Is de vrije wil meer dan een illusie?

[heeck]

Mijn inschatting is dat bewustzijn zijn plaats heeft in het aan anderen duidelijker kunnen maken van de zelf gegenereerde opties.

Ja, maar ik snap de moeilijkheid wel die Ali en Maverick hebben op dit punt. Als bewustwording iets is dan naijlt, welke functie heeft het dan? Waar is het naijlen voor nodig? Waarom kan de onbewust gemaakte beslissing niet in het geheugen worden opgeslagen en vervolgens onbewust weer worden doorgegeven aan anderen (volgens het door mij geschetste beslissingsmethode)?

Dit alles gezegd hebbende met in het achterhoofd het besef dat we nog steeds niet precies weten wat (zelf)bewustzijn is.

Locutus,
De problemen van Ali en Maverick dooien gewoon weg als ze consistent en weloverwogen worden in de betekenissen van hun woorden.
Dat bewustzijn zou naijlen is voor mijn opzetje geen enkel probleem. Het is wat veel geeist om dat naijlen ook nog een functie/nut toe te kennen, want in mijn opzetje is dat bewustzijn al snel zat.
En, we zijn het bijna roerend eens, inderdaad zou functioneren van leven zonder bewustwording kunnen; vandaar dat ik de mieren-staat als bewijzend voorbeeld aanhaalde.
Gevolg van mijn opzetje: wat is het nieuwe nut van (zelf)bewustzijn als het niet ligt in het gegeven dat bewust zijn leuker overkomt als een zombiebestaan ?

Ik heb alleen de eerder vermelde suggestie en zal nog driftig in de boeken moeten om die verder uit te benen.

Roeland

[siger]

al die problemen ontstaan omdat men alleen psychologisch bezig is ene de sociale functie van rechtpleging niet meer begrijpt.

Zowel het opvoeden van een delinquent als het afschrikken van potentiele nieuwe geweldplegers is een valide reden om mensen (tijdelijk) op te sluiten. Ik zie nog steeds niet waarom we vrije wil moeten veronderstellen om dit te doen. Het is volgens mij nog steeds compatible met wat ik beweer.

Ik zeg niet dat je verklaring niet klopt. Alleen, onze vrije wil is iets wat we waarnemen in het leven van alledag. Misschien omdat onze antropologische uitvalshoek fout is, of misschien omdat het geen illusie is.

De gevolgen van je (niet inconsistente maar evenmin noodzakelijke) visie zijn echter desastreus. Die gevolgen zijn namelijk dat we aan mensen die andere mense hebben mishandeld, misbruikt of vernietigd vertellen dat ze er ook niet aan konden doen.

Dit is een ideologische kwestie, en het is een ideologische kwestie voor mij, voor jouw, voor Ali en al de anderen.

Als een mens niet langer aanspreekbaar is voor zijn of haar eigen daden, kunnen we slechts twee kanten uit: ofwel is er nooit iemand aansprakelijk, en breken we met een moraal die langer bestaat dan de mensheid, ofwel is aansprakelijkheid iets overdraagbaars, zoals de erfzonde. Dan kan, zelfs als de misdadiger niet verantwoordelijk is, de vrouw die hem gebaard heeft gedagvaard worden, en zo verder. Dit is een eindeloze regressie waar we niets mee aankunnen. In plaats van de moeder op te roepen kan je verantwoordelijkheid ook overdragen aan de verzorgingssector, artsen, biologen enzoverder. Dan komen we tot een technocratie waarin maar één verantwoordelijk is, namelijk de psychiater die een fout infuus heeft voorgeschreven (over die problematiek heb ik me al elders druk gemaakt, maar blijkbaar is het onmogelijk hier belletjes te raken.) Vraag is waarom de geneesheer waar jij en ik soelaas gaan zoeken wél verantwoordelijk zou zijn voor wat ze ook maar met ons aanrichten. Dus hier daagt opnieuw dezelfde eindeloze regressie op.

Er is slechts één antwoord mogelijk vanuit sociaal oogpunt (dus ook een wetenschappelijk oogpunt, dat van de sociologie namelijk) en dat is dat iedereen rechtstreeks verantwoordelijk wordt gehouden voor zijn of haar daden. Je had zelf maar moeten studeren, van de drugs afblijven, een andere moeder zoeken, je dokter wantrouwen. Jij bent jij. Dan kunnen we een moderne vrije samenleving betrachten, anders moeten we onze open vrije samenleving inruilen voor een "boerderij der mensen", met een directie van witte jassen.

Dus, inderdaad Ali, het past gewoon niet in mijn ideologische kraam.

