin kan verkopen, omdat zij zijn bezit is.

De wetgeving laat niet enkel zien dat 'er slavernij bij het Godsvolk geweest is'. Je formulering negeert het belangrijkste, namelijk dat die wetgeving op naam van God wordt gezet. Juist dit gegeven heeft tot gevolg dat het vereeuwigd wordt, niemand haalt het in zijn hoofd om zich daarna af te vragen of het beter kan dan waar God al op is gekomen, iets wat geïllustreerd wordt in de woorden van Jezus toen hij zo sprak:

"Wie van u zal tot zijn slaaf, die voor hem ploegt of het vee hoedt, als hij van het land thuiskomt, zeggen: Kom terstond hier aan tafel? Zal hij niet veeleer tot hem zeggen: Maak mijn maaltijd gereed, schort uw kleren op en bedien mij, tot ik klaar ben met eten en drinken, en daarna kunt gij eten en drinken? Zal hij de slaaf soms danken, omdat hij deed wat hem bevolen was? Zo moeten ook jullie, wanneer jullie alles gedaan hebben wat jullie bevolen is, zeggen: Wij zijn onnutte slaven; wij hebben slechts gedaan, wat wij moeten doen."(Lucas 17:7-10).

Het bevrijdend Woord Gods is via de profeten en later met Christus in een wereld van zonde geïncarneerd. Het liep doorheen tijden met variërende sociale structuren, die telkens als evident werden ervaren.

Je tweede zin (alweer geïllustreerd door die bovenstaande woorden van Jezus) laat duidelijk zien dat het woord 'bevrijdend' in je eerste zin niet slaat op bevrijding van de instelling van slavernij op aarde, maar duidt op een geestelijke bevrijding.

Doorheen heel het Oude Testament erkennen we de pedagogische langzaamheid van een God die voorbereidt, die uitnodigt, voorlopig duldt, maar gaandeweg uitzuivert en richt.

Deze 'langzaamheid' is juist wat ik op het oog heb. Zoals gezegd had een goede studentpedagoog de slavernij in Israel afgeschaft toen het volk bevrijd werd van slavernij. En als deze studentpedagoog het zelfs na een eeuw of 13 nóg niet kan verzinnen, wanneer hij in een 'nieuw verbond' het nóg eens aan de mensheid duidelijk wil maken wat hij nu eigenlijk wil, dan is hij eenvoudig gezakt voor zijn tentamens.

De ‘gelijkheid in Christus’ werd vergeestelijkt en de slavernij kon welig tieren toen het christendom staatsreligie werd

Kijk, dit is een claim die je echt niet waar kan maken nadat je het lijstje uitspraken die Siger gaf in het NT over de slaven nog eens doorleest. Deze uitspraken geven duidelijk alle reden om de slavernij welig te laten tieren in het christendom. Zelfs al zou je gelijk hebben met je visie, dan nog laat de geschiedenis eenvoudig zien dat het 'woord van God' zo onduidelijk was dat het die naam toch echt niet verdient.

PS Waar haal je die mooie taal toch vandaan Job? .... "Het bevrijdend Woord Gods is ...in een wereld van zonde geïncarneerd. Het liep doorheen tijden..." Prachtig, maar het werkt toch een beetje op m'n lachspieren, ik kan er niets aan doen. Je hoort het galmen in de galerijen wanneer je dit leest, alsof christenen altijd op de kansel staan het ongeletterde volk te beleren, en nog wel één van vijftig tot honderd jaar geleden. Uit welk antiek gereformeerd boek heb je je zinnen met deze taal gekopieerd?

[Exdeo]

PS Waar haal je die mooie taal toch vandaan Job?

Vooral deze vind ik mooi:

De Bijbel moeten we lezen, niet selectief, maar in zijn geheel en in zijn voortschrijdende door de Geest geleide dynamiek.

De bijbel als een soort turbo management boek
Rerformed schreef:

Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn slaaf, noch zijn slavin, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets dat van uw naaste is" (Ex. 20:17).

