Groepsdenken en het individu.

[Maria]

Het grote gevaar van groepsdenken
- Eddy Terstall

Wat is het grootste gevaar?
Het globalistische kapitalisme, zegt de één.
Poetin, zegt de ander.
Populisme, zegt weer iemand.
Fake news. De Islam. Zionisten. Timmermans. Global warming. Plastic. Bijensterfte. Kim Jong-un. Trump.

Ik beperk me tot wat ik als de grootste botsing zie. Als je aan mij vraagt wat het belangrijkste vraagstuk van de tijd is, denk ik: de strijd tussen het vrije individu en de groep.

Ik breek een lans voor het individu, niet voor individualisme.

alleen een vrij individu kan tot maximaal nut van de totale gemeenschap zijn. Geen willekeurig afgebakende groep op basis van kleur, geslacht of zogenaamd aangeboren meningen over de mens en zijn betekenis in het grotere geheel.

In een groep kun je schuilen. - En vrijheid is best eng. Keuzes keuzes en nog eens keuzes.

Groupthink, groepsdenken, ..........
Of het nu volksnationalisme is, of het islamisme, identiteitspolitiek op links en rechts. Het zet de maatschappij op scherp.

Het geeft ruimte aan totalitairen. Totalitairen die de vermeend zwakkeren een idee geven dat ze deel zijn van een groter superieur geheel.
Het is dan handig als er ook iets is als ‘de ander’. De moslim, de jood, de ongelovige, de witte man, de ‘gutmensch’ of de ‘populist’.

De meeste religies kenden een collectief systeem. Je kon zelf wel niet veel, je was misschien niet overmatig aardig of geliefd, maar de ander die niet toevallig in een van de honderden geloven behoorde waar jij toevallig in terecht was gekomen, die was nog veel minder waard.

En diens straf zou nog komen. Na het stoffelijke leven in ieder geval, maar het liefst nog daarvoor.
Hetzelfde geldt voor nationalisme. Je hoort nooit een Zweed roepen dat de Hongaren uitverkoren of bijzonder zijn
Nee, het is puur toevallig net altijd de eigen groep.

Om wel honderd redenen zing ik altijd de lofzang op het vrije individu. Het individu dat in zelfgekozen solidariteit met andere vrije individuen kan helpen de puinhopen op te ruimen die de groepsdenkers hebben veroorzaakt.

Een aantal zinnen uitgelicht die voor mij het overdenken waard zijn.
Vrij veel omvattend en voor ieder wel een herkenningspunt.

[MaartenV]

Ik heb ooit een outward bound 10-daagse meegemaakt, waar je in groep opdrachten in de natuur moet vervullen (samen rotsklimmen, rappellen, kayakken, grotexploratie, bivakken, nachtdropping en navigatie enzovoort) op terrein dat voor de meeste deelnemers onvertrouwd is en fysiek en mentaal uitdagend. Je moet als groep slagen in de natuuropdrachten, maar je leerde al gauw dat je elk individu moet mee hebben wil je een kans op slagen hebben om als groep de hele opdracht tot een goed einde te brengen.

Na elke opdracht werd er samengezeten voor een groepsreflexie en deed de outward bound leider iets wat zowel het individu als de groep tegemoetkwam. Hij toetste af wat ieders individuele noden en behoeften en vragen waren en vroeg aan de anderen hoe ze er rekening mee zouden kunnen houden tijdens de opdrachten en dan vroeg hij wat er nodig was om als groep de volgende opdracht te doen slagen. De oplossing kwam van de groep, maar er werd een atmosfeer gecreëerd waarin de noden van jezelf en respect voor de noden van groep en de noden van de ander met elkaar in verzoening werden gebracht. De noden van de groep werden afgestemd op de noden van elk individu en vice versa.

