De overdenkingen vsn een amateur.
Gelieve te bedenken dat ik noch socioloog noch gedegen kenner ben van de Islamitische wereld en het op vele specifieke punten mis kan hebben, maar ik vermoed dat mijn overwegingen in grote lijnen de juiste zijn. Zij die meer van de materie weten dan ik. zijn uiteraard welkom om hun licht op de zaak te laten schijen. maar hier komt mijn voorzet:
Ik las;
Cluny schreef:Ooit was Irak de bakermat van de beschaving.
De belangrijkste les is dat het vrijwel onmogelijk is om moslimlanden beschaving bij te brengen.
Wat is dat, moslimlanden beschaving bij brengen?
Om een moslimland te zijn, dient men er de Islam aan te hangen en dus de Koran te lezen, men moet Arabisch kunnen lezen, en dus reeds enigzins beschaafd zijn. Kun je een reeds enigzins beschaafd land nog beschaving bijbrengen? Wel je kunt het wellicht meer, of een andere beschaving bijbrengen. Dat is in het verleden ook gebeurd.
Het vroegere Kalifaat van Cordoba (het grootste deel van Spanje) heeft tegenwoordig een westerse beschaving. Dat is niet bepaald zonder slag of stoot gebeurd, en niet alle veranderingen waren altijd verbetering maar het is gebeurd en wel zodanig dat hier geen sprake meer is van een Moslimland.
Andere landen – zoals Indonesië en Maleisië hebben delen van onze westerse beschaving overgenomen zonder dat de Islam er verdwenen is. Er zijn in beide landen weliswaar Islamisten die deze onderdelen van de westerse beschaving willen inruilen tegen oude arabische beschavingsonderdelen. Maar deze hebben vooralsnog slechts incidenteel succes.
Andere landen verzetten zich hardnekkiger tegen moderniseringen, en accepteren ze slechts deels. Vele technische ontwikkeling worden wel overgenomen, maar morele aspecten van hun beschaving tracht men nog altijd te ontlenen aan het Arabië van de 7e eeuw van onze jaartelling. Pogingen om hen van buiten af onze seculier-humanistisch moraal bij te brengen stuiten doorgaans op hevig verzet. Ook als de betreffende landen in het geheel niet Arabisch zijn, wordt de arabische beschaving uit de 7e eeuw voor “eigen” aangezien, terwijl de seculier-humanistische moraal als “vreemd” wordt ervaren. Het is zeer de vraag of een benadering van buitenaf en van bovenaf enig succes kan hebben. De ontwikkelingen in Iraq en in Afganstan lijken aan te tonen dat dit niet of nauwelijks kan.
Een andere vraag is of zoiets vanuit een intern proces mogelijk zou zijn. Daartoe dient er in de eerste plaats democratie te zijn en te blijven. Een probleem is dat er sterke bewegingen zijn in veel van die landen die wel gebruik willen maken van de democratie om aan de macht te komen, maar de legitimiteit van de democratie niet erkennen. Ze willen haar direct weer inruilen voor een opgelegd dictaat vanuit Koran en Haddith. De zogenaamde “Sharia” waaruit zonder meer de wetgeving bedoelt wordt uit die in de 7e eeuw van onze jaartelling opgeld deed. En zelfs die wil men nog ondergeschikt maken aan genoemd dictaat. Zodat velen aspecten die de beschaving tijdens het Kalliefaat der Abbasieden tot een hoogtepunt brachten, eveneens met het badwater worden weggegooid.
Het is niet algemeen bekend, maar het dictaat van Koran en Haddith stamt eerst uit de 11e eeuw en werd ingeleuid door
Al GhazaliDeze man heeft zowat eigenhandig – alhoewel wellicht onbedoeld - een einde gemaakt aan het hoogtepunt van de Islamitische wetenschap. Niet Muhammed, noch Hassan en Hussein. Vele landen zijn nog altijd de dupe van de daardoor onstane achterstand. En dat terwijl in deze periode juist de basis ontstond voor de latere vooruitgang van Europa.
Het is dus wellicht inderdaad zo, dat de vooruitgang van de beschaving in moslimlanden alleen van binnen uit op gang kan worden gebracht door een heroverweging van het door AL Ghazali ingeluide, waandenkbeeld dat de religeuze kennis superieur was aan de filosofische kennis. Hoewel Al Ghazali’s aanval op Plato en Aristoteles niet ongefundeerd was, heeft men na hem deze afkeurende houding ten opzicht van de filosofen ook aangenomen ten aanzien van de wetenschap die in zijn tijd nog deel van de filosofie uitmaakte. Deze klap is de Islam eigenlijk nooit meer te boven gekomen.
Alleen indien de inwoners van Moslimlanden uit eigen beweging de seculier-humanistische waarden leren waarderen – en vrijwel nooit indien men ze hen wil opleggen. Kan de beschaving binnen moslimlanden wellicht weer tot de grootste hoogte stijgen. Vele aspecten van de huidige Islam lijken echter een grote rem op zo'n ontwikkeling te zijn.
