Tijd

[Leon]

ik denk dat ik het snap, tijd zie je als continuum, en de kans op moment X (nu) is nul, maar de kans op alles is dan weer één. Dus bewezen is dan dat de tijd continu is en niet discreet, en dus niet uit 'delen' bestaat.

Dat is mijns inziens niet bewezen. Wellicht is er zo iets als planck-tijd. Maar die zal - vermoed ik - ook verschillen afhankelijk van de vraag vanuit welk inertiaalstelsel je het bekijkt.

Peroonlijk denk ik dat processisme en relationele tijd, prima samengaan en waarschijnlijk correct zijn.

Bedankt voor jouw visie

Een minimale tijdseenheid zoals de Planck-tijd geeft inderdaad de mogelijkheid in (minimale) processen te denken die de realiteit opbouwen.

Het verleden bestaat uit herinneringen die wij hebben.
Het nu bestaat uit de gebeurtenis waarvan we ons actief bewust zijn
De toekomst bestaat uit datgene dat wij verwachten.

De richting van de (gemeten) tijd gaat steevast van nu naar onze vroegste herinnering.
We kunnen immers de toekomst niet meten.

Onze onmacht zegt verder niets over de aard van de werkelijkheid, hoop ik? Die aard van de werkelijkheid moet misschien af te leiden zijn…

[Leon]

Het verleden bestaat uit herinneringen die wij hebben.
Het nu bestaat uit de gebeurtenis waarvan we ons actief bewust zijn
De toekomst bestaat uit datgene dat wij verwachten.

Eensch, althans, met andere woorden zoals ik het bovenstaande begrijp:

• Denken kan [de illussie van] tijd veroorzaken,
  terwijl in werkelijkheid alleen het hier en nu bestaat en
  zowel verleden als toekomst 'slechts' een constructie zijn van het Bewustzijn!

Dat lijkt me het presentisme. Er is dan nog een probleem met verschillende inertiaalstelsels die hun eigen moment nu zullen hebben.

[HierEnNu]

Het verleden bestaat uit herinneringen die wij hebben.
Het nu bestaat uit de gebeurtenis waarvan we ons actief bewust zijn
De toekomst bestaat uit datgene dat wij verwachten.

Eensch, althans, met andere woorden zoals ik het bovenstaande begrijp:

• Denken kan [de illussie van] tijd veroorzaken,
  terwijl in werkelijkheid alleen het hier en nu bestaat en
  zowel verleden als toekomst 'slechts' een constructie zijn van het Bewustzijn!

Dat lijkt me het presentisme. Er is dan nog een probleem met verschillende inertiaalstelsels die hun eigen moment nu hebben.

Echt waar? Ik ken helaas[?] de betekenis niet van die termen. Het ging er mij om dat Bewustzijn fundamenteel is en dat tijd, net als energie/materie, daarvan is afgeleid.

Max Planck beweerde:

• "Ik beschouw bewustzijn als fundamenteel. Ik beschouw materie als afgeleid van bewustzijn. We kunnen niet voorbij bewustzijn komen. Alles waarover we praten, alles wat we als bestaand beschouwen, veronderstelt bewustzijn."

Max Planck Quotes

I regard consciousness as fundamental. I regard matter as derivative from consciousness. We cannot get behind consciousness. Everything that we talk about, everything that we regard as existing, postulates consciousness.

• Interview in 'The Observer' (25 January 1931), p.17, column 3

[ChaimNimsky]

Snelheid en eveneens zwaartekracht veranderen tijd in objectieve zin. Voor een foton bestaat er bijvoorbeeld geen tijd. Indien een foton van bijv. de zon naar de aarde reist, dan duurt dat een bepaalde tijd voor een klok die op de aarde staat. Voor de foton zelf verstrijkt er tijdens die reis geen tijd. Indien een klok in een vliegtuig om de aarde gaat, dan verstrijkt de kloktijd objectief eveneens langzamer dan voor een klok die op de aarde staat.

Jouw schrijven heeft te maken met relativiteit en inertiaalsystemen. GPT zegt dan het volgende:

De relativiteitstheorie van Einstein past het beste bij de filosofische theorie van de tijd die bekend staat als 'eternalisme'. Eternalisme houdt in dat alle punten in de tijd even "reëel" zijn en dat het verleden, heden en de toekomst allemaal tegelijkertijd bestaan. Dit staat in contrast met het presentisme, dat stelt dat alleen het heden bestaat en dat het verleden en de toekomst niet langer of nog niet bestaan.

