Over de historiciteit van Jezus

Dit forum is bedoeld om te dienen als bron voor informatie wat betreft dit thema. Het zal bestaan uit links, informatieve bijdragen op dit forum uit het verleden en wellicht nieuwe beschouwingen.

Moderator: Moderators

Plaats reactie
Nic
Forum fan
Berichten: 101
Lid geworden op: 28 aug 2019 22:16

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Nic »

Rereformed schreef: 26 aug 2023 19:33
Nic schreef: 26 aug 2023 12:23 Je kunt daarnaast ook op je eigen intuïtie afgaan. Het lijkt mij waarschijnlijker dat er wel een historisch persoon is geweest, die de aanleiding is geworden van de vele (heel bijzondere) verhalen. Deze persoon was voor velen destijds niet heel opmerkelijk.
Je maakt hier een hele grote denkfout.
Vanuit je laatste zin is het volkomen logisch zó te redeneren:
Iemand die als mythisch persoon wordt neergezet in verhalen heeft nooit bestaan. Van iemand die niet opmerkelijk is wordt namelijk nooit een god gemaakt.

Wat jij "op je eigen intuïtie afgaan" noemt is eigenlijk eenvoudig reageren vanuit de cultuur waarin je opgegroeid bent: onze cultuur heeft een 2000 jaar lange traditie van Jezus als een echt in de historie opgetreden persoon. Dat komt op een ieder van ons in eerste instantie als "natuurlijk" over. Dat beeld is zo diep ingekerfd dat het een automatisme is geworden. Net zoals voor veel mensen godgeloof zo ingekerfd is dat men zich het leven niet voor kan stellen zonder godgeloof.
We weten ontzettend weinig over de historische Jezus. Er zijn wel brieven en verhalen over hem.
Deze stammen uit de tijd (tot 120 nC) dat het christendom nog een kleine onbeduidende groep was.
Daar moet ik het nu ook mee doen.
Ik schreef als eerste de wetenschappelijke lijn te volgen en het eventueel aan te vullen met eigen intuïtie.
Wat kan je meer als leek op dit gebied (en met niet voldoende interesse en tijd voor dit onderwerp).
Die godheid van Jezus lijkt me (in de teksten) gegroeid. Marcus het minst. Johannes maximaal.
Juist dat Marcus (als oudste materiaal) dat als minste heeft, lijkt me reden om van de historische Jezus uit te gaan.

Jezus leefde in een religieus land, met een eigen traditie, maar ook de beïnvloeding door de Griekse en Romeinse cultuur.
Het lijkt me helemaal niet vreemd dat de verhalen ook gemythologiseerd zijn. Dat was toch niet abnormaal in die tijd.
Maar is het idee dat de trigger van de verhalen kwam door een historisch persoon die pijnlijk aan zijn einde kwam nu echt zo onlogisch. Mijn intuïtie zegt van niet en het wordt ondersteund door bijbelwetenschappers.
En wat ik ook al eerder schreef de mythische Jezus lijkt me in Amerika flink op zijn retour.
(Luister het gesprek met Derek Lambert en Tim O’Neill nog eens terug)

Waar ik me ook over verwonder is de steeds wisselende bron voor de NT verhalen.
Het NT zegt zelf dat de bron het OT is (dat is op dit forum toch ook uitvoerig besproken?)
Het kan ook zijn dat het een Egyptische bron heeft (onze eigen vd Kaaij)
Het is vooral beïnvloed door Griekse mythologie (Dennis McDonald)
Dan zijn er nog andere Joodse apocriefe bronnen

Het duizelt je toch, en daarom terug naar mijn eerste opmerking:
ik volg de breed gedragen wetenschappelijke consensus en als die gaat veranderen dan verneem ik dat graag.
Gebruikersavatar
Rereformed
Moderator
Berichten: 18251
Lid geworden op: 15 okt 2004 12:33
Locatie: Finland
Contacteer:

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Rereformed »

Nic schreef: 26 aug 2023 21:14
Rereformed schreef: 26 aug 2023 19:33
Nic schreef: 26 aug 2023 12:23 Je kunt daarnaast ook op je eigen intuïtie afgaan. Het lijkt mij waarschijnlijker dat er wel een historisch persoon is geweest, die de aanleiding is geworden van de vele (heel bijzondere) verhalen. Deze persoon was voor velen destijds niet heel opmerkelijk.
Je maakt hier een hele grote denkfout.
Vanuit je laatste zin is het volkomen logisch zó te redeneren:
Iemand die als mythisch persoon wordt neergezet in verhalen heeft nooit bestaan. Van iemand die niet opmerkelijk is wordt namelijk nooit een god gemaakt.

Wat jij "op je eigen intuïtie afgaan" noemt is eigenlijk eenvoudig reageren vanuit de cultuur waarin je opgegroeid bent: onze cultuur heeft een 2000 jaar lange traditie van Jezus als een echt in de historie opgetreden persoon. Dat komt op een ieder van ons in eerste instantie als "natuurlijk" over. Dat beeld is zo diep ingekerfd dat het een automatisme is geworden. Net zoals voor veel mensen godgeloof zo ingekerfd is dat men zich het leven niet voor kan stellen zonder godgeloof.
We weten ontzettend weinig over de historische Jezus. Er zijn wel brieven en verhalen over hem.
Deze stammen uit de tijd (tot 120 nC) dat het christendom nog een kleine onbeduidende groep was.
Daar moet ik het nu ook mee doen.
Ik schreef als eerste de wetenschappelijke lijn te volgen en het eventueel aan te vullen met eigen intuïtie.

Je gaat nu van de hak op de tak. Overdenk eerst je originele uitspraak en het antwoord dat je erop kreeg nog eens opnieuw. Je komt aan met een bewering dat het waarschijnlijker is dat Jezus een historisch onopmerkelijk persoon is geweest dan dat hij geheel een mythe is.
Je krijgt daarop het antwoord: "Een persoon die tot god wordt uitgeroepen is waarschijnlijker een mythe dan een historisch doch onopmerkelijk persoon". Zo iemand behoort namelijk tot wat men het archetype van de mythische held noemt. Is deze uitspraak even logisch? Zo ja, overdenk dan dat je uitspraak wellicht te onbezonnen was. Je hebt de twee mogelijkheden niet eerst met elkaar vergeleken.

