Labuschagne schreef:
Verantwoord Bijbelgebruik
Zeven stellingen ter bevordering van een discussie
1. Het is noodzakelijk dat we ons voortdurend rekenschap geven van onze Bijbelbeschouwing.
Waarom? We zijn toch ook niet de hele tijd bezig met ons voortdurend rekenschap te geven van de Chinese Analecten, de Griekse mythen, De oud-egyptische wijsheden, De Sumeriërs, de Bhagavad Gita, de Five Classics van Confucius, de Koran, de tao-te-ching, de Avesta, de Upanishaden, de Veda, de Kalevala?
De meeste mensen hebben wel wat zinnigers te doen dan zich bezighouden met de mensheid van de oudheid. We leven in onze eigen wereld. We hebben onze eigen hersens. Wat ik wil zeggen is dat het centraal stellen van de bijbel in je leven
eerst beargumenteerd moet worden. Heeft de bijbel merites dat men er zo'n absolute waarde aan moet geven? Labuschagnes begin klinkt mij even bizar in de oren als wanneer iemand zou schrijven: "Het is noodzakelijk dat we ons voortdurend rekenschap geven van onze kijk op Homerus."
Een nieuwe oriëntatie zal ons steeds nopen tot een kritische evaluatie van traditionele opvattingen betreffende de Bijbel en de traditionele termen ter aanduiding van zijn status: geïnspireerd 'Woord van God' en gezaghebbende 'Openbaring'.
Dit is al lang en breed gedaan sinds de verlichting. Het werk is wat één centraal gegeven betreft af: de uitkomst van die eeuwen onderzoek is dat de bijbel met zekerheid
geen godsopenbaring is en dús niet gezaghebbend kan zijn. Het 'Woord van God' te noemen in déze moderne tijd staat ongeveer gelijk aan de hoogste godslastering.
Dit houdt tevens in een nieuwe oriëntatie ten aanzien van de aard van het gezag van de Bijbel, dat we anders moeten funderen dan in de traditionele Bijbelopvatting, waar het berust op ‘openbaring’ en op het auteurschap van enkele, geïnspireerde, grote persoonlijkheden.
Dat is een kanjer van een kronkelredenering. Daarnet stelde hij als axioma dat het de godsopenbaring is. En vervolgens vangt hij stilzwijgend de uitkomst van de wetenschappelijke bevindingen op die ik net noemde, door de definitie van godsopenbaring zó te veranderen dat hij weer vrolijk verder kan flierefluiten.
Hierbij moet hij de traditie van alle eeuwen tegenspreken. Welnu, indien de kerk van alle eeuwen openbaring en interpretatie foutief begrepen heeft, dan kunnen we stellen dat het hoogstwaarschijnlijk is dat de mens over 100 jaar zegt dat meneer Labuschagne het ook volkomen verkeerd begreep.
Zie je, Frank C, niet dat de redenatie van Labuschagne ondeugdelijk is? Je moet namelijk
eerst stellen wat de definitie van een godsopenbaring is en dán kijken of er iets aan beantwoordt. Labuschagne doet het andersom. Maar dat heeft geen pas, omdat er dan geen basis is om iets Woord van God te noemen. De openbaring van God is namelijk het enige objectieve bewijs voor het bestaan van God. De zekerheid van het bestaan van God is volledig afhankelijk van de zekerheid van de openbaring.
Maar op de manier van Labuschagne kan ik desnoods de Libelle ook tot Woord van God uitroepen.
In wat godsopenbaring werkelijk is had Feuerbach nog een goed inzicht, zoals iedereen in die tijd nog helder kon denken. Ik raad je weer aan om hoofdstuk 21 van De essentie van het Christelijk Geloof opnieuw te lezen:
http://www.kolumbus.fi/volwassengeloof/feuerbach.htm#21" onclick="window.open(this.href);return false;
Dit houdt in dat de Bijbel recht wordt gedaan én recht wordt verstaan. Dit is trouwens wat ik onder 'Bijbelgetrouw' versta!