De speciale relativiteitstheorie van Einstein toont aan dat tijd en ruimte met elkaar verweven zijn in een enkelvoudige structuur die bekend staat als ruimtetijd. Deze theorie voorspelt ook dat de tijd relatief is en afhankelijk is van de waarnemer. Verschillende waarnemers die met verschillende snelheden bewegen, zullen de tijd op verschillende manieren ervaren - een fenomeen dat bekend staat als tijddilatatie.

In de context van inertiaalstelsels (referentiekaders die bewegen met constante snelheid ten opzichte van elkaar) laat de speciale relativiteitstheorie zien dat er geen objectieve of universele "nu" is die voor alle waarnemers hetzelfde is. In plaats daarvan is het "nu" afhankelijk van het referentiekader van elke individuele waarnemer. Dit idee past beter bij het eternalisme, waarin alle tijdstippen even reëel zijn, dan bij het presentisme, waarin alleen het heden als echt wordt beschouwd.

De algemene relativiteitstheorie van Einstein, die de zwaartekracht beschrijft als een kromming van de ruimtetijd, versterkt verder de compatibiliteit met het eternalisme. In deze theorie zijn ruimte en tijd dynamisch met elkaar verbonden, en het idee van een objectief, onveranderlijk "nu" wordt nog problematischer.

Samenvattend sluit het eternalisme het beste aan bij de relativiteitstheorieën van Einstein en het idee van inertiaalstelsels, omdat het rekening houdt met de relatieve aard van tijd en de verwevenheid van tijd en ruimte in de ruimtetijd.

Wie GPT is, weet ik niet, maar dat tijd objectief afhankelijk is van snelheid/zwaartekracht, is vele malen aangetoond. Voor deeltjes dicht rond zwarte gaten verstrijkt er geen tijd, voor deeltjes zonder massa verstrijkt er evenmin tijd, terwijl voor de waarnemer ervan wel tijd verstrijkt. Of tijd bestaat en hoe snel deze objectief verstrijkt, is simpelweg afhankelijk van zwaartekracht en snelheid.

[Leon]

Snelheid en eveneens zwaartekracht veranderen tijd in objectieve zin. Voor een foton bestaat er bijvoorbeeld geen tijd. Indien een foton van bijv. de zon naar de aarde reist, dan duurt dat een bepaalde tijd voor een klok die op de aarde staat. Voor de foton zelf verstrijkt er tijdens die reis geen tijd. Indien een klok in een vliegtuig om de aarde gaat, dan verstrijkt de kloktijd objectief eveneens langzamer dan voor een klok die op de aarde staat.

Jouw schrijven heeft te maken met relativiteit en inertiaalsystemen. GPT zegt dan het volgende:

De relativiteitstheorie van Einstein past het beste bij de filosofische theorie van de tijd die bekend staat als 'eternalisme'. Eternalisme houdt in dat alle punten in de tijd even "reëel" zijn en dat het verleden, heden en de toekomst allemaal tegelijkertijd bestaan. Dit staat in contrast met het presentisme, dat stelt dat alleen het heden bestaat en dat het verleden en de toekomst niet langer of nog niet bestaan.

De speciale relativiteitstheorie van Einstein toont aan dat tijd en ruimte met elkaar verweven zijn in een enkelvoudige structuur die bekend staat als ruimtetijd. Deze theorie voorspelt ook dat de tijd relatief is en afhankelijk is van de waarnemer. Verschillende waarnemers die met verschillende snelheden bewegen, zullen de tijd op verschillende manieren ervaren - een fenomeen dat bekend staat als tijddilatatie.

In de context van inertiaalstelsels (referentiekaders die bewegen met constante snelheid ten opzichte van elkaar) laat de speciale relativiteitstheorie zien dat er geen objectieve of universele "nu" is die voor alle waarnemers hetzelfde is. In plaats daarvan is het "nu" afhankelijk van het referentiekader van elke individuele waarnemer. Dit idee past beter bij het eternalisme, waarin alle tijdstippen even reëel zijn, dan bij het presentisme, waarin alleen het heden als echt wordt beschouwd.