Ik was nog nooit zo'n leiderschapstijl in mijn leven tegengekomen en zal het daarna ook niet meer weer ervaren. We oefenden in de voormiddag in een goede communicatie tussen de leden tijdens het uitvoeren van makkelijke samenwerkingsspelen. Respect hebbend voor elkaars noden. Luisteren naar elkaar. Terugkoppelen enzovoort. Daar werd veel nadruk op gelegd. Omdat op de rotsen en in de grotten dit zeer belangrijk zou zijn, in de namiddag. Er ontstond zo een hechte band tussen de groepsleden en de natuuropdrachten werden beter tot een goed einde gebracht. Mensen hadden het gevoel dat ze als individu inspraak hadden en dat er naar hen geluisterd werd. Tegelijk was er aandacht voor de noden van de groep als geheel in functie van de opdrachten.

Dus het is mogelijk om als individu je goed te voelen en vrij te voelen binnen een groep waar je als een team moet slagen. Als er een soort begeleider is die op volgende thema's uitdaagt: op elkaar kunnen vertrouwen, respect hebben voor elkaars noden en vragen, de noden van de ander zien en daarop inspelen, je eigen noden aangeven en hulp vragen enzovoort. Daardoor groei je als team en voel je je vrij binnen een groep. En slaag je wonderwel in je teamopdrachten.

Maar daarvoor is regelmatige reflexie als groep nodig. Een samenzitten tussen de taken door en terugkoppelen. Voeling hebben met elkaars behoeften, noden, dingen uitspreken met respect voor de ander enzovoort. Daar is een goede communicatie en goed (bege)leiderschap voor nodig.

Outward Bound School, een prachtige ervaring.

[Victor Onrust]

Dat ophemelen van het "vrije" individu is een groot probleem. "Zelfgekozen solidariteit" kan niet bestaan want solidariteit is een verbintenis tussen twee of meer mensen; geen keuze maar een verplichting waarvan je de noodzaak ziet en dan is "keuze" misleidend want vrijblijvend. Ben daar nu een blog over aan het schrijven en zal hier de link posten als het af is. Ken Eddy overigens vrij goed.

[Petra]

Een aantal zinnen uitgelicht die voor mij het overdenken waard zijn.
Vrij veel omvattend en voor ieder wel een herkenningspunt.

Idd Maria.

Maar dat maakt groepsdenken niet verkeerd. Het is de slechte groepsgedachte waar het probleem zit, niet het groepsdenken.
Ik ben in principe voor het communisme. Het zijn de uitvoerders van het systeem die het met corruptie, machtsmisbruik, eigen gewin e.d. verpesten, het idee an sich is IMO een mooi gedachtegoed.

@MaartenV; mooie post hoor!
Ik ben het helemaal met je eens. Mensen zijn groepsdieren.
Veel noden komen overeen, vele zijn overlappend en soms nou eenmaal tegenstrijdig. Niet iedereen is even assertief waardoor bv. de belangen van de medespelers op de achtergrond vaak uit het zicht verdwijnen, daar moet je oog/feeling voor hebben. Ik lette daar altijd erg op op mijn afdeling.
Ook veel van dit soort trainingen gedaan. Het vlotten bouwen ging rampzalig.

Het is echt retemoeilijk om als groep goed te functioneren en alle belangen mee te wegen, maar welzeker mogelijk.
Communicatie!!! Mijn stokpaardje.
En dat is meer dan geluiden maken en opvangen; het is het horen en gehoord worden waar het om gaat. Hetgeen natuurlijk alleen goed voor alle partijen werkt als er vertrouwen is in een open en toegankelijke atmosfeer. Dat is niet iets wat je zo eventjes kunt willen, het kan groeien maar je krijgt het niet kado.

[Victor Onrust]

Zoals beloofd hier een blog over de weerzin tegen groepsvorming: Ik leg het nog een keer uit

@MaartenV Inderdaad is met goede begeleiding en een niet-politieke opdracht behoorlijke saamhorigheid te bereiken. Op grotere schaal en langere duur, nodig voor politieke verandering is dat lastiger. De oude communisten (en ook het verzet in de oorlog) zochten het in de celstructuur. Het tot stand brengen van een dergelijke structuur lukte eigenlijk alleen tussen mensen met een vergelijkbare achtergrond, die al voldoende deelden.