(Men kan na studie/vergelijking van de twee uitspraken natuurlijk ook nog uitkomen op een mening dat het niet te zeggen is welk van de twee waarschijnlijker is.)

Nic schreef:We weten ontzettend weinig over de historische Jezus. Er zijn wel brieven en verhalen over hem.
Deze stammen uit de tijd (tot 120 nC) dat het christendom nog een kleine onbeduidende groep was.
Inderdaad, maar alweer kom je dan niet uit op een historisch persoon. Juist het oudste christelijke materiaal (de brieven van Paulus) lijken te duiden op een niet-historisch persoon, terwijl dit voorwerp van aanbidding al de hoogste goddelijkheid gegeven is. De brief aan de Filippenzen bevat zelfs een tekst die Paulus citeert (de zogenaamde Christus-hymne) en dus dateert van vóór hem):

....Christus Jezus,
die in de gestalte Gods zijnde,
het Gode gelijk zijn niet als roof heeft geacht,
maar zichzelf ontledigd heeft,
en de gestalte van een dienstknecht heeft aangenomen,
en aan mensen gelijk geworden is.

Eenzelfde goddelijke status wordt aan Jezus gegeven in de Hebreeënbrief die ook tot de oudste christelijke geschriften gerekend kan worden.

Tot de verhalen uit die tijd vóórdat de evangeliën geschreven werden behoort ook dit verhaal over een mythologisch hemels persoon, dat als profetie (zogenaamd door Jesaja) gegeven wordt:

" En de engel die mij begeleidde vroeg ik dit: ‘Voor wie is deze lofprijs bestemd?’ En hij zei mij: ‘Tot lofprijs van [degene die zich bevindt] in de zevende hemel, aan Hem die rust in de heilige wereld en aan zijn Geliefde, waarvandaan ik naar u toegezonden ben, daaraan is het gericht...
En ik prees Hem die (nog) niet genoemd werd, en de Eniggeborene die in de hemelen woont, wiens naam bij geen enkel aards lichaam bekend is, die zulk een genade van de ene naar de andere hemel geschonken heeft...
...‘In de laatste dagen zal de Heer, die Christus genoemd zal worden, werkelijk afdalen in de wereld, nadat Hij is afgedaald en (Hij) eenzelfde gestalte als u gekregen heeft, terwijl zij zullen denken dat Hij vleselijk en een man is. En de god van die wereld zal zijn hand tegen de Zoon uitstrekken en zij zullen Hem aan een boom kruisigen en Hem doden, niet wetende wie Hij is. Daarom zal deze afdaling, zoals u zien zult, zelfs voor de hemelen verborgen zijn, zodat het onbekend zal zijn wie Hij is. En als Hij de doodsengel geplunderd heeft, zal Hij op de derde dag opstijgen."
Nic schreef:Jezus leefde in een religieus land, met een eigen traditie, maar ook de beïnvloeding door de Griekse en Romeinse cultuur.
Precies! En juist daarom is het jezusverhaal zo mythisch en onhistorisch. Het christelijke geloof in een godmens is door en door onjoods. Het joodse geloof kent geen mensgoden die uit de dood opstaan en aanbeden kunnen worden. Het is gemaakt door joden die door en door vergriekst waren. Gezien door joodse ogen is hun geloof in een mensgod zelfs de hoogste godslastering. Het groeit uit een verbastering van het joodse geloof met de omringende heidense denkwereld. Zoiets ontstaat niet als reaktie op een rondtrekkende joodse Galileeër.
Daar moet ik het nu ook mee doen. Ik schreef als eerste de wetenschappelijke lijn te volgen en het eventueel aan te vullen met eigen intuïtie.
Nu spring je opeens over naar "de wetenschappelijke lijn te volgen". En dan vul je het aan met intuïtie.
Dat is alweer een draak van een uitspraak. Intuïtie moet je volledig van de wetenschappelijke procedure gescheiden houden. Niet vooraf beginnen met intuïtie, en ook niet achteraf "de wetenschap" corrigeren met intuïtie.

Maar wat wetenschap betreft: Vijftig jaar geleden was de wetenschappelijke consensus dat Mozes een historische figuur was, tegenwoordig is de wetenschappelijke consensus dat hij volledig het product van de verbeelding is.
Nic schreef:Wat kan je meer als leek op dit gebied (en met niet voldoende interesse en tijd voor dit onderwerp).
Uiteraard je onthouden van een uitgesproken mening erover (alsof je geen leek bent). Dat doen we toch altijd met zaken waarin we maar leken zijn, niet voldoende interesse en tijd voor en kennis van hebben?
Juist dat Marcus (als oudste materiaal) dat als minste heeft, lijkt me reden om van de historische Jezus uit te gaan.
Juist het feit dat Marcus zo laat verschijnt is de reden om uit te gaan van de mythische Jezus. De Jezus van Marcus bestaat namelijk helemaal niet in de veertig jaar daarvoor, waartoe de brieven van Paulus behoren, de brief 1 Clemens, de brief aan de Hebreeën, de brief van Jacobus, de eerste brief van Petrus (en misschien het Visioen van Jesaja zoals het er oorspronkelijk uitzag).
Het evangelie van Marcus kan heel goed ontrafeld worden als een allegorie, een volledig geconstrueerd verhaal.