De algemene relativiteitstheorie van Einstein, die de zwaartekracht beschrijft als een kromming van de ruimtetijd, versterkt verder de compatibiliteit met het eternalisme. In deze theorie zijn ruimte en tijd dynamisch met elkaar verbonden, en het idee van een objectief, onveranderlijk "nu" wordt nog problematischer.

Samenvattend sluit het eternalisme het beste aan bij de relativiteitstheorieën van Einstein en het idee van inertiaalstelsels, omdat het rekening houdt met de relatieve aard van tijd en de verwevenheid van tijd en ruimte in de ruimtetijd.

Wie GPT is, weet ik niet, maar dat tijd objectief afhankelijk is van snelheid/zwaartekracht, is vele malen aangetoond. Voor deeltjes dicht rond zwarte gaten verstrijkt er geen tijd, voor deeltjes zonder massa verstrijkt er evenmin tijd, terwijl voor de waarnemer ervan wel tijd verstrijkt. Of tijd bestaat en hoe snel deze objectief verstrijkt, is simpelweg afhankelijk van zwaartekracht en snelheid.

ChatGPT is een kunstmatige intelligentie, die getraind is met miljarden teksten en miljarden parameters heeft om natuurlijke conversatie mogelijk te maken. Chat.openai.com

Er zijn twee issues die ik zie:

1) je redeneert dat ergens tijd stil staat, maar dat is buiten jezelf, hoe kan je kennis hebben van buiten jezelf, van een ander inertiaalstelsel? Grote kans is voor daar de situatie net omgekeerd.
2) de energie die nodig is voor een eternalistisch universum is onwaarschijnlijk hoog, waar komt die energie vandaan?

[Leon]

Eensch, althans, met andere woorden zoals ik het bovenstaande begrijp:

• Denken kan [de illussie van] tijd veroorzaken,
  terwijl in werkelijkheid alleen het hier en nu bestaat en
  zowel verleden als toekomst 'slechts' een constructie zijn van het Bewustzijn!

Dat lijkt me het presentisme. Er is dan nog een probleem met verschillende inertiaalstelsels die hun eigen moment nu hebben.

Echt waar? Ik ken helaas[?] de betekenis niet van die termen. Het ging er mij om dat Bewustzijn fundamenteel is en dat tijd, net als energie/materie, daarvan is afgeleid.

Max Planck beweerde:

• "Ik beschouw bewustzijn als fundamenteel. Ik beschouw materie als afgeleid van bewustzijn. We kunnen niet voorbij bewustzijn komen. Alles waarover we praten, alles wat we als bestaand beschouwen, veronderstelt bewustzijn."

Max Planck Quotes

I regard consciousness as fundamental. I regard matter as derivative from consciousness. We cannot get behind consciousness. Everything that we talk about, everything that we regard as existing, postulates consciousness.

• Interview in 'The Observer' (25 January 1931), p.17, column 3

Ja, de tijdservaring (bewustzijn) van mensen lijkt bepalend te zijn wat voor werkelijkheid we waarnemen/meten.

[TIBERIUS CLAUDIUS]

Dat is mijns inziens niet bewezen. Wellicht is er zo iets als planck-tijd. Maar die zal - vermoed ik - ook verschillen afhankelijk van de vraag vanuit welk inertiaalstelsel je het bekijkt.

Planceenheden hebben betrekking op het meetbare, dat is iets anders dan dat ze een soort elementaire delen zijn waar het universum uit is opgebouwd.

[ChaimNimsky]

ChatGPT is een kunstmatige intelligentie, die getraind is met miljarden teksten en miljarden parameters heeft om natuurlijke conversatie mogelijk te maken. Chat.openai.com

Dank voor de link.

Er zijn twee issues die ik zie:

1) je redeneert dat ergens tijd stil staat, maar dat is buiten jezelf, hoe kan je kennis hebben van buiten jezelf, van een ander inertiaalstelsel? Grote kans is voor daar de situatie net omgekeerd.

Nee, voor deeltjes zonder massa verstrijkt er objectief geen tijd. Een foton met een klok zal geen seconde zien verstrijken. De hoedanigheid van het verstrijken van tijd is objectief en aantoonbaar afhankelijk van de snelheid en zwaartekracht. Dat de tijd voor ons niet stilstaat, is omdat we langzamer bewegen en onderhevig zijn aan onvoldoende zwaartekracht. Evenin is er een centraal "nu" buiten het bewustzijn. Wat hier nu gebeurt zal ginds de toekomst zijn. Evenmin bestaat er per definitie lokaliteit, aangezien ruimtelijk gescheiden deeltjes via Kwantumverstrengeling op exact hetzelfde moment op willekeurige plaatsen in het heelal gedrag vertonen waarbij een deeltje niet meer volledig beschreven kan worden zonder het andere specifiek te benoemen.