[heeck]

Als een mens niet langer aanspreekbaar is voor zijn of haar eigen daden, kunnen we slechts twee kanten uit: ofwel is er nooit iemand aansprakelijk, en breken we met een moraal die langer bestaat dan de mensheid, ofwel is aansprakelijkheid iets overdraagbaars, zoals de erfzonde.

Siger,
Een heel gewoon en ook begrijpelijk "vals dilemma".
Ondanks de niet te vermijden "Meat-Machine" blijft er de toerekeningsvatbaarheid en daarmee de aansprakelijkheid op (eigen) gedrag. Uiteraard zie je in de rechtszaal vaak uitgetest of iemand verminderd of geheel ontoerekeningsvatbaar kan worden verklaard; maar verder reikt je dilemma niet.
Even goed doordenken en je muntje valt.
Roeland

[Maverick]

Locutus,

Kennelijk toch een redelijk voor de hand liggende gedachte die ik hier op FF al eens herhaalde:

Bovendien is alles samen een mooi platform om te verkennen waar (zelf)bewustzijn dan zou passen.
Mijn inschatting is dat bewustzijn zijn plaats heeft in het aan anderen duidelijker kunnen maken van de zelf gegenereerde opties.
Zonder dat nut van duidelijk kunnen maken aan anderen van die eigen gedachten lijkt (zelf)bewustzijn me namelijk geen zin te hebben. De sociale insecten tonen dat aan met hun onderling "geprogrammeerd" zijn in hun onderling gedrag.

&Maverick,
Houd nu eens alle aspecten bij elkaar in plaats van de een naar de ander te huppen, zodat je de eerdere weer even kunt vergeten.
Op dit onderwerp ben ik alleen maar in zoverre fanaat dat ik zoveel mogelijk aspecten aan elkaar probeer te knopen zonder er ook maar eentje te vergeten.
Mocht je ooit in de gelegenheid zijn het volgende boek aan te schaffen dan beveel ik dat aan:
"The Blackwell companion to
CONSCIOUSNESS"
Het gros van de hier gepasseerde aspecten is daar terug te vinden.
Gelukkig is er toch nog ruimte om die op verschillende manieren aan elkaar te passen.


Nogmaals:
Ik ga heel duidelijk voor de vleeschelijke robot annex Meat-Machine.
Roeland

Voor het aan anderen duidelijk maken van wat je wilt, gaat doen, enz enz enz heb je helemaal geen zelfbewustzijn nodig. Het is daarvoor overbodig en in de evolutie zien we dat het aannemelijk is dat zelfbewustzijn voordeel bied. Dus daar zie ik de waarde niet.

Op mij komt het zo over: je vind dat zelfbewustzijn niet de noodzakelijke partner van vrije wil is, omdat dan immers andere problemen opdoemen. Dus word de meest logische verklaring terzijde geschoven en komen inferieure verklaringen er voor in de plaats.

Dat kan verbloemd worden met een hoop mooie samenhangende woorden, maar laat het nu juist de vrije wil die materie op structureel nivo kan vormgeven, die dus de werkelijkheid niet geheel samenhangend maakt, maar ten dele afhankelijk van zelfbewuste agents met vrije wil die die werkelijkheid voor een deel maken tot wat hij is. Dan word dus hoe materie beweegt fundamenteel onvoorspelbaar, het kan altijd zijn dat iemand zijn wil er invloed op heeft of heeft gehad, hiermee valt het mathematisch karakter van het universum dus in ontelbare stukken op de grond kapot. Daar hebben met name de denkmonsters onder ons kennelijk grote moeite mee. Die zitten gevangen in een manier van denken waarin iedere toestand een oorzaak heeft, echter, vaak is die oorzaak wat een agent wilde wat de volgende toestand is. Dat soort oorzaken is niet te berekenen, het universum is dus niet geheel mathematisch.

Een glas is kapot als ik het kapotgooid omdat ik dat wil, hier komt geen enkele natuurwet aan te pas. Nou ja, zwaartekracht wellicht ( ik ben lui dus laat liever vallen dan dat ik gooi ).

Het enige voordeel van zelfbewustzijn dat ik zie zit hem in het groter maken van het belang dat een organisme hecht aan zijn eigen keuze's. Zijn eigen voortbestaan en dat van anderen word er door beinvloed. Zijn die eigen keuze's een illusie, dan maakt het niets uit hoe die keuze's ervaren worden en heeft het zelfbewustzijn geen toegevoegde waarde. Het zou dan wellicht wel toevallig onstaan maar het zou geen geen voordeel bieden en zich dus niet ontwikkellen. het moet dus een voordeel bieden en dat voordeel valt altijd weg in een gesloten deterministsich systeem waar alles onderhevig is aan een mathematische structuur.