Het lijkt me helemaal niet vreemd dat de verhalen ook gemythologiseerd zijn. Dat was toch niet abnormaal in die tijd.
Je komt hier wederom met een drogredenering. Het was ook niet abnormaal in die tijd om verhalen volledig op te maken. Oftewel mythologische personen die iedereen kende een historie te geven.
Nic schreef:Maar is het idee dat de trigger van de verhalen kwam door een historisch persoon die pijnlijk aan zijn einde kwam nu echt zo onlogisch. Mijn intuïtie zegt van niet en het wordt ondersteund door bijbelwetenschappers.
Het is inderdaad buitengewoon onlogisch. Een oproerkraaier of vanwege religieuze hetze uit de weg geruimd onopmerkelijk persoon groeit niet uit tot een godheid. Daaruit groeien absoluut geen teksten zoals die ik hierboven als illustratie gegeven heb: 40 jaar lang teksten die niets weten te vertellen over deze historische personage, maar wel vol staan met beschrijvingen van zijn goddelijkheid.
Het is exact omgekeerd: iedere godheid in een mysteriegeloof heeft een lijdensweg ondergaan, die de godheid heldhaftig ondergaat en waar hij/zij zegevierend als overwinnaar uit tevoorschijn komt. Juist hierdoor wordt de godheid vereerd en aanbeden. Het is dus juist te verwachten dat er een joodse variant ontstaat van wat overal elders in mysteriegeloven aangetroffen wordt.

Merk op dat je je onlogische redenering weer aanvult met een beroep op wetenschap en intuïtie. Alsof nog twee volgende drogredenen de eerste nog een beetje kunnen versterken. :)
Nic schreef: Het duizelt je toch, en daarom terug naar mijn eerste opmerking:
ik volg de breed gedragen wetenschappelijke consensus en als die gaat veranderen dan verneem ik dat graag.
Indien je niet aan zelf denken doet, maar eenvoudig behoefte hebt aan de meerderheid te volgen is je inbreng in de discussie imho volledig irrelevant.
Maar je opinies geven wel goed weer hoe desastreus de basis is waarop de historische Jezus staat. :wink:

PS. Dit weekeinde vindt de grootste opsporingspoging plaats sinds 50 jaar om het monster van Loch Ness te vinden. De intuïtie van de personen die er aan meedoen zegt dat het het waarschijnlijkst is dat er wel iets moet zijn.
Born OK the first time
Gebruikersavatar
Rereformed
Moderator
Berichten: 18251
Lid geworden op: 15 okt 2004 12:33
Locatie: Finland
Contacteer:

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Rereformed »

B.S. schreef: 25 aug 2023 23:30 Paulus heeft het in II Korinthiërs 12:2-5 over een niet nader genoemd persoon die in een visioen/ervaring opsteeg 'tot in de derde hemel' en het 'paradijs' en daar 'onuitsprekelijke woorden gehoord geeft, die het een mens niet is geoorloofd uit spreken' vernam. Is hier invloed van De Hemelvaart?

Tussendoor, in I Korinthiërs heeft Paulus het over het avondmaal, dat 'door de Here zou zijn ingesteld in de nacht dat hij werd overgeleverd' - Is hier sprake van latere inlassingen, of wordt er dan toch wel door Paulus verwezen naar een gebeurtenis zoals wie die uit de Evangeliën kennen?
Het Visioen van Jesaja moet gedateerd worden in de eerste eeuw, maar verder kan men het niet specificeren. (Richard Carrier gaat verder en geeft als antwoord op je vraag dat het onwaarschijnlijk is).
Wat men wel kan zeggen is dat de denkwereld van Paulus geheel overeenkomt met die van dat geschrift: Paulus ontvangt zijn gehele evangelie via visioenen. Dat is ook de reden waarom hij niet bij de apostelen in Jeruzalem in de leer gaat, en hun zelfs met minachting kan aanspreken: ze hebben niets op hem voor (behalve dat ze eerder christen werden dan hij).
Paulus zegt in 1 Kor. 11 over de instelling van het avondmaal uitdrukkelijk dat hij het heeft geopenbaard (=via visioen) gekregen van de Heer.
Het gaat vanzelfsprekend niet terug op een historische gebeurtenis: geen Jood in Palestina zou voorstellen om bloed en vlees van een mens te drinken. Dat is iets waar enkel een volkomen gehelleniseerde jood, bekend met alle mysteriereligies, mee aan kan komen. Marcus heeft via wat Paulus zegt er een gedetailleerd verhaal bij gefantaseerd.
Born OK the first time
B.S.
Bevlogen
Berichten: 2893
Lid geworden op: 07 jun 2022 22:49

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door B.S. »

Oh er is zoveel om op te reageren...
Met wat er nu echt met zekerheid te zeggen valt over 'historische' Jezus lijkt het op zijn best om een naam te gaan. Net als bij 'koning David' trouwens - en de buitenbijbelse aanduidingen van David die we kennen gaan niet over hemzelf, maar over de door hem blijkbaar gevestigde dynastie 'Huis van David' - daarmee lijken een paar buurlanden/volken aan te duiden wat wij meestal 'Juda' noemen (vgl. het Ottomaanse of Osmaanse Rijk - genoemd naar de grondlegger van de dynastie). Van Saul en Salomo ontbreekt tot nu elk buitenbijbels spoor trouwens.
Nic:: niemand twijfelt aan het bestaan van Joseph Smith. Hij had in zijn tijd ook best impact.

Rereformed: jammer dat ik niet kon duidelijk maken dat ik denk dat veel mensen de geopperde reconstructie van de ontwikkeling van een mythische Jezus vooral gebaseerd op een deel van de Hemelvaart van Jesaja veel mensen boven hun pet zal gaan.

Paulus en de instelling van het Avondmaal - hierin gaat hij dan een stuk verder dan hoofdstuk 6--10 van De Hemelvaart Al visioenen ervarend werd er verder ingevuld?
Gebruikersavatar
Rereformed
Moderator
Berichten: 18251
Lid geworden op: 15 okt 2004 12:33
Locatie: Finland
Contacteer:

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Rereformed »

B.S. schreef: 27 aug 2023 05:26 Rereformed: jammer dat ik niet kon duidelijk maken dat ik denk dat veel mensen de geopperde reconstructie van de ontwikkeling van een mythische Jezus vooral gebaseerd op een deel van de Hemelvaart van Jesaja veel mensen boven hun pet zal gaan.
Het spijt me dat ik het niet eenvoudiger kon uitleggen. :(

Men kan het wel heel kort en eenvoudig uitleggen: De christus mythe theorie gaat uit van het scenario dat christusverering ontstond zonder historische personage die eraan ten grondslag zou liggen. Mensen die in de hellenistische tijd heilandgoden vereren, zoals Isis, Osiris, Tammuz, Demeter, Mithras, Dionysos, Attis, Adonis enz. vereerden namelijk allemaal fantomen. Dat was dus de regel.
De Hemelvaart van Jesaja is een goede illustratie van hoe zo'n mythologisch geloof er uit kan zien.

