Universalistisch monotheïsme: agressief extremisme !

[Secularizer]

Sararje,
De nadere uitwerking van de reductio ad Hitleriam vergt nog wat gesnuffel in boekenkasten bij vrienden en bekenden, maar dat gaat komende week wel lukken.
In de electronische teksten van Devious kan je makkelijk vinden dat de Hitlerbeweging zich zelf nadrukkelijk zag als nadere voortzetting van het Christendom, niet alleen van het Katholicisme trouwens.
De overeenkomst tussen de aanbevelingen van Luther met betrekking tot de Joden enerzijds en de Holocaust door de Nazi's anderzijds is ook hier op de site al besproken.
Luthers boek werd bij aanvang van het Nazi-regime speciaal voor dat doel opnieuw uitgegeven.

Als voorproefje:
De verbrandingsovens voor mensen die afwijken, staan al genoemd in het Evangelie van Mattheüs hoofdstuk 13:

"36 Jezus stuurde de mensen weg en ging naar huis.
Zijn leerlingen gingen naar hem toe en vroegen:
‘Wilt u ons de gelijkenis van het onkruid op de
akker uitleggen?’
37 Hij antwoordde: ‘Hij die het goede zaad uitzaaide,
is de Mensenzoon.
38 De akker is de wereld. Het goede zaad zijn de
mensen die horen bij het koninkrijk. Het onkruid
zijn degenen die bij de duivel horen.
39 De vijand die het onkruid zaait, is de duivel. De
oogst is de voltooiing van de wereld, en de
maaiers zijn de engelen.
40 Zoals het onkruid bijeen wordt gehaald en in het
vuur wordt verbrand, zo zal het gaan bij de
voltooiing van de wereld.
41 De Mensenzoon zal zijn engelen uitsturen en zij
zullen uit zijn koninkrijk bijeenbrengen alles wat
tot kwaad aanzet en allen die kwaad doen,
42 en zij zullen hen in de brandende oven gooien.
Daar zullen ze huilen en knarsetanden.
43 Dan zullen de rechtvaardigen in het koninkrijk van
hun Vader stralen als de zon. Wie oren heeft, moet
ook luisteren!’
"

Vooral het verwachte genoeglijke 'stralen als de zon' van de gelovige "rechtvaardigen" naar aanleiding van het lijden van de andere mensen, die 'onkruid' genoemd worden, in de verbrandingsoven vind ik heel veelzeggend.

Ook in het evangelie van Lucas, onder meer in hoofdstuk 3 is sprake van het verdelgen van afwijkende mensen met vuur. Dan heb ik er nog niet eens goed naar gezocht.

[Sararje]

Dat de SS en de NAZI partij bepaalde wetgevingen heeft geinspireerd op Katholieke Kerk maakt ze nog niet vergelijkbaar Seculiser.

[Secularizer]

"Als de Katholieke kerk naar jouw mening mensen heeft beknot in hun geestelijke leven dan bij dezen een uitdaging van mij voor jou: noem mij een persoon in de periode 500 tot 1350 (Daarna komt langzaam de renaissance op) die wetenschappelijk onderzoek deed, of een filosoof was en die in zijn uitvoering beknot werd in zijn werk. Ik wil dus geen voorbeelden hebben van Katharen of Tempeliers oid ..."

Dat is goed, hou je vast:

"Willem van Ockham (ook wel geschreven als Occam) (1288 - ca. 1348) was een middeleeuws Engels filosoof die geldt als één van de grootste voorgangers van de moderne filosofie. Hij werd opgevoed door de orde van de Franciscanen, die hem de kans gaven te studeren. Later studeerde hij theologie aan de universiteit van Oxford, en vervolgens schreef hij een kritiek op het theologische standaardwerk "Liber Sententiarum" van Petrus Lombardus, dat als een echte autoriteit gold bij het onderwijs. Ockham stond echter kritisch tegen de autoriteit (auctoritas) van voorgangers en kerkvaders, en daarom werd zijn schrijven hem niet door iedereen in dank afgenomen. Ockham betoogde onder meer dat er een onoverbrugbare kloof bestond tussen weten en geloven, en dat de Kerk zich niet met wereldlijke zaken mocht bemoeien. Er volgde een klacht dat zijn onderricht in strijd zou zijn met het katholieke geloof, en hij moest zich daarvoor zelfs verantwoorden bij paus Johannes XXII (te Avignon in 1324).

