The ultimatum game: experimenten met billijkheid.

[heeck]

Siger,
Eindelijk, zoals al eerder genoteerd, trekken de economen een beentje bij.
Jouw verrassing was kennelijk groter dan de mijne.
Ik was zodoende meer verrast over die aangehaalde chimpen-proeven die me wat in tegenspraak leken met die van De Waal.
Laten we het er dus voorlopig zo bij hangen. Bij gebrek aan meer gegevens. Geen probleem.

R.

[siger]

Speciaal aan Experiments in Economics, Playing Fair with Money, van Ananisch Chaudhuri, is dat uitgerekend economen zich voor de eerste keer zijn gaan opstellen als gedragsonderzoekers. Dat was tot hiertoe inderdaad het exclusieve terrein van biologen en antropologen.

Wanneer een bioloog menselijk gedrag onderzoekt, zal hij al vlug aan het classificeren slaan. Waar staan mensen tussen anderen primaten? Wat zijn de evolutionaire voorouders van mensen? Die vragen zijn grondig behandeld in de loop van meer dan een eeuw. In deze traditie past ook de typische diskussie genen/cultuur, aangeboren/aangeleerd, etc.. In het begin van het biologisch/antropologisch onderzoek naar de menselijke classificatie en geschiedenis werd aanvankelijk ontdekt dat primaten tot veel meer in staat waren dan we dachten. Later leek het sommigen nuttig te besluiten dat mensen tot veel minder in staat waren dan we dachten. Maar dit debat is aan de economen min of meer voorbij gegaan.

Wanneer economen aan gedragsonderzoek gaan doen, vervalt de priotiteit van het vergelijken met mensapen, chimpansees en van andere evolutionaire verwantschappen, of van welke relatie ook. Dat is niet hun vakterrein. Mensen worden dan een onderwerp van onderzoek op zichzelf, om zichzelf, zonder bijzondere verwachtingen of vooroordelen. Wat mensen doen is dan interessant, onafgezien van wat andere diersoorten uitvoeren.

Behalve een frisse kijk, is dat ook een manier om dieper in te dringen in een organisme dat kan vliegen maar ook kilomerdiepe tunnels kan graven, dat honderden treinen door elkaar kan laten rijden en pyramides kan bouwen. Dat organisme is "de menselijke samenleving". Het is een beetje terug naar Linneus: eerst registreren, dan klasseren. Laat de classificatie niet de waarneming beinvloeden.

Chaudhuri noemt, terloops, slechts één experiment met chimpansees, voornamelijk omdat het een letterlijke herhaling is van een experiment met mensen. Zijn conclusie dat chimpansees anders reageren, lijkt me vooral een statement dat, uit de pen van een econoom, geen verrassing mag zijn: chimpansees vallen hierbuiten. Laat ons even kijken naar een ding apart: de werkende menselijke samenleving; naar wat Peter Hall (Cities in Civilization) "the human machine" heeft genoemd.

[heeck]

Siger,

Mooi om hier op door te gaan !

Op de door jou belichte wijze bezien lijkt het zeker gezond om je zelfs wat los te maken van overgeerfd gedrag.
Juist omdat de uitkomsten zo duidelijk terugverwijzen naar in ons overgeërfd emotioneel gedrag, -in dit geval rechtvaardigheidsgevoelens- , valt er misschien nog meer te ontdekken in dat gedrag dat het denken van economen en hun modellen kan bijstellen.

Gisteravond heel toepasselijk naar een voordracht door Merlin Donald geweest, die een paar opvallende opmerkingen had over de wijze waarop de culturele omgeving nu de werking van onze hersenen mee aanstuurt. Hersenen die daarop geen enkele evolutionaire aanpassing kennen.
Volgens hem zou daarom de toekomst wel eens veel onvoorspelbaarder ("messier" gebruikte hij) worden dan je durft vrezen.
Dat zou de economen nogmaals moeten aanzetten tot het lezen van De Waal en nu ook Donald ?

Eerst boek bijbestellen en grondig lezen, voor ik verder kan reageren.
http://en.wikipedia.org/wiki/Merlin_Donald

Roeland

[siger]

Merlin Donald lijkt me inderdaad zeer interessant. Bedankt voor de tip. Via de wiki die je gaf kwam ik op zijn eigen site waar een hoop van zijn artikelen online staan. Ga ik zeker eens in grasduinen. Misschien staan er interessante boekbesprekingen van zijn werk op Amazon? Als ik ooit bijgelezen raak bestel ik misschien zijn eerste boek.