Misschien moet men mensen dan vragen of ze wél kunnen begrijpen dat mensen zo vroom in verhalen over de god Attis konden geloven dat ze het ervoor over hadden zich te ontmannen. Zo niet, dan ontwikkelt een geloof zich kennelijk wel vaker op een manier die ons boven de pet gaat.

Het is een reden die men soms hoort gegeven worden voor waarom Jezus werd verhistoriseerd: gemakkelijker te begrijpen. :idea:
Paulus en de instelling van het Avondmaal - hierin gaat hij dan een stuk verder dan hoofdstuk 6--10 van De Hemelvaart Al visioenen ervarend werd er verder ingevuld?
Blijkbaar.
Het evangelie van Marcus is echter al een veel verder gevorderd stadium.
Dat is duidelijk een literaire creatie, waarvoor hij zowel Paulus als de oude joodse heilige schrift en de Griekse literatuur als bouwstenen gebruikt. Hij kan uiteraard gedacht hebben dat de Heilige Geest hem alle ingevingen geeft om een heilig nieuw verhaal te schrijven. Ook Matteüs moet dat gedacht hebben toen hij zijn verbeterde versie ervan schreef.
B.S. schreef:Met wat er nu echt met zekerheid te zeggen valt over 'historische' Jezus lijkt het op zijn best om een naam te gaan.
Men moet iets anders verzinnen, want zelfs dat is onzeker. Het is namelijk tenminste even waarschijnlijk dat ook de naam opgemaakt is. Jezus betekent tenslotte "God redt" (Jahweh redding) (iets wat Matteüs ook begreep: Mt. 1:12) en Jezus is ook de nieuwe Jozua (=Jezus) die "het volk van God naar het beloofde land brengt".
Born OK the first time
Gebruikersavatar
Bonjour
Moderator
Berichten: 6678
Lid geworden op: 27 jun 2008 23:26

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Bonjour »

Er wordt vaak op de consensus van de historisch-kritische wetenschappers gewezen. De laatste week heb ik wat gelezen over de ontwikkeling van die tak van de wetenschap. Dan kom je er al snel achter dat die nog maar anderhalve eeuw oud is, best wel veel veranderingen heeft in uitgangsposities en nu nog heel veel verschillende uitspraken doet in dezelfde onderzoeken.
Grote vraag is nu, hoe volwassen is deze tak van wetenschap? Hoe los staat ze van de religie? Zijn er nog uitgangspunten die ook het resultaat van het onderzoek een bepaalde kant op sturen?

Mooi stuk is bv:
https://www.digibron.nl/viewer/collecti ... a8e28c398d
Maar deze medaille heeft ook een keerzijde. Het historisch-kritisch onderzoek bleek in menig geval zo weinig kritisch. Een schriftkritisch onderzoek, dat zich boven de Schrift stelde, eigen vooronderstellingen van filosofische of dogmatische aard liet heersen over de boodschap van profeten en apostelen, heeft menigeen de weg versperd tot een zuiver verstaan van de Schrift.

Een van de kwalijke gevolgen was dat menigmaal voor resultaat werd uitgegeven wat in feite puur hypothese was. Hypothesen die soms bruikbaar bleken, maar dikwijls geen steun vonden in de Schrift. Wat de ene geleerde verdedigde, werd door de ander even fel afgewezen.

Ik noem als voorbeeld het onderzoek naar de historische Jezus. Met behulp van allerlei methoden heeft men geprobeerd scheiding te maken tussen 'echt' en 'onecht' in de nieuwtestamentische overlevering, tussen woorden die op Jezus teruggingen en woorden die op rekening van de z.g. 'gemeente-theologie' kwamen te staan. Op deze wijze wilde men doordringen tot de historische Jezus, maar het leidde tot een grenzeloze willekeur. Een Duits geleerde sprak spottend van de 'Professoren-Christus', die er op de ene universiteit totaal anders uitzag dan op de andere en die men toch aan den volke verkondigde als het ideale voorbeeld, als de weg, de waarheid en het leven^.
Israëlisch politiek is de splijtzwam van de wereld.
Gebruikersavatar
Rereformed
Moderator
Berichten: 18251
Lid geworden op: 15 okt 2004 12:33
Locatie: Finland
Contacteer:

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Rereformed »

Bonjour schreef: 27 aug 2023 08:41 Er wordt vaak op de consensus van de historisch-kritische wetenschappers gewezen. De laatste week heb ik wat gelezen over de ontwikkeling van die tak van de wetenschap. Dan kom je er al snel achter dat die nog maar anderhalve eeuw oud is, best wel veel veranderingen heeft in uitgangsposities en nu nog heel veel verschillende uitspraken doet in dezelfde onderzoeken.
Grote vraag is nu, hoe volwassen is deze tak van wetenschap? Hoe los staat ze van de religie? Zijn er nog uitgangspunten die ook het resultaat van het onderzoek een bepaalde kant op sturen?

Mooi stuk is bv:
https://www.digibron.nl/viewer/collecti ... a8e28c398d
Maar deze medaille heeft ook een keerzijde. Het historisch-kritisch onderzoek bleek in menig geval zo weinig kritisch. Een schriftkritisch onderzoek, dat zich boven de Schrift stelde, eigen vooronderstellingen van filosofische of dogmatische aard liet heersen over de boodschap van profeten en apostelen, heeft menigeen de weg versperd tot een zuiver verstaan van de Schrift.

Een van de kwalijke gevolgen was dat menigmaal voor resultaat werd uitgegeven wat in feite puur hypothese was. Hypothesen die soms bruikbaar bleken, maar dikwijls geen steun vonden in de Schrift. Wat de ene geleerde verdedigde, werd door de ander even fel afgewezen.