2) de energie die nodig is voor een eternalistisch universum is onwaarschijnlijk hoog, waar komt die energie vandaan?

Vrijwel nergens in het heelal verstrijkt de tijd op exact dezelfde wijze. Het valt zelfs te berekenen dat op kwantumniveau oorzaak en gevolg niet altijd in dezelfde orde komen, maar dat merken wij in onze macro-wereld niet. En als je alles weghaalt, inclusief alle elementaire deeltjes totdat je vacuüm hebt, dan houdt je kwantuvelden over, energie die altijd in beweging is. Zoals het er nu naar uitziet was de Big Bang eveneens een kwantumveld. De Big Bang was het begin van de tijd binnen dit universum. Het zou kunnen - en het zou me weinig verwonderen - dat dit meerdere malen is gebeurd: "voordat" tijd bestond had de tijd reeds vaker of elders bestaan. Of dat is gebeurd en nog steeds gebeurt, daarover zijn we niet zeker. We weten nog lang niet alles.

[Leon]

We weten nog lang niet alles.

Daar hou ik het maar op.

Het kwantum-karakter (kwantumvelden zo je wilt) kan ook voortkomen uit onze tijdbeleving en dus een illusie zijn van ons bewustzijn. Dat probeer ik te onderzoeken vanuit de filosofie, maar de vraag is meer inter-disciplinair, ook voor fysica, neurologie, psychologie.

[ChaimNimsky]

We weten nog lang niet alles.

Daar hou ik het maar op.

Het kwantum-karakter (kwantumvelden zo je wilt) kan ook voortkomen uit onze tijdbeleving en dus een illusie zijn van ons bewustzijn. Dat probeer ik te onderzoeken vanuit de filosofie, maar de vraag is meer inter-disciplinair, ook voor fysica, neurologie, psychologie.

Dat we nog lang niet alles weten, betekent niet dat we de zaken die we al wel weten opzij kunnen schuiven alsof we ze niet zouden weten. We hebben het over objectieve zaken, geen subjectieve beleving. Het "nu" en lokaliteit - waar jij van uitgaat - zijn daarentegen juist fenomenen die zonder bewustzijn niet bestaan. Wanneer is het "nu" en waar is het "hier" zonder een "ik"?

[Leon]

We weten nog lang niet alles.

Daar hou ik het maar op.

Het kwantum-karakter (kwantumvelden zo je wilt) kan ook voortkomen uit onze tijdbeleving en dus een illusie zijn van ons bewustzijn. Dat probeer ik te onderzoeken vanuit de filosofie, maar de vraag is meer inter-disciplinair, ook voor fysica, neurologie, psychologie.

We hebben het over objectieve zaken, geen subjectieve beleving. Het "nu" en lokaliteit - waar jij van uitgaat - zijn daarentegen juist fenomenen die zonder bewustzijn niet bestaan. Wanneer is het "nu" en waar is het "hier" zonder een "ik"?

Ik geloof niet in “objectief”. Sowieso geldt dat als er sprake zou zijn van “many worlds” tegelijkertijd, dat ons brein in het geheugen/herinnering maar exact 1 wereld kan representeren. Dat lijkt me een beperking, waarbij als je een “deeltje” ziet, je niet meer het geheel ziet.

[ChaimNimsky]

We hebben het over objectieve zaken, geen subjectieve beleving. Het "nu" en lokaliteit - waar jij van uitgaat - zijn daarentegen juist fenomenen die zonder bewustzijn niet bestaan. Wanneer is het "nu" en waar is het "hier" zonder een "ik"?

Ik geloof niet in “objectief”. Sowieso geldt dat als er sprake zou zijn van “many worlds” tegelijkertijd, dat ons brein in het geheugen/herinnering maar exact 1 wereld kan representeren. Dat lijkt me een beperking, waarbij als je een “deeltje” ziet, je niet meer het geheel ziet.