[heeck]

Siger,

Vele reviews zijn makkelijk te vinden en deden me naast de presentatie, besluiten onmiddellijk te bestellen.
Op het moment is het vaak "niet op voorraad"; dus raad ik je aan het gelijk ergens te pakken als je het vindt. Prijs moet hooguit een 25 € zijn.
Wie weet al ergens een 2-e handsje.
Roeland

[siger]

In essence we have two radically opposed concepts of humanity. One view sees us as biologically programmed by DNA, operating largely on an unconscious level with our minds creating an illusion of consciousness and hence an image of self. In contrast the view developed in this book is that we are conscious beings, capable of rational choice and engaged in cultural communities which extend our cognitive abilities in order to fully express our shared humanity.

Donald transcends the simplistic claims of Evolutionary Psychology,...offering a true Darwinian perspective on the evolution of consciousness.

Per direct "A Mind So Rare" besteld, paperback aan €13.51 alles inbegrepen!

[heeck]

Siger,

De gevoelens van billijkheid lijken ook wel stevig te worden gecompenseerd met gevoelens van afstandelijkheid.
Het is even hap-snap, maar het vult jouw inbreng zeker aan:

2009 may well be remembered for its scandal-ridden headlines, from admissions of extramarital affairs by governors and senators, to corporate executives flying private jets while cutting employee benefits, and most recently, to a mysterious early morning car crash in Florida. The past year has been marked by a series of moral transgressions by powerful figures in political, business and celebrity circles. New research from the Kellogg School of Management at Northwestern University explores why powerful people - many of whom take a moral high ground - don't practice what they preach.
. . .
. . .

Merlin Donald heb ik nog niet binnen, dus ik wacht verder nog even.
Nog even hap-snappend is het intrigerend om te zien hoe mensen wel/niet meegaan in de inzamelingsactie voor Haïti. Naast puur emotioneel afwijzen zie je toch duidelijk de bewuster weegfactoren dat men vindt dat aan goed doen geen inkomen mag worden ontleend en dat men direct wil weten waar eigen gift aan is besteed.
Voer voor economen !

Roeland

[siger]

Ik wacht ook nog steeds in spanning (maar moet eerst The Courtier and the Heretic nog samenvatten.)

Inmiddels wel een interessante samenvatting (in 2 delen) van Donald's eerste boek Origins of the Modern Mind gevonden, met discussie.

[heeck]

Siger,
Dank voor link>bespreking. . Heb "A Mind So Rare " net binnen; nu met alle bijbehorende zijpaden aan het lezen.
Roeland

[heeck]

Siger,
Nog maar weinig gelezen en toch vast:

Omdat Merlin Donald zijn boek begint met Dennett aan te vallen als typerend voorbeeld van "Hardliner-Neo-Darwinisten", die persoonlijk lijken te moeten worden gevloerd, heb ik eerst Dennett even nagelopen.
Met de volgende aardige vondst in "Freedom Evolves":

As I was putting the finishing touches on this book , I received in the mail a copy of Merlin Donald's new book, A mind So Rare: The Evolution of Human Consciousness (2001). Donald makes it clear on page one that he conceives of it as an antidote of sorts to my books, Consciousness Explained (1991A) and Darwins Dangerous Idea (1995).
However the last chapter of Donald's book, "The Triumph of Consciousness," could serve quite well as the last chapter of this book.
How can this be ?
Because Donald, like many others, has hugely underestimated the bounty to be found in Darwin's "strange inversion of reasoning. " He says in his prologue: "This book proposes that the human mind is unlike any other on this planet, not because of its biology, which is not qualitatively unique, but because of its ability to generate and assimilate culture" (p. xiii).
Exactly.

Temeer omdat Donald in die lezing van een paar weken geleden nog steeds zo over Dennett "te keer ging".
Mee oneens nodigt meer tot lezen dan alleen maar bevestigingen zien,

Roeland

[siger]

Roeland,

Ik vind wel dat er wat hommeles mag zijn in tussen (neo-)darwinisten. Je weet natuurlijk dat ik hier meningen over heb, maar ik begin op dit eigenste moment aan "A Mind so Rare" (joepie!) en hoop er wijzer door te worden. Dus bijt ik nu even op mijn tong.