Ik noem als voorbeeld het onderzoek naar de historische Jezus. Met behulp van allerlei methoden heeft men geprobeerd scheiding te maken tussen 'echt' en 'onecht' in de nieuwtestamentische overlevering, tussen woorden die op Jezus teruggingen en woorden die op rekening van de z.g. 'gemeente-theologie' kwamen te staan. Op deze wijze wilde men doordringen tot de historische Jezus, maar het leidde tot een grenzeloze willekeur. Een Duits geleerde sprak spottend van de 'Professoren-Christus', die er op de ene universiteit totaal anders uitzag dan op de andere en die men toch aan den volke verkondigde als het ideale voorbeeld, als de weg, de waarheid en het leven^.
Prachtige link! Maar ja, er staat boven "35 minuten leestijd", dat zal velen in deze tijd van tweets boven de pet gaan. :lol:
Het interessante voor mij is dat het een tekst van bijna een halve eeuw geleden is (1978), in het jaar dat ik als jongeman begon met mijn theologiestudie. En geschreven door een zeer gelovige theoloog, Albert Noordegraaf (Gereformeerde Bond). Hij wijst schitterend op de gebreken van de historisch-kritisch onderzoek, waarmee men in die halve eeuw daarna vrolijk is doorgegaan! Een tegenwoordige atheïst zou de kritiek niet beter hebben kunnen geven! "Zo weinig kritisch". En het resultaat, zo zegt de schrijver, lijkt veel op ontstaan op basis van willekeur. Terwijl de professoren 's zondags op de kansel staan en Jezus verkondigen als "de weg, de waarheid en het leven".

Maar let nu op: Om het beter te doen, zo stelt deze theoloog voor op het eind van zijn betoog, zou men de schrift meer moeten benaderen als tekst waarvan de Heilige Geest de uiteindelijke auteur is! :shock:
Albert Noordegraaf schreef:In het zoeken naar een antwoord zullen we ons niet moeten laten leiden door een methode die geen rekening houdt met de eigen aard van het bijbels getuigenis, het gezaghebbend Woord van God. Want dergelijke methoden voeren ons — zoals Den Heyer uitvoerig aantoont — in een doolhof van meningen en hypothesen. Wij hebben uit te gaan van wat de Schrift van zichzelf getuigt, hoe vreemd dit zelfgetuigenis van de Schrift ook de moderne mens in de oren klinkt. Dat betekent geen miskenning van de waarde van wetenschappelijk bijbelonderzoek, dat wil ook niet zeggen dat we geen oog zouden hebben voor wat met een minder gelukkige term vaak genoemd wordt de 'menselijke factor'. Het betekent wel dat wij voor alle dingen ernst willen maken met het openbaringskarakter van de Schrift, waarvan ten diepste de Geest de Auteur is. Die Geest is ook zijn enig-legitieme uitlegger. Wie oren heeft, die hore wat de Geest tot de gemeente zegt!
En met dat soort "wetenschappers", "experts", wordt al twee eeuwen lang de "wetenschappelijke" theologische consensus geschapen en zit de "wetenschappelijke" theologische consensus mee opgescheept. :lol:
Born OK the first time
Gebruikersavatar
Bonjour
Moderator
Berichten: 6678
Lid geworden op: 27 jun 2008 23:26

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Bonjour »

Rereformed schreef: 27 aug 2023 11:24 een tekst van bijna een halve eeuw geleden is (1978),
Juist. Toen klaagde hij er al over dat het vakgebied te rebels werd, om het maar even vanuit de kerk te bekijken, maar hoe rebels as te rebels toen, en is dat nu? Ik lees dat er rond de eeuwwisseling nog weer dingen gewijzigd zijn, maar wat nu precies de uitgangspunten zijn waarop de consensus gebaseerd is?
In ieder geval heeft de oude manier van werken wel een dreun gekregen, als je de nieuwe manier historisch-kritisch noemt. De oude was dus niet kritisch. maar ja, kritisch heeft weer heel veel gradaties.
Israëlisch politiek is de splijtzwam van de wereld.
Gebruikersavatar
Mullog
Bevlogen
Berichten: 2584
Lid geworden op: 02 nov 2016 17:20

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Mullog »

Bonjour schreef: 27 aug 2023 11:36
Rereformed schreef: 27 aug 2023 11:24 een tekst van bijna een halve eeuw geleden is (1978),
Juist. Toen klaagde hij er al over dat het vakgebied te rebels werd, om het maar even vanuit de kerk te bekijken, maar hoe rebels as te rebels toen, en is dat nu? Ik lees dat er rond de eeuwwisseling nog weer dingen gewijzigd zijn, maar wat nu precies de uitgangspunten zijn waarop de consensus gebaseerd is?
In ieder geval heeft de oude manier van werken wel een dreun gekregen, als je de nieuwe manier historisch-kritisch noemt. De oude was dus niet kritisch. maar ja, kritisch heeft weer heel veel gradaties.
Ik ben zo'n beetje tot de conclusie gekomen dat consensus waar het hier over gaat in dit verband betekent dat Jezus historisch is. Ga je een spade dieper dan kom je in een doolhof van interpretaties, inlegkunde en geloofsovertuigingen waar geen touw meer aan vast is te knopen.

Zo ben ik inmiddels ook tot de overtuiging gekomen dat objectief onderzoek over dit onderwerp niet bestaat. En bestaat het wel dan gaat het ten onder aan subjectieve en emotionele interpretaties, inlegkunde en geloofsovertuigingen.

Ondertussen maken veel mensen een goed inkomen met het zich bezighouden met sprookjes.
Zo moet ge dat zien, we worden geboren en we gaan dood, daar tussendoor begaan we stommiteiten (hoofdinspecteur van In, Aspe)
Gebruikersavatar
Rereformed
Moderator
Berichten: 18251
Lid geworden op: 15 okt 2004 12:33
Locatie: Finland
Contacteer:

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Rereformed »

Bonjour schreef: 27 aug 2023 11:36
Rereformed schreef: 27 aug 2023 11:24 een tekst van bijna een halve eeuw geleden is (1978),
Juist. Toen klaagde hij er al over dat het vakgebied te rebels werd, om het maar even vanuit de kerk te bekijken, maar hoe rebels was te rebels toen, en is dat nu? Ik lees dat er rond de eeuwwisseling nog weer dingen gewijzigd zijn, maar wat nu precies de uitgangspunten zijn waarop de consensus gebaseerd is?
In ieder geval heeft de oude manier van werken wel een dreun gekregen, als je de nieuwe manier historisch-kritisch noemt. De oude was dus niet kritisch. maar ja, kritisch heeft weer heel veel gradaties.