Dat is uiteraard het uitgangspunt, maar dat hebben de christenen van alle eeuwen altijd voor ogen gehad! En toch zullen zij zeggen dat ú niet bijbelgetrouw bent, en zegt u dat
zij het niet waren! Er is dus geen criterium voor de betrouwbaarheid van uw manier van lezen.
2. Een eigentijds verstaan van de Bijbel betekent:
a) dat de Bijbel tegen de achtergrond/milieu/situatie van zijn tijd gezien moet worden als een product van die tijd, en
Dit betekent onherroepelijk dat we uitkomen op een menselijk product, geldig voor een bepaalde cultuur in een bepaalde tijd, dus niet op het Woord van God dat zin heeft voor alle eeuwen, en niet op een openbaring van God dat gezien kan worden als bewijs van zijn bestaan. Dat zoiets zó simpels niet verstaan kan worden door de gelovige is onbegrijpelijk.
b) dat wij de Bijbel naar de eisen en mogelijkheden van onze tijd moeten verstaan.
Waarom in vredesnaam? Aangezien we net tot de conclusie waren gekomen dat het een menselijk product is, en er dus alle gebreken van een bepaalde tijd en cultuur laat zien waarin het ontstond, die niet meer bestaan, en aan welke manier van denken wij moderne mensen geen boodschap meer hebben, hoe zouden we het naar onze eigen tijd moeten meenemen? Om de problemen op te lossen en de moraal van onze tijd te bepalen hebben wij onze eigen hersens en gebruiken we de wetenschappelijke methode. Wat hebben wij met de bijbel te maken, het product van een brons- en ijzertijd, bevattende een enorme verzameling achterhaalde zaken?
Te rade gaan bij de moderne Bijbelwetenschap is daarbij onontbeerlijk. Wij moeten de wetenschap en onze rede als gaven van God aanvaarden.
De rede is de meest vanzelfsprekende zaak van het menszijn. Dat gebruik ervan voor gelovigen verdedigd moet worden is nogal lachwekkend.
Ze kunnen ons helpen kritisch om te gaan met traditionele opvattingen en godsbeelden en ons in staat stellen een eigen visie op de Bijbel te ontwikkelen.
Niks eigen visie. Wij moeten inderdaad de visie van díe tijd leren verstaan waarin ze geschreven werden. Maar onze eigen visie erop te leggen is juist exact wat we níet moeten doen.
Er gaapt helaas nog een diepe kloof tussen de Bijbelwetenschap en het traditionele Bijbelgeloof.
Dat is helemaal niet helaas, dat is juist wat voor iedere heldere denker als een paal boven water staat. Geloven is dan ook een psychische belasting, het heeft niets met gezonde rationaliteit te maken. Iemand die naar rationaliteit luistert en kennis maakt met de resultaten van bijbelwetenschap ziet in dat bijbelgeloof ongerechtvaardigd is, een anomalie in onze tijd.
Een verantwoord Bijbelgebruik eist een integratie van de inzichten van de Bijbelwetenschap in de eigen Bijbelbeschouwing.
Dat is hetzelfde als zeggen dat je de bijbel gaat lezen zoals je ieder menselijk boek leest, oftewel dat je de bijbel leert de lezen niet als het Woord van God, maar als het woord van de mens, net zoals Homerus dat is en Shakespeare.
Maar dit is niet wat Labuschagne ermee bedoelt. Hij wil van ons een meestergoochelaar maken, iemand die daar waar het hem uitkomt het woord van de mens leest, en in andere zaken waar het uitkomt opeens het Woord van God proeft. Met zoiets kan een helder denker helemaal niets.
3. Het honoreren van de inzichten van de wetenschap vormt geenszins een bedreiging voor het geloof.
Jazeker wel, het betekent zelfs het einde ervan. Het is enkel een kwestie van tijd. Het christendom sterft af. Want iedere nieuwe generatie zal de kloof tussen geloof en wetenschap groter ervaren en dus beter inzien dat het bijbeloof een volledig ongegronde zaak is.