[heeck]

Siger,
Op de tong kauwen doe je vanwege de pijn en omringd door de duivels in de hel. Ver afgescheiden van god.
Niet zo overdrijven dus. Het is hier maar een forum.
R.

[siger]

OK dan, laat ik het deze keer wat makkelijker nemen. Ik plens hier citaten zoals ik ze tegenkom. We zien wel waar ons dat leidt. Hier een eerste, veelbelovend stukje:

De sleutel om het menselijk intellect te begrijpen is niet zozeer het ontwerp van het individuele brein, als wel de samenwerking van vele breinen. We zijn geevolueerd naar een aanpassing om in cultuur te leven, en onze uitzonderlijke kracht als soort komt voort uit uit het vreemde feit dat we ontsnapt zijn aan een van de kritieke beperkingen van traditionele zenuwstelsels - hun eenzaamheid of solipsisme. Sinds ons eerste ontstaan als soort heeft de mensheid zich verlaten op het scheppen van "verspreide" ("distributed") systemen van gedachten en geheugen.

Even verder benadrukt de auteur dat het hem niet om een "collectieve geest" te doen is. We blijven allemaal opgesloten in onze eigen hersenen, maar daarbij is een voor de menselijke soort onmisbaar "kennisnetwerk" ("cognitive web") gekomen.

[siger]

Hoofdstuk1: Consciousness in Evolution is een verrassend bijtende aanval op de "hardliners" van het neo-darwinisme, die elke menselijke eigenschap, ook gedrag, aangeboren willen noemen.

Ze hebben beweerd dat het bewustzijn ons slechts de illusie geeft van controle, terwijl het in werkelijkheid hulpeloos en dom staart naar het voorbijtrekkende spel van het leven, omdat al onze belangrijke mentale spellen volledig onbewust gespeeld worden. .... Hardliners denken dat we demonen in onze breinen hebben zitten voor allerlei gespecialiseerde bewerkingen, zoals het berekenen van een ruimte, het inschatten van sociale afstanden, het ontcijferen van taal. We hebben ook demonen voor bepaalde handelingen. Bepaalde demonen, diep weggestoken in onze hersenen, laten ons smetteloze zinnen produceren zonder enige bewuste planning van onze kant. Per definitie worden deze demonen verondersteld hun werk te doen volledig buiten ons bewustzijn.

Ondanks onze verschillende meningen over de rol van bewustzijn, ben ik het eens met veel van de conclusies van het neo-darwinisme. Ik ben het ermee eens dat evolutie een vitaal onderdeel is van de theoretische psychologie. Ik ben het ook eens met de onbewuste oorsprong van vele aspecten van de mensenwereld, met inbegrip van onze zintuiglijke mogelijkheden en het grootste deel van ons emotioneel repertoire. We hebben veel onbewuste demonen geërfd, en deze krachten spelen een belangrijke rol in kennis, maar slechts tot een bepaalde hoogte. Zoals veel enthousiasten die zich op een enkelvoudig idee fixeren, hebben neo-darwinistische hardliners de betekenis van hun bewijzen ernstig overschat. [...] In het bijzonder als ze hun ideeën willen toepassen op de menselijke cultuur, omdat ze de werking zelf ontkennen van de eigenschap van het brein die cultuur genereert, zelfs de enige eigenschap van het brein dat ons toelaat een geloofwaardig scenario van onze eigen evolutie op te stellen.

Dit boek stelt een voorzichtige functionele theorie over bewustzijn, en tracht niet te "verklaren" hoe bewustzijn kan ontstaan uit een materieel ding als de hersenen. Ik geloof dat we ooit zullen begrijpen hoe dit mogelijk is. Maar, meen ik, onze huidige intellectuele en wetenschappelijke middelen volstaan niet om nog maar aan zo'n theorie te beginnen.

[siger]

Het tweede hoofdstuk van "A Mind so Rare" van Merlin Donald (2001) Gaat over zijn opvatting over bewustzijn, en waar die verschilt van de hardliner neo-darwinisten.

Hier zal ik het standpunt van Donald geven, met de bedenking dat Merlin Donald een experimenteel psycholoog is. Op dat punt ben ik het dus met Roeland eens, dat het als een uitbreiding op "Experiments in Economics" kan beschouwd worden.