De consensus is nog steeds de zogenaamde historisch-kritische methode. In werkelijkheid is het altijd gebaseerd op "zoveel mogelijk van de echte Jezus proberen te behouden". Motto is altijd "Redden wat er nog te redden valt". Zou Jezus wegvallen dan heeft men een einde gemaakt aan het belang van eigen vakgebied.

Prachtig is hoe Noordegraaf de discussie omtrent Marcus 13 voorbij laat gaan. Jezus houdt daar zijn beroemde apocalyptische preek. Hij zat er finaal naast wat betreft het wereldeinde. De eerste die dat de gelovige wereld inpeperde was D. F. Strauss (1835 als ik me goed herinner), die meende dat Jezus zich vergist had in Zijn verwachting van het spoedig op handen zijnde wereldeinde. Iets wat tegenwoordig nogal wiedes is (tegenwoordig voegt men er zelfs nog aan toe: en wat uitkwam in Jezus' profetie was nogal gemakkelijk om te profeteren, aangezien Marcus zijn evangelie na het jaar 70 fabriceerde 8*) ). Toen gold dit als de uitspraak van een "radikale criticus" en had het enorme paniek ten gevolge. De reaktie van het theologenkoor (zo schrijft Noordegraaf) was dus: "Men wilde Jezus 'redden' uit de handen van radikale critici". "Gesteld voor het dilemma of Jezus heeft zich vergist, óf Marcus 13 is niet van Jezus, kiest bijv. Colani voor het laatste, teneinde Jezus te vrijwaren van menselijke vergissingen en van apocalyptische 'Schwarmerei'."

Even later komt de grootste verschijning, die alle andere professoren doorziet en in hun hemd zet, Albert Schweitzer:
Noordegraaf schreef:Jezus was voor Schweitzer geen optimistisch profeet van de vooruitgang, zoals het negentiende-eeuwse cultuurprotestantisme meende, maar een apocalypticus, die leefde in de verwachting van het Rijk van God. Terecht wijst Den Heyer erop, dat men zou verwachten dat in deze consequent-eschatologische visie Marcus 13 een belangrijke rol zou spelen". Maar dat is niet het geval. Ook Schweitzer weet vanuit zijn praemissen geen raad met Marcus 13, dat naar zijn mening niet van Jezus kan zijn. Albert Schweitzer heeft niet veel echte navolgers gekregen.
Ah, dus Jezus was het er wel mee eens dat het wereldeinde voor de deur stond, maar hij heeft niets met Marcus 13 te maken. Die is opgemaakt door iemand anders. :?

Dan komt de 20ste eeuwse theoloog met de grootste invloed aantreden:
Noordegraaf schreef:Met name Rudolf Bultmann is op het terrein van het vormhistorisch onderzoek de grootmeester geweest gedurende vele jaren. Naar Bultmanns oordeel zijn de Evangeliën geen historische documenten, maar de neerslag van het geloof van de eerste gemeente. Met behulp van een aantal methodische criteria zoekt Bultmann nu de verkondiging van Jezus op het spoor te komen en zo 'echt' en 'onecht' van elkaar te scheiden.

Bultmanns analyse van Marcus 13 levert als resultaat op een uiterst ingewikkelde, conglomeraat-achtige rede, welke Jezus door de gemeente in de mond is gelegd. Welk criterium van echtheid hanteert Bultmann? Zijn these is: alleen dat is een authentiek Jezus-woord wat niet kan worden afgeleid uit het joodse denken, noch uit de voorstellingen van de latere christelijke gemeente. Alle teksten die dus maar een spoor vertonen van joodsapocalyptisch denken worden door Bultmann onecht verklaard. Het is duidelijk dat hier vooreerst een volstrekt vooringenomen criterium wordt gehanteerd, maar bovendien dat het ook zakelijk onjuist is. Waarom zouden woorden van Jezus die overeenkomen met uitspraken van zijn joodse tijdgenoten a priori onecht zijn.
Dus Bultmann zegt eigenlijk: alles wat men leest is wat de christelijke kerk geloofde. Maar het gevolg daarvan is dat er niets van de echte Jezus meer overblijft #-o . Ja, maar als je goocheltoeren uitvoert kun je toch ergens achter dit alles kennelijk kiezelsteentjes van de verkondiging van Jezus ontwaren. Hoe? Wel, je pakt eruit wat je wel aanstaat en kan gebruiken voor als je op de kansel staat en de christelijke kerygma (boodschap) predikt.