Ik breek een lans voor het individu, niet voor individualisme.

Dit is in het huidige tijdsgewricht waarin het individualisme al de boventoon voert geen zinnige strategie. Zorg liever voor wat meer saamhorigheid.

[Peter van Velzen]

Ik breek een lans voor het individu, niet voor individualisme.

Dit is in het huidige tijdsgewricht waarin het individualisme al de boventoon voert geen zinnige strategie. Zorg liever voor wat meer saamhorigheid.

Het is bijzonder teleurstellend om in een pleidooi voor saamhorigheid een pertinente ontkennen tegen te komen omtrent een onderwerp waarover de wetenschap het al lang eens is. Als er iets is waarin wij ons wereldwijd saamhorig kunnen tonen dan is het wel in een poging de opwarming van de aarde beheersbaar te houden. Wie de leugen propageert dat er sprake is van een "klimaathoax", toont zich een gevaar voor de hele wereld.

Men kan het oneens zijn over de manier waarop wij het probleem aanpakken, maar ontkennen dat het bestaat is toch wel het laatste wat we nodig hebben, Het probleem met het collectivisme is - onder meer - dat het vaak anderen uitsluit. De in-groep tegen de out-groep zet en andersdenkenen geen ruimte biedt.

De mens is niet te vergelijken met sociale insecten. Daartoe zijn we veel te verscheiden. Onze samenwerking berust juist op het uitnutten van onze verschillen, maar het desalniettemin rekening houden met alle anderen. Het communisme heeft niet gefaald omdat het kapitaal in overheidshanden was, maar omdat er te weinig verscheidenheid was in de productie van goederen
Bij gebrek aan variatie kan de natuurlijke selectie niet plaatsvinden en stokt de evolutie.

Daarom is het dat we de individuele vrijheid moeten en willen handhaven, omdat we die nodig hebben voor collectief succes.

[Victor Onrust]

Het is bijzonder teleurstellend om in een pleidooi voor saamhorigheid een pertinente ontkennen tegen te komen omtrent een onderwerp waarover de wetenschap het al lang eens is. Als er iets is waarin wij ons wereldwijd saamhorig kunnen tonen dan is het wel in een poging de opwarming van de aarde beheersbaar te houden. Wie de leugen propageert dat er sprake is van een "klimaathoax", toont zich een gevaar voor de hele wereld.

Het is bijzonder teleurstellend als er wederom slecht gelezen wordt. Ik heb het over de hoax (dat woord had ik niet voor niets onderstreept), de hysterie (het inzetten van schoolkinderen bijvoorbeeld). Ik zie veel problemen met het milieu, waaronder het klimaat, dat schrijf ik ook in dat stuk. Afijn de waarschijnlijk voor jou niet geloofwaardige Marcel Crock beschrijft het goed: Klimaatketter Marcel Crok: ‘Het ís geen vijf voor twaalf’. Dus ja: "we hebben een probleem" maar nee: "de wetenschap is het eens". Om nog maar te zwijgen over de methodes waarmee "men" dit wil "oplossen".

toont zich een gevaar voor de hele wereld

Dit is precies het soort hysterie, leidend tot ecofascisme, waar ik ernstig bezwaar tegen maak.

Edit: voor de duidelijkheid. Ik vat "gevaar voor de hele wereld" op als een oproep tot geweld, gericht tegen mijn persoon. Vandaar dat ik hier de verwijzing naar ecofascisme van toepassing vindt. Het oproepen tot geweld tegen andersdenkenden vind ik het belangrijkste kenmerk van fascisme.