Maar aan de andere kant gaat Donald duidelijk de confrontatie aan met de (hardliner neo-darwinst) zienswijze die zegt dat bewustzijn feitelijk niet echt bestaat of geen functie heeft: dat het hoogstens een "bijproduct is". Zaols Roeland hierboven al aangaf is Dennett één van de bedoelde hardliners.

Ik wil hier nog ingaan op Donald's opvatting van bewustzijn. Om te vermijden dat een controversieel onderwerp onopgemerkt zou wegzinken, ga ik daarna een topic openen over Dennett vs. Donald.

Ik heb de indruk dat ook de rest van dit boek polemisch genoeg is om in aparte thema topics aangebracht te worden.

Nu terug naar bewustzijn volgens Merlin Donald.

Het bewustzijn, zegt Donald, is een erg beperkt instrument. Wat zich in onze geest aan onbewuste processen afspeelt, zullen we nooit kennen, want alleen als we dingen bewust maken kennen we hen. Deze zin bijvoorbeeld bestaat alleen voor de lezer, voor zover de lezer zich er bewust van maakt. Daarna vervaagt hij en verdwijnt, eerst naar een plaats in de geest niet te ver weg, en daarna volledig uit het bewustzijn, en een soort vergetelheid. Zinnen bestaan nog enige tijd in electrochemische rimpelingen in netwerken van neuronen, maar dan, op de duur, worden ze sporen achtergelaten in groepjes gezwollen knopen van synapsen en neuropeptides, verspreid over het zenuwstelsel. De resten van de zin worden uiteindelijk opgeslagen in een vage, niet letterlijke vorm, die we nog niet begrijpen.

We hebben lang gedacht dat we in een bewuste wereld leven.Onze democratie rekent op bewuste burgers, onze wetten houden personen verantwoordelijk.

Maar gedurende de laatste 40 jaar hebben ontelbare laboratoriumproeven aangetoond dat het menselijke bewustzijn een vluchtig en vergankelijk verschijnsel is. Het "venster van bewustzijn", zo werd aangetoond, is tussen 2 en 15 seconden breed. Ook in ruimte is ons bewustzijn beperkt: we kunnnen ons slechts van twee tot (het magische getal) zeven dingen terzelfdertijd bewust zijn. Bovendien (en dit is reeds een hint) hebben we enorme "concentratieproblemen": het minst wat gebeurt in de buitenwereld onderbreekt onze gedachten.

We kunnen niet de hele tijd bewust zijn van iets belangrijks, en toch zijn mensen er in geslaagd van "denken" hun hoofdbezigheid te maken. Als dat niet binnen het bewustzijn van individuen plaatsvond, waar dan wel?

Een kleine rekenopracht houdt in dat de letters gelezen moeten worden en cijfers herkend, maar deze bewerkingen zijn weer op te splitsen in met de ogen over de tafel gaan, bepaal de plaats van het papier, zoek het eerste cijfer, lees van links etc...

Elk onderdeel van een denkopdracht kan in het laboratorium geisoleerd worden. Het is dan mogelijk redelijk nauwkeurige tijden te meten voor elk microcomponent in een taakhierarchie. Individuele verschillen zijn minimaal, en de meeste proefersonen voeren de taken uit in een vastgelegde volgorde, in een redelijk voorspelbare tijdspanne. Daaronder bevinden zich nog eens de neuronen, die nog sneller moeten werken. Het gaat hier om miljoenen en miljoenen hierarchieën.

Bewustzijn werkt veeleer als een smalle tunnel dan als een licht. Door die tunnel begeven we ons van het ene moment naar het andere. En heel de tijd hangen we af van uitwendige hints om aan de gang te blijven. Zonder deze hints, dwaalt onze geest in alle richtingen.

Bewustzijn, zegt Donald, onze intellectuele thuishaven, de wieg van de mensheid, blijkt het meest beperkte gedeelte van onze geest te zijn.

Hier ziet men de basisstelling van Merlin Donald (in mijn woorden:) het bewustzijn is een smalle verbinding tussen twee immens rijke werelden: de wereld van ons zenuwstelsel en het zenuwstel van anderen, of de cultuur (in de betekenis van uitwisseling tussen mensen.) Het is deze verbinding die tot het ontstaan van onze merkwaardige soort geleid heeft.