De grote bedreiging is gelegen in een Bijbelbeschouwing die op gespannen voet verkeert met de waarheid en met de op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde kennis van en inzichten omtrent de Bijbel.
Heel goed gezien. En valsheid kun je echt niet met taalspelletjes omgoochelen tot weer waarheid. Enkel iemand die ooit met een fundamentalistisch geloof zat, dus vanuit een ooit heldere binding met de bijbel heeft geleerd te denken, probeert de cognitieve dissonantie die later ontstaat op deze manier nog een tijdje op te lossen.
Geloofsgroei houdt in dat wij verkeerde en achterhaalde voorstellingen afstoten en nieuwe inzichten serieus verwerken. Gebeurt dat niet, dan gaat het heilloze proces van de vervreemding van de moderne mens van de Bijbel onherroepelijk door en komen denkende en mondigwordende mensen tussen wal en schip te vallen.
Precies, en dat is dus mijn eigen moeilijke ervaring, want het blijkt geen geloofs
groei te zijn, maar is enkel een eindeloos proces van geloofs
afbraak. Het proces gaat eenvoudig door tot het einde van geloof. De mens die tussen het wal en het schip belandt is Labuschagne zelf.
Het fundamentalistische Bijbelgeloof, dat in wezen puur rationalistisch en historistisch is (beeldspraak wordt letterlijk opgevat en leerverhalen als echt zo gebeurd beschouwd) kan een struikelblok zijn voor mensen om tot geloof te komen en het geloof te behouden.
Het fundamentalistisch geloof wordt hier ten onrechte heel letterlijk neergezet. Ook in het orthodoxe geloof had men altijd oog voor beeldspraak. Maar sommige zaken in de bijbel, zoals geschiedschrijving, wonderen die geschiedden, werden met zekerheid oorspronkelijk als letterlijk waar gebeurde zaken beschouwd. Jezus is in de bijbel echt heel letterlijk opgestaan uit de dood. Hij was echt letterlijk uit een maagd geboren en hij geloofde echt in letterlijke demonen. De Israelieten zijn echt heel letterlijk uit Egypte vertrokken, en God heeft zich echt heel letterlijk geopenbaard op een berg en een wetgeving gegeven. De aarde ging echt letterlijk als godsoordeel open om opstandige Israelieten een kopje kleiner te maken. Dat het fundamentalistische bijbelgeloof rationalistisch is is juist haar grootste deugd, want het getuigt van helder denken. Dit fundamentalistische geloof is echter nooit
enkel rationalistisch geweest.
Kortom, Labuschagne maakt een karikatuur van het traditionele christelijke denken. Dat móet hij wel want hij kan al die zaken uit het traditionele christendom niet aanvaarden, maar wil zijn geloof ook niet opgeven. Hij zit dus in een spagaat. Vandaar dat iedere redenering van hem niet klopt.
Een betere kennis van de Bijbelse geschriften kan ons helpen dit struikelblok weg te nemen.
O ja? Ik zie niet in hoe men de bijbel beter kan lezen dan de schrijvers ervan bedoelden.
4. Door de Bijbel anders: kritisch en niet naïef, te lezen, kunnen wij ook anders: beter en echter, in God geloven.
De orthodoxe lezing van de bijbel
is nooit naief geweest. De allerscherpste intellectuelen van vele eeuwen gaven de uitleg ervan. Het is exact andersom: naief is te geloven in 'wonderen', in 'demonen' en in 'God'. Aanhalingstekens te zetten om alles wat je in de bijbel tegenkomt als letterlijk absurd, staat gelijk aan de negatie van geloof. Dan toch te blijven denken dat je gelooft is absurd.
Kritisch hoefde men toen men nog helder over de bijbel dacht niet te wezen. Dat was logisch omdat men
echt geloofde in een
godsopenbaring. Aangezien het het Woord van God was kon men voor honderd procent vertrouwen op de betrouwbaarheid ervan.