[axxyanus]

Het is bijzonder teleurstellend om in een pleidooi voor saamhorigheid een pertinente ontkennen tegen te komen omtrent een onderwerp waarover de wetenschap het al lang eens is. Als er iets is waarin wij ons wereldwijd saamhorig kunnen tonen dan is het wel in een poging de opwarming van de aarde beheersbaar te houden. Wie de leugen propageert dat er sprake is van een "klimaathoax", toont zich een gevaar voor de hele wereld.

Het is bijzonder teleurstellend als er wederom slecht gelezen wordt. Ik heb het over de hoax (dat woord had ik niet voor niets onderstreept), de hysterie (het inzetten van schoolkinderen bijvoorbeeld).

Ik zou eerder zeggen dat er onduidelijk geschreven wordt. Je kan het niemand kwalijk nemen dat als jij het gewoon over de klimaathoax hebt zonder veel verdere duiding, dat mensen dat begrijpen als of je de huidige wetenschappelijk bevindingen over het klimaat als een hoax bestempeld. Het onderstrepen van hoax verandert daar weinig aan.

[Maria]

Dat ophemelen van het "vrije" individu is een groot probleem. "Zelfgekozen solidariteit" kan niet bestaan want solidariteit is een verbintenis tussen twee of meer mensen; geen keuze maar een verplichting waarvan je de noodzaak ziet en dan is "keuze" misleidend want vrijblijvend. Ben daar nu een blog over aan het schrijven en zal hier de link posten als het af is. Ken Eddy overigens vrij goed.

Ik zou ook liever "zelfgekozen solitairiteit" geschreven hebben, als je het wil hebben over eigen keuze.
Toch kun je wel degelijk kiezen om bij bepaalde groepen te horen.
Ik ben geboren binnen een christelijke gemeenschap, met alles erop en eraan.
Deze groep blijft, want is meteen mijn familie-groep, maar het christendom is inhoudelijk nog heel weinig relevant in mijn leven.
Nu hoor ik ook bij de groep ex-christenen of geloofsafvalligen en ook tot de groep van atheïsten, wat weer een aparte groep is, met ook weer een eigen omgeving.
Zo ben ik in deze groep FT terecht gekomen.

Een mens leeft niet binnen één soort groep.
Je hebt soorten groepen waar je door geboorte bij behoort, en andere groepen waarbij je verplicht ingedeeld wordt, maar ook groepen waar je tot op zeer grote hoogte zelf de keuze hebt erbij te willen horen en dan er ook solidair mee te zijn, wat niet wil zeggen dat je er blind in meegaat met alles.
Dat is hoe ik het begrijp en ook aansluiting vind bij wat ik lees.

Een bewust denkend mens zal zijn eigen pad uitstippelen en daarbij kunnen beslissen te blijven in de groep waar hij in is geboren of om eruit te stappen. Omdat één leven bestaat uit meerdere soorten groepen en gemeenschappen, zal elk individu zich een omgeving kunnen kiezen waarin hij zich het beste vindt passen.
Ook minder bewust levende mensen, die zich meer laten leiden door hun directe omgeving, behoren tot verschillende groepen, maar bij onmin met groepsgenoten, zal hij eerder totaal kappen met de omgang of ten eeuwige dagen blijven mopperen.

Het beoordelen van iedere mens naar zijn individuele eigenschappen, die eruit te lichten of minder belangrijk te vinden, zal helpen toch een groepsgeest te bewaren.
En vooral dat laatste is wat een individualist bijna niet bij machte is en ik minder zie doen.
Een individualist heeft de groep veel minder nodig en zal zich eerder distantiëren, maar dat geldt dan niet voor slechts één soort groep, maar overal, omdat deze eigenschap in hemzelf zit.

Ik breek een lans voor het individu, niet voor individualisme.

Dit is in het huidige tijdsgewricht waarin het individualisme al de boventoon voert geen zinnige strategie. Zorg liever voor wat meer saamhorigheid.