En welke bijbel gebruik jij hier Rerformed? Bij staat er dienstknecht ipv slaaf

[Rereformed]

PS Waar haal je die mooie taal toch vandaan Job?

Vooral deze vind ik mooi:

De Bijbel moeten we lezen, niet selectief, maar in zijn geheel en in zijn voortschrijdende door de Geest geleide dynamiek.

De bijbel als een soort turbo management boek

Deze volzin ook zo prachtig, ook al vol van turbo management:
"Doorheen heel het Oude Testament erkennen we de pedagogische langzaamheid van een God die voorbereidt, die uitnodigt, voorlopig duldt, maar gaandeweg uitzuivert en richt."

Wat zal God toch een vreselijk saai leven hebben. Aangezien ikzelf pedagoog ben heb ik echt met hem te doen. Al dat voorbereiden (denk je eens in al die miljoenen jaren voordat er eindelijk een Abraham rondliep waar hij wat mee kon!)... die uitnodigingsbriefjes verzenden overal naartoe en 'doorheen alle eeuwen'...komen jullie ook meedoen aan de beste wetgeving van alle tijden? Bokjes worden gegarandeerd niet gekookt in de melk van hun moeder! Inclusief Heilige Zalfolie! Inclusief heilig wasvat! Gezellige voorhoofdsbanden, gedenkkwasten en last but not least Stenigen van opstandige tieners geoorloofd!
...dat eindeloos geduldig dulden van al die menselijke onzin, dat uitzuiveren!...wat een gigantisch werk was dat toch... en dat richten! Mijn NBG bijbel heeft nog het boek Richteren, iedereen kan het nalezen, het was een monnikenwerk. Als je alleen al mijn woordenboek langsgaat wat dat richten wel niet allemaal kan inhouden! Je houdt het niet voor mogelijk! 1) Aanleggen 2) Aanleggen met geweer 3) Aanpassen 4) Aanschrijven 5) Aansturen 6) Centreren 7) Dirigeren 8) Jalonneren 9) Koersen 10) Leiden 11) Lijnen 12) Mikken 13) Pointeren 14) Regelen 15) Rooien 16) Stellen 17) Sturen

Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn slaaf, noch zijn slavin, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets dat van uw naaste is" (Ex. 20:17).

En welke bijbel gebruik jij hier Rereformed? Bij mij staat er dienstknecht ipv slaaf

Tja, dat is een kruising van NBG met alle moderne nederlandse en buitenlandse bijbels die me bekend zijn die gewoon 'slaaf' en 'slavin' hebben staan. (NBV: Zet uw zinnen niet op het huis van een ander, en evenmin op zijn vrouw, op zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort.’)

Met 'dienstknecht' kan ik niets. Dat is enkel een woord dat wil voorkomen dat gelovigen de waarheid over de bijbel leren kennen. Pas in de moderne tijd heeft men zo eerlijk durven zijn om het woord slaaf te gebruiken.
Het oude boek waar Job zijn tekst uit heeft gekopieerd is zo'n typisch christelijke oneerlijke uitleg: Het Hebreeuws van het Oud Testament bezit geen term als de meeste Semitische talen, die ons begrip “slaaf” precies uitdrukt. Het woord “Ebed” geeft alleen een relatie weer van afhankelijkheid. Het gaat hier uiteraard om zand in de ogen te gooien. Dit wordt meteen duidelijk indien je alleen maar even verder leest na de 10 geboden. Nota bene meteen in het volgende hoofdstuk kun je lezen over deze 'relaties van afhankelijkheid': men kan ze kopen, de eigenaar kan een vrouw aan ze geven, maar zowel de vrouw als de kinderen blijven voor altijd het eigendom van de eigenaar, ook als de slaaf vrijheid krijgt, men kan zijn dochter verkopen, die zal nooit vrijheid meer kunnen krijgen. Dit is ook nog een leuke. Wanneer iemand zijn "relatie van afhankelijkheid" met een stok slaat en hij of zij sterft ter plekke, dan moet er vergelding plaatsvinden. Als de "relatie van afhankelijkheid" nog enkele dagen in leven blijft, gaat de eigenaar vrijuit; door het verlies van zijn eigendom is hij genoeg gestraft. Haha...dit alles laat echt duidelijk zien dat het Hebreeuws helemaal geen term 'slaaf' kent zoals wat wij er mee bedoelen.