We zijn dus benieuwd met wat voor truc Labuschagne nu aankomt om het beter te doen.
Dieper inzicht in de Bijbelse manier van denken en spreken over God kan een noodzakelijke correctie aanbrengen in traditionele gods-voorstellingen - veelal gebaseerd op een verkeerd verstaan van de Bijbel enerzijds, en op een verabsolutisering van tijd- en cultuurgebonden oud-Israëlitische godsvoor-stellingen.
Hier is de kern van zijn denken. Een ongelooflijk hoeveelheid arrogantie. Een onbegrijpelijke voorstelling dat
hij die in de geschiedenis het verst af staat van de teksten die teksten bij hem het best zou verstaan! Hoe naief!
Zulke voorstellingen kunnen een onoverkomelijke belemmering zijn voor wie in God wil (blijven) geloven.
Inderdaad. Nu komt de aap dus uit de mouw. Omdat het
niet gaat om de waarheid, maar om, koste wat het kost, het behoud van het geloof in God, dáárom moeten wij ons geloof en de manier waarop wij de bijbel lezen gaan aanpassen. De uitkomst staat uiteraard nu al vast: Labuschagne heeft gekozen voor liever een klucht dan helemaal geen voorstelling.
Voorbeelden: het scheppen der wereld in zes dagen; het zintuiglijk waarneembaar spreken van God tot mensen; het 'dicteren' van wetten en voorschriften aan Mozes; het toelaten en voorschrijven van genocide.
Vele orthodoxen hebben nooit moeite gehad de zes dagen als beeldspraak te zien. Wie weet is het oorspronkelijk al als beeldspraak bedoeld. Genesis 1 is lyriek, geen proza.
Het zintuiglijk spreken van God tot mensen: ongetwijfeld heeft de primitieve mens dit echt letterlijk gedacht. Wetten en voorschriften van Mozes werden ongetwijfeld beschouwd als letterlijk door God aan Mozes gegeven. Ik zie volstrekt niet in hoe Labuschagne dit allemaal als beeldspraak kan opvatten. Wat hij dan doet is exact het tegenovergestelde van verantwoordelijk met de bijbel omgaan.
Maar wat is de conclusie indien je inziet dat er geen sprake is van letterlijk goddelijke wetgeving? Dan blijft er geen God meer over die een wet geeft en dus ook geen goddelijk gezag waarop die wetgeving van Mozes is gebaseerd.
Het toelaten van genocide niet letterlijk? Ja, en? Wat doet hij daar nu mee? Moeten we dit raden? Hij zegt er niets over. De bijbel laat er echt geen twijfel over bestaan dat de opdracht door God gegeven werd. Hoe lost hij dit dus op? We krijgen er geen antwoord op.
5. Verantwoord Bijbelgebruik houdt in een diep besef dat de Bijbel een menselijk product is.
Precies, daarom kunnen de atheïsten dan ook zo goed de bijbel begrijpen. Maar Labuschagne kan zelf nog lang niet spreken over 'diep'.
Wie de Bijbel ter hand neeemt, moet weten dat je dan met mensen in zee gaat, mensen die op een gebrekkig menselijke wijze uitspraken over God en namens God deden, en als kinderen van hun tijd cultuur- en milieugebonden waren.
Precies, heel goed gezegd.
Wij mogen hun uitspraken niet verabsoluteren en verheffen tot eeuwige en universeel geldende waarheden.
Precies. Maar wat een tegenstrijdige opmerking voor iemand die zijn betoog begon met uit te roepen dat de bijbel het woord van God is! Dat klopt toch niet? Dat moet toch juist naar het tegendeel leiden?
In de Bijbelse geschriften hebben wij nu eenmaal een schat in aarden vaten.
Mij best, iedereen heeft zo zijn hobbies en interesses. Maar het Gods Woord noemen is net zo raar als wanneer iemand zijn grote barbiecollectie in schoenendozen ziet als hoogtepunt van esthetiek.