Er staan nog enkele andere commentaren op zijn naam (over de "Categorieën" van Aristoteles) en zijn belangrijkste werk "Summa Logicae", een overzicht van de toenmalige logica en taalfilosofie. In 1328 werd hij door de paus gevangen gezet, maar hij wist te ontkomen en vluchtte naar München waar hij zou blijven onder bescherming van Lodewijk van Beieren, die stierf in 1347. Ook de Italiaanse filosoof Marsilius van Padua had bij Lodewijk bescherming gevonden. Ockham stierf rond 9 april 1348 aan de pest.

Ockham is vooral bekend om het feit dat hij veel belang toekent aan de zintuiglijke waarneming. Hij is dus een nominalist en beweert dat 'ideeën geen substantie vormen buiten de geest', oftewel dat de ideeën geen objectief bestaan hebben buiten de mens.
(...) "

"Marsilius van Padua (Padua, circa 1280 - München, 1342 of 1343) was een Italiaans filosoof die vooral schreef over politieke theorie.
[bewerk] Leven
Marsilius stamde uit de familie Dei Mainardini. Hij studeerde filosofie in zijn geboortestad en geneeskunde in Parijs. Hij behaalde aan de Sorbonne ook de graad van magister artium. Marsilius was in 1313 rector van deze universiteit. Daarna verbleef hij enige tijd te Verona en Milaan als partijganger van de Ghibellijnen, degenen die de Duitse keizer steunde. In 1318 was hij in Avignon, maar in 1320 keerde hij terug naar Parijs waar hij als arts werkte en tevens theologie ging studeren. Vanwege zijn politieke standpunten die de paus in 1327 zou veroordelen, moest hij al in 1326 Parijs ontvluchten. In 1329 kwam hij aan het hof van Lodewijk van Beieren waar ook Willem van Ockham gastvrij was onthaald. Hij overleed er eind 1342 of begin 1343.
[bewerk] Werken
Marsilius' hoofdwerk is de Defensor Pacis (De verdediger van de vrede) uit 1324. Hierin neemt hij stelling tegen de pausen, verdedigt hij de autoriteit van concilies boven de paus, en pleit hij voor meer macht aan de Duitse keizer. Concreet steunde hij vooral Lodewijk van Beieren in diens conflict met paus Johannes XXII. Marsilius wees de tweezwaardenleer af, het middeleeuwse leerstuk van de scheiding tussen de pauselijke en de wereldlijke macht. Hij wordt daardoor beschouwd als een van de grondleggers van het moderne denken over politieke macht; bij Marsilius vindt men belangrijke aanzetten voor het denken over het staatsbegrip en soevereiniteit. Verder schreef hij onder andere de traktaten Defensor minor (De kleine verdediger) en De translatione imperii (Over de overdracht van de macht). (...) "

In de eeuwen waar figuren als Willem van Ockham en Marsilius van Padua helemaal nog niet konden ontstaan, heb ik toch geen ongelijk vind ik.
Wanneer het centrale leergezag van de kerk en het onderwijs dat daaraan onderworpen is, geen geestelijk leven buiten de godsdienst toestaat te groeien,
en dat was kennelijk eeuwen lang het geval, dan is dat een agressieve overheersing van het geestelijk leven van ons werelddeel.

[Sararje]

Chapeau, je hebt er twee gevonden. Echter, is dit niet een geval van een te snelle generalisatie? Zo nee, waarom niet?
Bovendien, met twee voorbeelden ben je er m.i. niet. Je zult moeten hardmaken voor mij dat hier sprake is van structureel gedrag naar een structureel fenomeen. Hier is tijdens de reniasance wel sprake van. Hier is met jouw twee schamele voorbeelden geen sprake van.
Dat er bijbelpassages bestaan die gruwelijk zijn voor andersdenkenden hoef je me ook niet te vertellen, die zijn me ook bekend. Echter, het gaat hier omhet handelen, het uitvoeren, niet het boekje. Dat boekje bulkt met dergelijke volzinnen. Echter, zeker de RKK heeft er een handje van, en zeker rond die periode, om af te wijken van zijn boekje.

[Rereformed]

Ik heb dit onderwerp nu pas doorgelezen.
Bravo, Secularizer, voor je stellingnames! Ik ben het geheel eens met jou, en zal m'n steentje aan deze zienswijze bijdragen.