Dat ons brein in het geheugen maar exact 1 wereld kan representeren, betekent nergens dat het niet objectief is. Het betekent slechts dat wij als mensen beperkt zijn. We weten dat voor een deeltje zonder massa geen tijd verstrijkt, we weten van non-lokaliteit bij verstrengelde deeltjes, we weten zo goed als zeker dat zelfs vacuüm uit kwantumvelden bestaat, etc, etc, etc. Wetenschap heeft al veel aangetoond dat je in een volwassen discussie niet zomaar opzij kunt schuiven door te zeggen dat je er simpelweg niet in gelooft.

[Leon]

We hebben het over objectieve zaken, geen subjectieve beleving. Het "nu" en lokaliteit - waar jij van uitgaat - zijn daarentegen juist fenomenen die zonder bewustzijn niet bestaan. Wanneer is het "nu" en waar is het "hier" zonder een "ik"?

Ik geloof niet in “objectief”. Sowieso geldt dat als er sprake zou zijn van “many worlds” tegelijkertijd, dat ons brein in het geheugen/herinnering maar exact 1 wereld kan representeren. Dat lijkt me een beperking, waarbij als je een “deeltje” ziet, je niet meer het geheel ziet.

Dat ons brein in het geheugen maar exact 1 wereld kan representeren, betekent nergens dat het niet objectief is. Het betekent slechts dat wij als mensen beperkt zijn. We weten dat voor een deeltje zonder massa geen tijd verstrijkt, we weten van non-lokaliteit bij verstrengelde deeltjes, we weten zo goed als zeker dat zelfs vacuüm uit kwantumvelden bestaat, etc, etc, etc. Wetenschap heeft al veel aangetoond dat je in een volwassen discussie niet zomaar opzij kunt schuiven door te zeggen dat je er simpelweg niet in gelooft.

Ik neem ter kennisgeving aan dat jij feiten ziet en geen meningen, als het gaat over waarnemingen in de fysica. Je kunt nog zo vaak bevestigen dat de natuur een kwantum-karakter heeft. Ik wil weten waar dat kwantum-karakter vandaan komt, en eerlijk gezegd vind ik de duidelijke beperkingen van de mens, die ons geheugen ons geeft, een vrij overtuigende kandidaat voor een verklaring dat het kwantum-karakter dat we waarnemen uit onze specifieke tijdsbeleving komt.

[ChaimNimsky]

Dat ons brein in het geheugen maar exact 1 wereld kan representeren, betekent nergens dat het niet objectief is. Het betekent slechts dat wij als mensen beperkt zijn. We weten dat voor een deeltje zonder massa geen tijd verstrijkt, we weten van non-lokaliteit bij verstrengelde deeltjes, we weten zo goed als zeker dat zelfs vacuüm uit kwantumvelden bestaat, etc, etc, etc. Wetenschap heeft al veel aangetoond dat je in een volwassen discussie niet zomaar opzij kunt schuiven door te zeggen dat je er simpelweg niet in gelooft.

Ik neem ter kennisgeving aan dat jij feiten ziet en geen meningen, als het gaat over waarnemingen in de fysica. Je kunt nog zo vaak bevestigen dat de natuur een kwantum-karakter heeft.

Voor de hierboven beschreven zaken bestaat nogal wat bewijsmateriaal.

Ik wil weten waar dat kwantum-karakter vandaan komt

Een goede vraag.

..., en eerlijk gezegd vind ik de duidelijke beperkingen van de mens, die ons geheugen ons geeft, een vrij overtuigende kandidaat voor een verklaring dat het kwantum-karakter dat we waarnemen uit onze specifieke tijdsbeleving komt.

Wat de fysica aantoont is juist dat hetgeen we voor millennia intuïtief voor waar aannamen, aantoonbaar niet correct was, zoals lokaliteit, de karakteristieken van tijd, materie, etc.

[Leon]

Voor de hierboven beschreven zaken bestaat nogal wat bewijsmateriaal.

Ik denk dat ergens de waarneming van fenomenen overgaat in meningen over wat dan de werkelijkheid zou zijn.

Wat de fysica aantoont is juist dat hetgeen we voor millennia intuïtief voor waar aannamen, aantoonbaar niet correct was, zoals lokaliteit, de karakteristieken van tijd, materie, etc.

Veel verder dan een indeling in 12 basisdeeltjes, en een handje vol kwantumvelden zijn we nog niet. Niets over hoe de menselijke existentie is.