Verantwoord Bijbelgebruik eist dat wij 'schat' en 'aarden vaten', inhoud en verpakking, duidelijk onderscheiden.
Precies, dus alle onzin, zoals wonderen, goden, incarnaties en wat heb je al niet eruit gooien, plus alle eindeloos nutteloze voorschriften en levenswijzen. Wat mij betreft blijft er niet veel over wat mij zou interesseren.
Dit betekent dat we veel zullen moeten relativeren en als achterhaald mogen beschouwen. Voorbeelden: de ondergeschikte positie van de vrouw, de voorschriften in verband met seksuele relaties, de vanzelfsprekendheid van slavernij en oorlog. Het ongenuanceerde 'slikken of stikken' van het fundamentalisme voert tot een vals dilemma.
Maar waarom niet de bijbelgod? Het is toch overduidelijk dat die ook tot het achterhaalde behoort? Niemand neemt toch ook Zeus en Apollo meer letterlijk? Het volgt eenvoudig uit alle andere opmerkingen die Labuschagne maakt. Dat hij die stap niet durft te maken laat zien hoe weinig diep zijn eigen besef dat de bijbel een menselijk product is, nog gaat.
6. Verantwoord Bijbelgebruik betekent dat we steeds rekening moeten houden met het feit dat het gezag van de Bijbel betrekkelijk is en niet finaal.
De bijbel heeft duidelijk geen enkel gezag, want het is volgens eigen zeggen een menselijk product. Waar haalt hij dus het idee vandaan dat het gezag zou hebben? Wel, natuurlijk baseert hij dat op het feit dat de bijbel ook een godsopenbaring is. Ik zie echter niet in waarop die laatste claim gebaseerd is.
God zelf heeft immers het laatste woord!
Waarop baseert hij nu zoiets? Waarom is dat niet een achterhaalde menselijke denkkronkel?
Hij staat zijn woord niet af aan de Bijbel!
OK, maar waarom dan niet gaan geloven in
Aldus sprak Zarathoestra als Gods woord voor de mens van vandaag? Want in dat geval is het ongerijmd dat we met een bijbel van 2000-3000 jaar oud opgescheept zitten. Of je zou mooi kunnen zeggen dat ieder mens zijn eigen bijbel maar moet schrijven (figuurlijk naturlijk).
Het gevaar van het biblicisme is de verabsolutering en vergoddelijking van de Bijbel.
Dat is niet het gevaar maar het enige redelijke standpunt.
Indien de bijbel het woord Gods is
dan moet ze verabsoluteerd worden. Dát zou helder denken zijn.
Een rigide toepassing van de zestiende-eeuwse slogan sola scriptura kan de werking van Gods Geest ernstig blokkeren.
Wat een kletskoek. Een rigide toepassing ervan zou de bijbel volkomen ontmaskeren als afgedaan. En waarom zou dát niet juist het werk van Gods Geest kunnen zijn?
Bij ons gebruik van de Bijbel moeten wij God inspraak geven door open te staan voor kritiek en nieuwe mogelijkheden van interpretatie. We mogen God nooit vastpinnen op Bijbelwoorden door een = teken te zetten tussen Gods Woord en de Bijbel.
Het in de lijn van het biblicisme liggende gebruik van de Bijbel als een gezaghebbend handboek, o.a. voor de theologie en de ethiek, kan voor christenen een blok aan het been zijn wanneer het er op aankomt geloofsbeslissingen te nemen, standpunten in te nemen en keuzes te maken. Voorbeelden: ten aan zien van de bewapeningswedloop (“Er is altijd al oorlog geweest en God voerde zelf ook oorlogen!”), de bevolkingsexplosie (“God zei toch: ‘Ga heen, vermenigvuldig u en vul de aarde!’”), het racisme (“God heeft toch zelf de volken van elkaar gescheiden!”), vrouwenrechten (“Adam is als eerste geschapen en daarna Eva! En, volgens de Bijbel is de man het hoofd van de vrouw!”), enz.