Nja, dat kunnen we allemaal niet hebben. Het wordt tijd voor de Redactiehistorische Methode:
Noordegraaf schreef:De vertegenwoordigers van deze methode zijn van oordeel dat de vormhistorische methode te veel nadruk legde op het proces van de overlevering van de kleine eenheden en te weinig aandacht besteedde aan de arbeid van de evangelist, en aan diens theologie. Evangelisten zijn meer dan verzamelaars, zij zijn schrijvers die een bepaald doel nastreven. Ten aanzien van Marcus 13 poogde men traditie en redactie te onderscheiden en zocht men een antwoord op de vraag: waarom heeft Marcus zo'n gedeelte als Marcus 13 opgenomen? Met name Rudolf Pesch heeft zich hier diepgaand mee bezig gehouden, en als conclusie van een uitgebreid onderzoek de these geponeerd dat de theoloog Marcus in hoofdstuk 13 strijdt tegen apocalyptische Naherwartung [wereldeinde-komt-spoedig-verwachting] door opname van het eerder genoemde 'Flugblatt' [op zichzelf staande rondgaande tekst], door hem een 'pamflet' genoemd, en door een kritisch commentaar daarop.
De evangelist neemt een apocalyptische tekst op in zijn evangelie om ertegen te strijden?? :?
Wel, anyway, het gevolg van "Evangelisten zijn meer dan verzamelaars, zij zijn schrijvers die een bepaald doel nastreven" is dat het allemaal nóg verder weg komt te staan van Jezus vandaan. Dit onderzoek heeft zich inmiddels al zover gevorderd dat de evangelisten kunnen worden gezien als mogelijk de scheppers van hun materie.
Noordegraaf schreef:Terecht wijst Den Heyer op het dubbelleven, dat velen leiden: in de exegese wordt gebruik gemaakt van historisch-kritische methoden, maar in de prediking kan men met de resultaten niets beginnen, overgeleverd als men is aan allerlei hypothesen, vage vermoedens, scherpzinnige reconstructies inzake de ontstaansgeschiedenis van de tekst enz. enz. 'De produktie van het historischkritisch onderzoek is ook op dit gebied indrukwekkend, in het streven naar wetenschappelijkheid en volledigheid worden de moderne commentaren steeds omvangrijker, uitvoerig wordt ingegaan op de onoverzienbare hoeveelheid literatuur over elke tekst, maar steeds vaker worden stemmen gehoord — van studenten en predikanten — die zeggen, dat zij er niet mee kunnen werken. Dat dit alles tot grote schade van de gemeente is, behoeft geen betoog. Wat de gemeente immers moet bouwen is de verkondiging van het Woord.
Noordegraaf is niet te spreken over al die hypothesen, maar het ontgaat hem dat er in wezen maar één boodschap is die eensluidend uit al die werkmethoden en studies klinkt: Jezus is in essentie in geen velden of wegen meer te bespeuren.

Gelukkig vindt de vrome gelover Noordegraaf een oplossing. Hij komt aan met een redder, een wetenschapper uit een ander vakgebied die de nieuwterstamentici tot orde roept:
Noordegraaf schreef:Het is in dit verband interessant wat Frye als niet-theoloog opmerkt over de exegese van Marcus 13. Niet de literaire analyse van de tekst zelf, maar het moderne wereldbeeld, waarin geen plaats is voor apocalyptische voorstellingen, profetische gaven, wonderen enz., leidt naar zijn mening tot bronnensplitsing en tot ontzegging van dit hoofdstuk aan Jezus. Frye spreekt hier van 'textual anarchy'. De moderne mens, wie wat dat dan ook mag zijn, sluit zich op een dergelijke wijze af voor wat de tekst in al haar vreemdheid hem te zeggen heeft en maakt zichzelf tot maat aller dingen.

En Frye beveelt de bijbelwetenschappers aan om zich niet bezig te houden met onvruchtbare speculaties over de analyse van bronnen en stadia vóór de schriftelijke fixatie van de overlevering in de evangeliën, maar om zich te concentreren op de tekst zelf, zoals deze ons gegeven is. Een aanbeveling die alle aandacht verdient. Wij hebben met opzet deze stem van een niet-theoloog wat aandacht gegeven omdat hier in alle duidelijkheid de vinger gelegd wordt bij de kwaal waar menig specimen van modern Schriftonderzoek aan lijdt. De teksten van de Schrift worden aangepast aan wat de moderne exegeet nog geloven kan.
Ah, alles wat die nieuwtestamentische geleerden schrijven is enkel de weerslag van hun ongeloof! Ze hebben een modern wereldbeeld! Dáárom weten ze geen raad met al die teksten. Wat men moet doen is eenvoudig de oren dichtstoppen en de ogen sluiten voor al die wetenschappelijke aanpak, en de tekst gewoon lezen alsof je een eerste eeuwer bent. Dan valt het allemaal op zijn plaats en is alles zo klaar als een klontje en heeft de tekst weer geldigheid! Het is het begin van de postmodernistische vloedgolf, waar ieder zijn eigen waarheid heeft, ook de gelovige heeft er één die even geldig is als die andere.

Let op hoe gelovigen rationalisme altijd triomfantelijk van tafel kunnen schuiven, ik heb het ze vaak op zien merken:
Noordegraaf schreef:Een andere filoloog. Helmut Saake, heeft zijn kritiek op de gangbare historisch-kritische bijbelwetenschap aldus onder woorden gebracht, dat hij de tekst de aangeklaagde noemt, die zolang als schuldig, d.w.z. onecht, onhistorisch wordt beschouwd, tot het tegendeel blijkt. Volgens Saake is de historisch-kritische bijbelwetenschap in de ban van het existentialisme, maar vooral van een verouderd, negentiende-eeuws natuurwetenschappelijk causaliteitsdenken.
Schitterende retoriek.

Maar uiteindelijk is de vrome oplossing holklap. :(
Born OK the first time
Gebruikersavatar
Ronaldus67
Ervaren pen
Berichten: 595
Lid geworden op: 05 dec 2017 19:01
Locatie: Flushing

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Ronaldus67 »

Bonjour schreef: 27 aug 2023 08:41 Er wordt vaak op de consensus van de historisch-kritische wetenschappers gewezen. De laatste week heb ik wat gelezen over de ontwikkeling van die tak van de wetenschap. Dan kom je er al snel achter dat die nog maar anderhalve eeuw oud is, best wel veel veranderingen heeft in uitgangsposities en nu nog heel veel verschillende uitspraken doet in dezelfde onderzoeken.
Grote vraag is nu, hoe volwassen is deze tak van wetenschap? Hoe los staat ze van de religie? Zijn er nog uitgangspunten die ook het resultaat van het onderzoek een bepaalde kant op sturen?

Mooi stuk is bv:
https://www.digibron.nl/viewer/collecti ... a8e28c398d
Maar deze medaille heeft ook een keerzijde. Het historisch-kritisch onderzoek bleek in menig geval zo weinig kritisch. Een schriftkritisch onderzoek, dat zich boven de Schrift stelde, eigen vooronderstellingen van filosofische of dogmatische aard liet heersen over de boodschap van profeten en apostelen, heeft menigeen de weg versperd tot een zuiver verstaan van de Schrift.