De stelling is dus dat monotheïstische godsdiensten van nature extreem agressief zijn. Voor mij is dit een onontkoombare conclusie. Monotheïsme zoals de wereld het kent, dwz in de vorm van jodendom, christendom en islam is gebaseerd op speciale openbaring. Deze openbaringen leggen de regels op, en hiervan van afwijken staat de monotheïstische godsdienst pertinent niet toe.

De alleroudste basis voor het extreme en agressieve monotheïsme vinden we in de Mozaïsche wetgeving. Deze basis voor het monotheïsme laat totaal niets aan onduidelijkheid over:

"Wanneer iemand – uw volle broer, uw zoon of uw dochter, of de vrouw die u bemint, of uw beste vriend – u in het geheim probeert over te halen om andere goden te dienen, goden die u nog niet kende en ook uw voorouders niet, goden van de naburige volken, vlakbij of ver weg of waar ook ter wereld, luister dan niet naar zo iemand en geef niet toe; wees onverbiddelijk, heb geen medelijden met hem en houd hem niet de hand boven het hoofd. U moet hem ter dood brengen; samen met uw volksgenoten moet u hem stenigen tot de dood erop volgt, en zelf moet u de eerste steen werpen. Dat is zijn straf, want hij heeft geprobeerd u te vervreemden van Jahweh, uw God, die u uit de slavernij in Egypte heeft bevrijd. Het hele volk van Israël moet daardoor worden afgeschrikt, zodat dergelijke wandaden zich niet herhalen.
Wanneer in een van de steden die u van Jahweh, uw God, krijgt om u daar te vestigen, het gerucht de ronde doet dat er onder uw volk nietswaardige figuren zijn opgestaan die de andere inwoners van hun stad tot ontrouw hebben aangezet en hen naar andere goden hebben laten overlopen – goden die u onbekend zijn –, dan moet u navraag doen, een onderzoek instellen en de zaak tot op de bodem uitzoeken. Als blijkt dat het waar is, als onomstotelijk vaststaat dat zoiets afschuwelijks bij u heeft plaatsgevonden, dan moet u de inwoners van die stad ter dood brengen. De hele stad, iedereen die er woont, en alle dieren moeten onvoorwaardelijk aan Jahweh worden gewijd en gedood worden, en alle goederen van de stad moeten op het plein bijeengebracht worden. Daarna moet u de stad en de goederen in brand steken, als een brandoffer voor Jahweh, uw God. De stad wordt zo voor eeuwig tot een ruïne gemaakt, ze mag nooit meer herbouwd worden. " (Deut. 13)

Extremer kán het zelfs niet zou ik zeggen!
De Islam eerbiedigt deze wetgeving tot op de dag van vandaag vrij goed.
Het volk Israel in de bijbel bij tijden ook:

"En zij kwamen bijeen te Jeruzalem in de derde maand van het vijftiende jaar der regering van Asa, en offerden aan Jahweh op die dag van de buit die zij meegebracht hadden, zevenhonderd runderen en zevenduizend stuks kleinvee. Zij gingen een verbond aan, dat zij Jahweh, de God hunner vaderen, zouden zoeken met hun gehele hart en met hun gehele ziel; en ieder die Jahweh, de God van Israël, niet zou zoeken, moest ter dood gebracht worden, zowel klein als groot, zowel man als vrouw. Zij zwoeren Jahweh met luider stem en onder gejuich, en onder het geschal van trompetten en horens." (2 Kron. 15)

Het christendom heeft deze regels zolang zij de absolute macht had ook in ere gehouden. Meteen nadat Constantijn de christelijke religie een machtspositie had gegeven veranderde het de maatschappij in een totalitaire staat. Later is het christendom eenvoudig door eeuwenlange godsdienstoorlogen en christelijke versnippering van de macht gedwongen gematigder te worden, en kregen humanistische en rationele ideeën steeds meer de kans op te bloeien. Díe maakten het christendom geleidelijk aan minder agressief. Voor doden kwam verbannen in de plaats, en enkel excommuniceren. Islam en christendom hebben bovendien nog een afrekening in het hiernamaals, dus de absolute vervulling van het oude gebod in de toekomst, als psychische vergoeding voor wat ze in dit leven en op deze aarde niet voor elkaar krijgen. Hoe dit denken zijn gevolgen heeft in dit leven kan men bijvoorbeeld zien in het denken van zo'n persoon als Henoch, die met ons in gesprek raakte: in het denken van vrome monotheïsten is iedere andersdenkende een instrument van Satan, dwz een absolute vijand. Zoals Sam Harris in een interview opmerkte: welke van de twee is erger, een pedofiel die je kind verkracht, of een vrijdenker/atheïst die jouw kind op school lesgeeft? Voor de vrome monotheïst is het zonder meer de laatste, want die persoon is een gevaar voor het 'eeuwig zieleheil', dus een absolute, onvergelijkbare vijand.