[heeck]

Grappig die turbozin,

Komt letterlijk zo voor in:
http://www.tertio.be/sitepages/index.ph ... chief&t=93
Evenals Job's zin:
"Doorheen heel de geschiedenis loopt er een toenemende tendens van bevrijding onder druk van de profeten en ook in de vorm van sabbatjaren en jubilea."

Dan zien we daar ook:
"Doorheen heel het Oude Testament erkennen we de pedagogische langzaamheid van een God die voorbereidt, die uitnodigt, voorlopig duldt, maar gaandeweg uitzuivert en richt. "

Via de katholieke leer is Aristoteles nog steeds onder ons. Onlangs nog kon men de paus horen verkondigen dat volgens Gods scheppingsordinantiën homoseksualiteit verboden is. Het gaat steeds om een orde die in stand moet worden gehouden. Om die reden worden ook voorbehoedsmiddelen afgewezen. Met zulke scheppingsordinantiën zitten we eerder in een grieks-christelijke dan in een joods-christelijke traditie. Dit geldt zeker ook voor de slavernij. Tot de raison d’être van het joodse geloof behoort het bewustzijn dat men zelf slaaf is geweest. Hierdoor wordt kritiek gaande gehouden en blijft de roep klinken om bevrijding uit de onmenselijke en (dus) onwenselijke toestand van slavernij. Dat staat haaks op de algemeen aanvaarde en gelegitimeerde slaveneconomie waarop de antieke wereld berustte – en waar Aristoteles van getuigt.

vinden we letterlijk terug in:
http://hansdirk.vanhoogstraten.org/slav ... passie.php

Misschien kan Job wat aan bronvermelding gaan doen ?
Dat zal den Here Heeck een welbehagen zijn,

Roeland

[MNb]

Vooral in de periode van de 'Verlichting'.

Tja, als rechtgeaard gelovige kan je natuurlijk niet zonder een historische verdraaiing.
De "Verlichting" verwierf pas politieke macht met de Amerikaanse en Franse revolutie. Het zal je bekend zijn dat de Noordelijke Amerikaanse staten tot de eersten behoorden die de slavernij afschaften. Het zal je misschien iets minder bekend zijn dat het antichristelijke Frankrijk van na de Revolutie de slavernij als eerste Europese land afschafte; in 1794 om precies te zijn.
Met je mooie reactie toon je vooral aan dat Jezus de Nazarener en Paulus de Apostel dusdanig dubbelzinnig zijn geweest dat hun bewonderaars geen enkele moeite hadden slavernij met hun boodschap te rijmen. Beweren dat slaaf en vrije voor god gelijk zijn noem ik namelijk geen kritiek.

Ter vergelijking:

Slavernij is er bij het Godsvolk wel geweest, doch nooit zo afschuwelijk als in de meeste landen van het Oude Oosten. Doorheen heel de geschiedenis loopt er een toenemende tendens van bevrijding onder druk van de profeten en ook in de vorm van sabbatjaren en jubilea.

Wanneer iemand zijn "relatie van afhankelijkheid" met een stok slaat en hij of zij sterft ter plekke, dan moet er vergelding plaatsvinden. Als de "relatie van afhankelijkheid" nog enkele dagen in leven blijft, gaat de eigenaar vrijuit; door het verlies van zijn eigendom is hij genoeg gestraft.

Edoch, denkt erom, gij vermaledijde atheïsten: er staat niet wat er staat!

[Rereformed]

Misschien kan Job wat aan bronvermelding gaan doen ?
Dat zal den Here Heeck een welbehagen zijn,

Roeland

@Job: het is niet de eerste keer dat een christen hier aan copy/paste doet. Onze forumregels zijn zelfs een keer aangescherpt vanwege een andere vrijzinnige christen die deze hobby had ( http://www.freethinker.nl/forum/viewtop ... 43#p191743 en http://www.freethinker.nl/forum/viewtop ... 40#p192040 ). Heecks suggestie is dan ook te vriendelijk.