Ik ook.
Ik begrijp deze reactie dan ook niet.
Wat jij nu schrijft is precies wat ik lees wat er bedoeld wordt.

Een individualist past in geen enkele groep.
Heeft steeds juist steeds de neiging er zich van te distantiëren.
Doet zelden ergens aan mee als iets hem niet zint en zal het dus ook oha. alleen moeten redden.

Een groep bestaat uit individuen, die allemaal of gehoord willen worden of willen volgen.
Ik breek een lans voor het onderkennen daarvan en elk individu op zijn mores aan te horen en mee om te gaan.
En me realiserend dat zij met z'n allen de groep vormen.
Ook andersom.
Een aantal individuen, die het met elkaar eens zijn of anderszins dezelfde kenmerken hebben vormen een bepaalde groep.

Groepsdenken op zich, op de manier die ik beschreef, is voor mij heel belangrijk.

Groepsdenken op de manier dat ook in het artikel geschreven wordt, het je laten meeslepen door de denkwijzen en uitlatingen van groepen binnen een groep waar je je thuis voelt, maar daar niet zelf kritisch in zijn en keuzes maakt, zijn mij als zelfstandig denkend mens een gruwel.
Daarmee niet zeggend dat mijn denken altijd juist zou zijn.

[Victor Onrust]

Groepsdenken op de manier dat ook in het artikel geschreven wordt, het je laten meeslepen door de denkwijzen en uitlatingen van groepen binnen een groep waar je je thuis voelt, maar daar niet zelf kritisch in zijn en keuzes maakt, zijn mij als zelfstandig denkend mens een gruwel.

In dat "zelf kritisch keuzes" maken zit nu precies het probleem. Zelfs ondergetekende kan dat niet altijd, eigenlijk slechts af en toe. Het komt er op aan dat je bij veel standpunten zult moeten vertrouwen op autoriteit. Op de juistheid van het standpunt van mensen die er voor doorgeleerd hebben of dat zeggen te hebben. Autoriteit, in de zin van vertrouwen dat iemand (een aspect van) de werkelijkheid (beter) begrijpt kan op twee manieren ondermijnd worden, namelijk doordat wat mensen beleven (bijvoorbeeld koopkracht) of doordat met overtuigende argumenten een standpunt weerlegd wordt. Bij dat laatste is het belangrijk je te realiseren dat er bij discussies macht en belangen in het spel zijn. Mijn ervaring is dat de wetenschap steeds meer dienstverlenend wordt aan de heersende macht, het is dan eens temeer van belang je te realiseren dat kennis en inzicht niet bij meerderheid besloten wordt.

Meestal zal ik me laten "meeslepen" door iemand die ik vertrouw. Mijn ervaring in de discussie met anderen is dat ik meestal de kritischer persoon ben. Dat wil zeggen dat ik eerder kritiek heb door wat ik zelf uitgezocht heb, maar omgekeerd ook meer open sta voor serieuze argumenten die mijn ongelijk bewijzen. De meeste mensen zijn daartoe niet of veel minder in staat vanwege aanleg of opleiding. Kritisch denken (en lezen en luisteren) was altijd al eerder uitzondering dan regel, maar het is wat dat betreft erger geworden door daling van het opleidingsniveau; dat wil zeggen diploma-inflatie. Degenen die niet veel kritische vermogens ontwikkeld hebben zullen vooral van standpunt veranderen doordat de autoriteit waar ze eerder in geloofde te veel dingen zegt die in strijd zijn met de eigen beleving of doordat die autoriteit ze domweg in de steek laat door "deplorable" te roepen. Het simpelste voorbeeld is een christen die van zijn geloof valt omdat hij niet kan begrijpen waarom God zoveel oorlog, geweld en andere ellende toelaat. Een dergelijk persoon gaat zich dan maar zelden ontwikkelen door eigen studie maar zoekt een nieuwe (geestelijk) leidsman. Men laat zich (opnieuw) meeslepen. Zie ook de populariteit van allerlei guru's en zelfhulpidolen.