De monotheïstische godsdiensten zijn dus in oorsprong en in essentie bijzonder mensvijandig, bijzonder gevaarlijk en bijzonder intolerant en agressief.

Christenen komen dan bijvoorbeeld aan met die prachtige gelijkenis van Jezus over de 'barmhartige Samaritaan', en willen het dan doen voorkomen dat Christus de liefde bracht. Niets ervan: de liefde van de Samaritaan is iets volkomen universeels en absoluut normaals in alle tijden en alle culturen, behalve in het door het monotheïsme gekweekte klimaat (waarin Jezus leefde), want dáár had de godsdienst eeuwenlang het gezonde denken van mensen verziekt met ideeën als 'enige ware god', 'uitverkoren volk' enz. De monotheïstische godsdienst was er dus de oorzqaak voor dat men racist werd en onmenselijk en liefdeloos tegenover de medemens, enkel en alleen omdat hij/zij tot een ander volk/godsdienst behoort, en bijvoorbeeld een Samaritaan om die reden niet als gelijkwaardig mens kon beschouwen. Wat Jezus dus deed was dit extreme eenvoudig iets bijstellen. Maar hij maakte aan het extreme en intolerante geen eind, hij schoof de intolerantie en agressiviteit gewoon op naar het hiernamaals; regelmatig spreekt hij over het gehenna, het in de over geworpen worden, het verbrand worden, het knarsen van tanden, in de buitenste duisternis geworpen worden, eeuwig verloren gaan enz.

[Sararje]

Rereformed: laten we een onderscheid maken tussen wat het afschuwelijke boekje predikt en wat de praktijk is alsjeblieft?

[Rereformed]

Niet-monotheïstische opvattingen zien de wereld en het geestesleven bepaald door een veelheid aan onbegrepen krachten.
In een vóórwetenschappelijk stadium van het geestesleven is dat zeker dichter bij de waarheid.

De vormen van polytheïsme die we kennen waren en zijn geen van alle zo totalitair-agressief als de heersende monotheïsmen.
Het polytheïsme heeft geen systematische vervolging gepleegd tegen andersdenkenden.
Ook andere oude opvattingen van de mens in zijn wereld (ik denk aan sjamanisme) kenden geen noodzaak van verdelging van andersdenkenden zoals de monotheïsten die systematisch pleegden op medemensen.

Tenslotte is het monotheïsme extreem te noemen vanwege de opvatting over de rest van de natuur.
Het monotheïsme ziet de mens als het enige wezen met een moraal en een geestesleven en stelt zich op als een tegenstander van de natuur. De mens ziet zichzelf als 'rentmeester', dat is altijd nog een soort van uitbuiter, van de natuur.
Men ziet zichzelf nadrukkelijk niet als voortgekomen uit de natuur en niet als onderdeel er van.

Bravo voor bovenstaande woorden. Feuerbach heeft hier met veel overredingskracht over geschreven: ( http://www.kolumbus.fi/volwassengeloof/feuerbach.htm#11 ) :