E9 :: Bronvermelding is altijd verplicht als u iets overneemt uit een boek, artikel of een andere website. Dit kunt u doen als u bijvoorbeeld passages gebruikt in betogen. Bij plagiaat of schending van het auteursrecht kunt u een waarschuwing verwachten en bij herhaling een ban.

NB Tip voor vrijzinnige christenen: de forumregels dient men niet in overweging te nemen met aandacht voor Sitz im Leben, de ruimere culturele context waarbinnen deze teksten ontstaan zijn of via 'de juiste exegese' naast zich neer te leggen, maar als goddelijke openbaring te beschouwen en naar de letter te gehoorzamen.

Overigens uitstekend speurwerk Heeck, en een pracht website die je vond! Eigenlijk hoeven we er niets meer aan toe te voegen. Het hele topic wordt daar uitgespeld tot in de details. Het is een genoegen de christelijke verdedigers zo te zien wurmen en pruilen en aankomen met verdedigingen die een punt op een i zetten of een komma verplaatsen, of de kritiekgever als een ouderwetse fundamentalist willen neerzetten, alsof dat een argument zou zijn, maar ook triest te zien hoe volkomen blind een vroom gelovige kan zijn voor de realiteit van zijn geloof en de geschiedenis van dat geloof. Christen zijn is werkelijk een lot dat je niemand zou willen aandoen. Het is als in een gigantisch ondergronds doolhof te zitten waar je onmogelijk uit kunt komen maar wel voor eeuwig in moet rondlopen als oneerlijk mens.

[Job]

Overigens uitstekend speurwerk Heeck, en een pracht website die je vond! Eigenlijk hoeven we er niets meer aan toe te voegen.

Mijn fout. Ik had de link erbij moeten plaatsen.
En niet letterlijk moeten copy-en. Excuses.

Het hele topic wordt daar uitgespeld tot in de details. Het is een genoegen de christelijke verdedigers zo te zien wurmen en pruilen en aankomen met verdedigingen die een punt op een i zetten of een komma verplaatsen,

Onzin, ze zitten helemaal niet te "wurmen".

Ik kom terug op je eerste reactie na het stukje van jou, na het stuk over slavernij.

of de kritiekgever als een ouderwetse fundamentalist willen neerzetten, alsof dat een argument zou zijn,

Ze dragen andere argumenten aan. Maar daar heb je niet over.

maar ook triest te zien hoe volkomen blind een vroom gelovige kan zijn voor de realiteit van zijn geloof en de geschiedenis van dat geloof. Christen zijn is werkelijk een lot dat je niemand zou willen aandoen. Het is als in een gigantisch ondergronds doolhof te zitten waar je onmogelijk uit kunt komen maar wel voor eeuwig in moet rondlopen als oneerlijk mens.

Alsof je diepe 'persoonlijke' zieleroerselen over Christenen meteen "steekhoudende" argumenten zijn!

Of zoals je elders op een ander topic al aangaf:

"Tja, dit is juist wat je moet beargumenteren. Slechts de claim neerzetten legt geen gewicht in de schaal."

Job

[heeck]

Mijn fout. Ik had de link erbij moeten plaatsen.
En niet letterlijk moeten copy-en. Excuses.

Niet letterlijk kwoten blijft sprokkelen en jatten uit andermans boomgaard en je moet van te voren hebben geweten dat je dacht met andermans veren goede sier te kunnen maken.
Vandaar dat het "erkennen van je fout" zo krijsend vals klinkt.

R.

[Job]

Mijn fout. Ik had de link erbij moeten plaatsen.
En niet letterlijk moeten copy-en. Excuses.

Niet letterlijk kwoten blijft sprokkelen en jatten uit andermans boomgaard en je moet van te voren hebben geweten dat je dacht met andermans veren goede sier te kunnen maken.
Vandaar dat het "erkennen van je fout" zo krijsend vals klinkt.

Erkennen van de fout doet geen afbreuk aan de kritiek!

Job