Hier laat hij dus goede redenen naar voren komen waarom wij van de bijbel verlost moeten worden, de bijbel volledig achter ons moeten laten. Ze is een blok aan het been van de moderne mensheid. Het is precies wat ik al zeven jaar gepredikt heb.
Staande in de Bijbelse traditie...
Wat een slinkse redenaarsstreek! Labuschagnes hele betoog is juist dat hij níet staat in die traditie!
... moeten we durven zeggen: in de Bijjbelse oudheid dacht men zo, maar onder de leiding van Gods Geest zijn we nu verder en hebben we betere inzichten verworven!
Dat heb ik dan ook exact gezegd toen ik de bijbel verwierp! Het staat nog wel ergens in mijn e-boek!
Labuschagne zit zo ongeveer in de denkfase die ik in mijn leven zeven jaar geleden had, had toen ik met het begin van mijn e-boek bezig was:
http://www.kolumbus.fi/volwassengeloof/" onclick="window.open(this.href);return false; ... worsteling een diep gelovige die aan het proces van de emancipatie van de geest is begonnen.
7. Bij een verantwoord Bijbelgebruik zullen we steeds moeten oppassen het christendom niet tot een boekreligie te maken.
Wat een onzin weer. Het christendom van alle eeuwen ís een boekreligie geweest. Hoe in vredesnaam wil hij daar vanaf? Als hij er vanaf wil geef die bijbel dan op! Labuschagne staat op het randje van ongeloof en z'n christelijk geloof opgeven, net als ik destijds, maar hij heeft zijn werk niet afgemaakt. Hij eindigt in een denkmoeras.
Men vergete niet dat de eerste christenen op de eerste pinksterdag niet de Bijbel, maar de Heilige Geest hebben meegekregen!
Nee, dat vergeten wij atheïsten niet. We geloven zelfs dat we onze eigen hersenen en onze eigen heilige geest hebben meegekregen.
De Bijbel is er later bijgekomen als hulpmiddel.
Niks hulpmiddel. De bijbel is enkel een rem en een blok aan ons been, zoals Labuschagne al liet zien.
Zijn (dienende) functie is die van model, voorbeeld en paradigma in positieve én in negatieve zin, als richtsnoer en wegwijzer hoe het wel zou moeten én hoe het zeker niet moet.
Zie de opmerking van Feuerbach hierover: "Geloof in openbaring is een kinderlijk geloof, en is slechts te respecteren zolang het geloof kinderlijk is. Maar het kind wordt van buitenaf bepaald, en de openbaring heeft als doel het met Gods hulp bereiken van wat men niet alleen bereiken kan. Vandaar dat men openbaring ook wel de opvoeding van de mensheid heeft genoemd. Dit is inderdaad een correcte analyse."
Ben je eenmaal opgegroeid dan heb je dat hulpmiddel niet meer nodig.
Daarbij is de enige norm de Geest van liefde en barmhartigheid
Mooi. Maar hiervoor hebben we echt geen bijbel nodig.
Tja, dit is inderdaad een kwestie van 'geloven'.
Inderdaad lol: want waarom zou ik dit betoog van Labuschagne moeten gaan geloven? er is niets dat mij redelijk lijkt.
Frank C en meneer Labuschagne geef ik deze woorden van Feuerbach ter overdenking:
Feuerbach schreef:Geloof in een opgeschreven openbaring is alleen echt, zonder huicheling en wat dat betreft te respecteren, indien men de gehele openbaring als betekenisvol, waar, heilig en goddelijk beschouwt. Maar daar waar men een onderscheid gaat maken tussen het menselijke en het goddelijke, het betrekkelijk ware en het absoluut ware, het tijdelijk ware en het permanent ware, daar waar men dus van mening is dat het geopenbaarde niet zonder uitzondering onvoorwaardelijk waar is, daar is het ongeloof in de Bijbel als goddelijk boek al ingetreden, daar ontkent men indirekt, dwz op een slinkse, oneerlijke wijze, het goddelijk karakter van de openbaring.