"De tot in den treure (door het christendom) veroordeelde leer van de heidense filosofen dat materie, de wereld, eeuwig was, betekende voor hen niets anders dan dat de Natuur een theoretisch gegeven was. Er bestonden wel degelijk verschillen van opvatting onder deze filosofen, maar het waren verschillen in details; voor hen allen was de scheppende werking min of meer een 'kosmisch wezen'. De heidenen waren afgodendienaars, hetgeen in wezen slechts betekent dat ze de Natuur bestudeerden. Ze deden niet anders dan alle christelijke naties tegenwoordig doen, wanneer ze de Natuur het object van hun bewondering maken en van hun onvermoeid onderzoek. Maar de heidenen aanbaden toch natuurobjecten? Natuurlijk, want 'aanbidding' is de kinderlijke, de religieuze vorm van contemplatie. Er is geen wezenlijk verschil tussen aanbidding en contemplatie. Indien ik aan iets grote aandacht schenk dan kniel ik ervoor neer, dan beschouw ik het als mijn edelste bezitting, verpandt ik mijn hart en intelligentie eraan, als een offer. De filosoof die de Natuur beschouwt knielt ervoor neer, hij riskeert er soms zijn leven voor, om een bepaalde mossoort, insect of steen te verkrijgen moet hij over een afgrond hangen; daarna verheerlijkt hij het door het aan een nader onderzoek bloot te stellen, vervolgens wil hij het bestaan ervan vereeuwigen door de resultaten van het onderzoek voor eens en altijd in het geheugen van de wetenschappelijke mensheid gegrifd te laten staan. De studie van de Natuur is dus niets anders dan de aanbidding van de Natuur, afgodendienst vanuit het oogpunt van de godsdienst van zowel het Oude als het Nieuwe Testament. Afgodendienst is dus niets anders dan de primitieve vorm van de beschouwing van de Natuur. En religie is niets anders dan het primitieve -en daarom kinderlijke, populaire, maar bevooroordeelde, ongeëmancipeerde- bewustzijn van de mens zelf en de Natuur.
De Hebreeërs echter verhieven zichzelf boven de verering van voorwerpen tot de verering van God, dus van de verering van het geschapene tot de Schepper, dwz zij scheidden zich af van de puur theoretische kijk op het leven -hetgeen de afgodendienaars zo fascineerde-, met als doel dat het de behoeften van het egoïsme zou vervullen. "En als u omhoog kijkt, en de zon, de maan en de sterren ziet, al die lichten aan de hemel, laat u er dan niet toe verleiden daarvoor neer te knielen en te vereren wat Jahweh, uw God, voor de andere volken op aarde heeft bestemd." (Deut. 4: 19) De schepping uit het niets, schepping als een pure daad van koninklijke willekeur, had zijn oorsprong alleen in de niet te pijlen diepten van het Hebreeuwse egoïsme. Het gevolg van zo'n kijk op het leven is dat 'schepping uit het niets' ook geen onderwerp voor filosofie kan zijn, dus in de zin die wij aan filosofie geven; want er is totaal geen ruimte voor speculatie, het geeft geen mogelijkheden om te overdenken, geen mogelijkheden tot theoriën. Theoretisch bezien is de leer op lucht gebouwd, het heeft zijn oorsprong slechts in de wens aan utilisme te voldoen, aan egoïsme toe te geven. De leer is niets anders dan alles reduceren tot een bevel. Er is hierin geen speelruimte voor denken, voor overdenken, er is slechts een resultaat dat als object voor menselijk nut gezien kan worden.

[Rereformed]

Wat ik mis in deze post is voorbeelden van de intolerantie van het monotheïsme

Rereformed: laten we een onderscheid maken tussen wat het afschuwelijke boekje predikt en wat de praktijk is alsjeblieft?

Uit de bijbel heb ik hierboven voorbeelden gegeven.
Uit de joodse geschiedenis de tijd van de Maccabeën tot aan de vernietiging van het joodse volk door de Romeinen: opnieuw en opnieuw groeperingen met de enige juiste opvatting die via oneindige afsplitsingen en veelal met geweld zelotenoorlogen en -opstanden opwekten om het rijk van de Messias en overheersing van het juiste geloof te bewerkstelligen.
Wat het christelijk geloof betreft: dit is toch gemeengoed? Iedereen kan er boekenkasten mee vullen! (bijvoorbeeld Karlheinz Deschner: http://www.deschner.info/ , Kriminalgeschichte des Christentums).
Meteen met Constantijn worden er al wetten uitgevaardigd die vrije seksualiteit verbieden voor iedereen, echtscheidingen verboden, prostitutie tot misdrijf verklaard, zogenaamde magie verboden. Al in 330 worden heidense filosofen Nicagoras, Hermogenes en Sopratos ter dood veroordeeld, en worden de geschriften van Porphyrius verbrand, in Alexandrië wordt de beroemde heidense filosofe Hypatia door een volksmenigte aan stukken gehakt. Keizer Theodocius verbiedt in 392 officieel ieder heidendom. Zijn opvolgers Theodocius II en Valentinianus gebieden in 449 alles te vernietigen wat de woede van God maar kan oproepen of de christelijke zielen kan kwetsen.
En dit zijn nog maar de eerste verschrikkingen voordat de periode die hierboven in de discussie genoemd wordt (500-1500) aanbreekt. By the way, in Italië werd de inquisitie pas in 1917 afgeschaft!
En de intolerantie kan eenieder toch ook in onze eigen tijd met het grootste gemak zien?