Een van de kwalijke gevolgen was dat menigmaal voor resultaat werd uitgegeven wat in feite puur hypothese was. Hypothesen die soms bruikbaar bleken, maar dikwijls geen steun vonden in de Schrift. Wat de ene geleerde verdedigde, werd door de ander even fel afgewezen.

Ik noem als voorbeeld het onderzoek naar de historische Jezus. Met behulp van allerlei methoden heeft men geprobeerd scheiding te maken tussen 'echt' en 'onecht' in de nieuwtestamentische overlevering, tussen woorden die op Jezus teruggingen en woorden die op rekening van de z.g. 'gemeente-theologie' kwamen te staan. Op deze wijze wilde men doordringen tot de historische Jezus, maar het leidde tot een grenzeloze willekeur. Een Duits geleerde sprak spottend van de 'Professoren-Christus', die er op de ene universiteit totaal anders uitzag dan op de andere en die men toch aan den volke verkondigde als het ideale voorbeeld, als de weg, de waarheid en het leven^.
Mooie vondst Bonjour!

Vanuit christelijke gelederen krijgen we over het historisch-kritisch onderzoek, met name het onderzoek naar de historische Jezus, dus het volgende van deze predikant te horen: het leidde tot een grenzeloze willekeur. Die zogenaamd overweldigende bijbelwetenschappelijke consensus is dus al decennialang op grenzeloze willekeur gebaseerd. Toen ik die opsomming van E.P. Sanders las, kon ik even niet op de juiste woorden komen. Maar nu vind ik ze: grenzeloze willekeur!

Het is goed om nog eens een keer naar de bijtitel van Richard Carriers boek te verwijzen (hetgeen jij ook op GG probeerde):
Why we might have reason for doubt. (Waarom we reden zouden kunnen hebben om te twijfelen.)
Aan grenzeloze willekeur mag best getwijfeld worden, vind ik.
Laatst gewijzigd door Ronaldus67 op 27 aug 2023 12:55, 1 keer totaal gewijzigd.
Gebruikersavatar
Rereformed
Moderator
Berichten: 18251
Lid geworden op: 15 okt 2004 12:33
Locatie: Finland
Contacteer:

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Rereformed »

Ronaldus67 schreef: 27 aug 2023 12:43Toen ik die opsomming van E.P. Sanders las, kon ik even niet op de juiste woorden komen. Maar nu vind ik ze: grenzeloze willekeur!

Het is goed om nog eens een keer naar de bijtitel van Richard Carriers boek te verwijzen (hetgeen jij ook op GG probeerde):
Why we might have reason for doubt. (Waarom we reden zouden kunnen hebben om te twijfelen.)
Aan grenzeloze willekeur mag best getwijfeld worden, vind ik.
En dát gaat net weer een brug te ver. Het is als de paniek die ontstond toen de eerste in 1835 uitriep dat Jezus zich vergist had met betrekking tot het spoedige wereldeinde. Toen moest men met man en macht proberen het zo uit te leggen dat het allemaal niet zijn schuld was.
Dat Jezus misschien helemaal niet bestaan heeft is eigenlijk de logische conclusie van het wegvallen van alle zekerheid over Jezus. Maar de conclusie is een te bittere pil voor mensen die hun hele leven en carrière eraan besteed hebben.
Born OK the first time
Gebruikersavatar
Bonjour
Moderator
Berichten: 6678
Lid geworden op: 27 jun 2008 23:26

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door Bonjour »

Rereformed schreef: 27 aug 2023 12:49 Dat Jezus misschien helemaal niet bestaan heeft is eigenlijk de logische conclusie van het wegvallen van alle zekerheid over Jezus.
Die valkuil zie ik zo ontzettend vaak. Bijvoorbeeld bij de verklaring va de wonderen. Hoe ging Mozes door de zee, Hoe liep Jezus op het water? Hoe kon Jezus opstaan? Allerlei oplossingen worden verzonnen om het wonder uit de beschrijving te halen, zodat de tekst overeind blijft, terwijl de simpelste oplossing overgeslagen wordt: Het is door de schrijver verzonnen.
Israëlisch politiek is de splijtzwam van de wereld.
Gebruikersavatar
dikkemick
Adelaar
Berichten: 23032
Lid geworden op: 07 mar 2013 18:36

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door dikkemick »

Bonjour schreef: 27 aug 2023 13:11...... de simpelste oplossing overgeslagen wordt: Het is door de schrijver verzonnen.
Er hangt dan ook behoorlijk wat van af.
Logic will get you from A to B. Imagination will take you everywhere. Zulks is om moverende reden evident!
Einstein/Mick
B.S.
Bevlogen
Berichten: 2893
Lid geworden op: 07 jun 2022 22:49

Re: Over de historiciteit van Jezus

Bericht door B.S. »

Rereformed: de neiging om een 'historische' Jezus als meest simpele verklaring te zien is enorm krachtig. We zien het hier nog eens bij de zeer recente reacties van Nic, Mythvision durft het uiteindelijk ook niet aan om het los te laten, ondergetekende zal er ook altijd wel gevoelig voor blijven (je wil niet dom zijn, onder meer...) - Jezus zit zo sterk in het 'onderbewuste' tot bewuste van onze cultuur, referentiekaders...hij wil maar niet dood...🙄

Was er niet iets met het vroeg-christelijke geschrift Didache, dat een (enigszins) afwijkende invulling van de eucharistie zou bieden https://www.earlychristianwritings.com/ ... berts.html (Chapter Nine)
Paulus visie op de eucharistie/het Avondmaal was dan misschien niet alles overheersend? (wat het ook niet was gezien het Johannes Evangelie).

De naam 'Jezus' heeft inderdaad een hele lading, maar we weten van in ieder geval Josephus dat hij als een echte persoonsnaam gebruikt werd.

De Mainzer Beobachter heeft het deze zondag over Herodes de Grote - gezien het feit dat deze een van zijn eigen zonen liet doden in de 'algemene paranoia' tegen het einde van zijn regering is de (alleen) bij Matteüs vermelde kindermoord van Bethlehem 'niet onwaarschijnlijk' aldus Lendering...https://mainzerbeobachter.com/2023/08/2 ... more-95139
Plaats reactie