Een individu dat op belangrijke vlakken rationele (kritisch onderbouwde) keuzes kan maken is de uitzondering. De meeste individuen kunnen dat niet. Precies daarom is het in een kwaad daglicht stellen van groepsvorming uiteindelijk altijd een stimuleren van het "ik weet het zelf het beste"-individualisme en niet van kritisch denken. Als je bezwaar hebt tegen de "heersende mening" dan zit er niets anders op dan mensen aan te spreken op wat er vanuit hun eigen levenservaring niet klopt aan die mening. Dat kan Trump vrij goed, wat je verder ook van hem vindt. Uiteindelijk laat hij het bij de groepsvorming overigens lelijk afweten.

(toegevoegd aan mijn blog)

[Victor Onrust]

Ik zou eerder zeggen dat er onduidelijk geschreven wordt. Je kan het niemand kwalijk nemen dat als jij het gewoon over de klimaathoax hebt zonder veel verdere duiding,...

Als je het stuk zelf gelezen had zou je kunnen zien dat er het nodige in staat wat duidelijk maakt wat ik bedoel. Ik ga dat in een discussie niet allemaal herhalen.

[appelfflap]

Mijn ervaring in de discussie met anderen is dat ik meestal de kritischer persoon ben.

Ik vrees, ben er zeker van, dat de meesten dit van zichzelf denken en deze ervaring gemaakt hebben

[Victor Onrust]

Ik vrees, ben er zeker van, dat de meesten dit van zichzelf denken en deze ervaring gemaakt hebben

Het probleem is dat iedereen nu wordt opgevoed in de individualistische "dat maak ik zelf wel uit" modus. In discussie blijkt men dan slecht of niet te onderbouwen standpunten te hebben. Vervolgens gaat men die uit de weg of schakelt over in de Ad Hominem modus.

[appelfflap]

Het probleem is dat iedereen nu wordt opgevoed in de individualistische "dat maak ik zelf wel uit" modus.

daar heb ik m'n bedenkingen bij, bv kinderen in religieuze gezinnen.
da's nog steeds gewoon hersenspoelen.

en niet alleen die
ook jouw omgeving heeft jou beïnvloed.
Kom je uit een links of rechts nest en wat is je maatschappijbeeld vandaag? wedden dat er overeenkomsten te vinden zijn?

[Maria]

Het probleem is dat iedereen nu wordt opgevoed in de individualistische "dat maak ik zelf wel uit" modus. In discussie blijkt men dan slecht of niet te onderbouwen standpunten te hebben. Vervolgens gaat men die uit de weg of schakelt over in de Ad Hominem modus.

Niks opgevoed, want dat zou impliceren dat iemand zou vinden dat het zo hoort.
Maar misschien wel voorgedaan krijgen en dan gewoon in diezelfde trant volgen.
De mens is immers van oorsprong een na-aper.

Ik maak dat eigenlijk alleen maar mee in discussies waarin de één de ander iets lijkt te willen opleggen ipv. te komen met overtuigende argumenten of suggesties en gedachten van hoe het ook zou kunnen zijn, zodat je er misschien samen uit kunt komen.

Lukt het niet de ander mee te krijgen, dan alleen komen met herhaling, soms in hardere bewoordingen.
Lukt dat ook niet dan ligt (agressief) de oorzaak bij de ander of (huilie, huilie) ik word nooit begrepen of ik mag er niet zijn zoals ik ben.
Is deze sfeer er eenmaal, dan kun je niets anders meer verwachten dan: welles nietes spelletjes en jij...........
En dan laat ik het bij: Dat is hoe jij denkt en dit is hoe ik denk.........einde verhaal.

Maar misschien noemen sommigen dat ook wel een teken van individualisme.
Ik noem het afstand nemen binnen dit onderwerp.
Dan hou je een prima verstandhouding binnen je groep bij zaken buiten dit meningsverschil om.