Kortom, ik begrijp jullie opmerkingen niet.

[Sararje]

Rereformed: Ik denk dat je te snel hebt gelezen. De verwijten van Seculizer gingen over beknotting in het wetenschappelijke en filosofische denken. Wat jij nu aanhaalt zijn sociale, politieke en religieuze beperkingen. Dat het monotheisme daarin uitblinkt, dat ben ik met elke criticus eens. Echter, om de schuld van beknotting in het wetenschappelijke en filosofische denken in de middeleeuwen enkel bij monotheisme te leggen, dat vind ik te simpel.

[Rereformed]

"Monotheisme kan geen kwaad in de vrijzinnige variant: geen beroep op unieke waarheid, geen veroordeling van andersdenkenden."

Een geloof in ontbinding, waarvan de nazaten rijp zullen zijn voor de Islamisering, is geen typische vertegenwoordiger van monotheïsme.
De betrekkelijke onnadenkendheid onder sommige groepen mensen in de grote steden over levensbeschouwing zal van korte duur zijn als de Islamisering voortgaat.

oh waait de wind uit die hoek.

slotje?

Secularizer heeft gelijk, collega van erik.
Niet alleen in dat we de vrijzinnigen er helemaal buiten kunnen laten in deze discussie, maar ook in dat het onderschatten van de verdorvenheid van alle monotheïstische openbaringsreligies zeer kwalijke gevolgen kan hebben.

[Rereformed]

Het monotheïsme is een agressief extremisme!

Oneens. De term ' agressief extremisme' definieer ik als een beschrijving van extreme ideeen of handelingen, die als doel hebben schade toe te brengen. Monotheisme is veel te breed om haar dit in de schoenen te kunnen schuiven. Je zou de stelling moeten specificeren.

Slechte definitie. Een betere definitie is dat monotheïsme/openbaringsreligie een bepaalde 'schaarste' creëert op de 'geestelijke markt': alleen onze ideeën zijn geldig, alleen onze God bestaat, alleen via onze leer een goed mens, alleen onze openbaring is van God afkomstig, alleen volgens onze zienswijze en godsdienst is er redding, enz enz. Men ziet zichzelf dus als de ultieme deugd, en al het andere als de ultieme vijand. Monotheïstische openbaringsgodsdienst IS per definitie agressief extremisme.

Voor de geïnteresseerden: lees Hector Avalos: Fighting Words, The Origins of Religious Violence.

[Rereformed]

Rereformed: Ik denk dat je te snel hebt gelezen. De verwijten van Seculizer gingen over beknotting in het wetenschappelijke en filosofische denken. Wat jij nu aanhaalt zijn sociale, politieke en religieuze beperkingen. Dat het monotheisme daarin uitblinkt, dat ben ik met elke criticus eens. Echter, om de schuld van beknotting in het wetenschappelijke en filosofische denken in de middeleeuwen enkel bij monotheisme te leggen, dat vind ik te simpel.

Ik heb deze discussie aandachtig gelezen. Maar de discussie schijnt een afsplitsing te zijn van een andere discussie, waarmee ik niet bekend ben. Ik ben het echter zowel met het één als met het ander eens wat Secularizer hier naar voren brengt.

Over de beknotting in het wetenschappelijke en filosofische denken door het christendom zijn alweer boekenkasten vol geschreven. Je zou kunnen beginnen met Andrew D. White: A History of the Warfare of Science with Theology in Christendom, geheel op het internet te lezen overigens:

http://atheism.about.com/library/texts/ ... _index.htm
"White's history lists thousands of times when conclusions of scientists conflicted with the assumptions of religious authoritarians - often with deadly results. "

[Sararje]

Weer lees je te snel. Dàt het Christendom het wetenschappelijk denken en filosofisch denken heft beknot ontken ik ook niet. Ik ontken het specifiek voor de middeleeuwen als enige oorzaak.

[Rereformed]

Weer lees je te snel. Dàt het Christendom het wetenschappelijk denken en filosofisch denken heft beknot ontken ik ook niet. Ik ontken het specifiek voor de middeleeuwen als enige oorzaak.

Dus Secularizer heeft nu toch opeens gelijk, maar je wil een paar harensplitsen? Het gaat hier om een paar details?
Geef mij overigens die andere oorzaken dan even op een rijtje aan, please.

[Sararje]

Invallen Vikingen, Feodale samenleving, Gebrek aan natuuronderzoekend onderwijs, onbekendheid met antiekers etc etc.