Overigens houd vrije wil in dat niemand de toekomst kent, ook God ( al dan niet zelfbewust en al dan niet beschikkend over vrije wil ) niet.

Ik zie zelfbewustzijn als een eigenschap die de gevolgen van keuze's die tot stand komen in een dier zichtbaar maken voor het dier zelf, wat daardoor dus een geest krijgt . ( Slechts anders bewoording voor de aanwezigheid van zelfbewuste introspectie) .

Dat zichtbaar maken voor zichzelf maakt kennelijk de kwaliteit van de keuze's beter in een bepaalde fase van de ontwikkeling van een soort. Dat is de meest logische verklaring voor het bestaan van zelfbewustzijn. Dus waarom een andere verklaring kiezen?

Dat moet met agenda's te maken hebben, of met het moeilijk kunnen plaatsen van vrije wil in denken vanuit elementen en regels in plaats van vanuit het grotere geheel.

[Maverick]

Het ontstaan van zelfbewutszijn en met name het verder ontwikkelen ervan in ontwikkeling van soorten op aarde terwijl het geen enkele waarde heeft is geen onmogelijke evolutie, maar een uiterst onwaarschijnlijke, De uiterst waarschijnlijke is dat het zelfbewustzijn wel waarde heeft.

De enige waarde die zelfbewustzijn moet hebben in een context van de evolutietheorie, is dat het op een of andere manier voordelig is om te overleven en te zorgen voor nakomelingen. Aangezien dat voordeel kan bestaan zonder vrije wil, zelfbewustzijn komt uiteindelijk neer op kennis en waarnemingen van je zelf en dat kan ook voordelig zijn zonder vrije wil, is er helemaal geen probleem vanuit een ET standpunt als er geen vrije wil zou zijn.

Het afdoen van mijn argumentatie als losse flodders zonder agumenten zal op de meeste lezer overkomen als het ontwijken van reageren op wat er werkelijk gezegd word.

Je argumenten zijn losse flodders. Heel je uiteenzetting vertrekt gewoon van vrije wil. Je argumenteert daar niet voor want het is gewoon je uitgangspunt, gebazeerd op de illusie van vrije wil die we als mens hebben. Maar aangezien die illusie zowel kan bestaan in het geval we wel of niet vrije wil hebben neem je gewoon je wensen voor waar aan.

Al de rest is gewoon daar op terug te brengen met je standaard taktiek dat als je ergens een tegenstrijdigheid ziet tussen vrije wil en iets anders, dat dat voor jou voldoende is om dat andere te verwerpen want je vertrekt nu eenmaal vanuit vrije wil.

Goed, het is aannamelijk dat zelfbewustzijn een voordeel bied. Axxyanus oppert dat het voordeel dat het levert ook een ander voordeel zou kunnen zijn dan vrije wil. Dat is een mogelijkheid, maar is het ook aannemelijk? Een vrije wil is alleen vrij als het de wil van een zelfbewuste agent is, anders is er geen vrije wil. Wiens vrijheid hebben we het dan over immers?

Het is wel zo dat als er een ander voordeel is dat dan de koppeling met vrije wil komt te vervallen. Op zich bied een vrije wil al voldoende voordeel voor een organisme. Vrije wil zonder al te aanwezig zelfbewustzijn lijkt me niet erg vrij te zijn. Dus wellicht dat ik nu intelligentie moet gaan opvoeren om die koppeling tussen zelfbewustzijn en vrije wil duidelijker te maken als meest waarschijnlijk voordeel dat zelfbewustzijn bied.

Ik ben ooit vertrokken vanuit de grondhouding dat er een vrije wil is, dat dat niet zo zou zijn was voor mij te gek voor woorden. Nu bekijk ik EEA ook zonder al te veel gevoel, het ontkennen van vrije wil is gewoon een niet aannemelijk standpunt geworden voor mij, omdat het ten eerste in tegenspraak is met wat echt voelt. Mensen krijgen naarmate ze zich ontwikkellen een steeds sterkere intuitie voor wat echt is en wat niet. Tenminste, ik heb die intuitie.

Daar ga je de denkmonsters niet mee overtuigen. Dan kom je terecht bij: als vrije wil een illusie is, wat is dan de waarde van zelfbewustzijn?

In vrees dat dit debat weer richting verzanden gaat overigens.

Ik weet wel dat er zo een leuke voetbalwedstrijd begint

[heeck]

Maverick,

Al je overwegingen zijn misschien voor jou nieuw, maar daarbuiten wat minder.
Het gros kan je al -zonder die Blackwell companion aan te schaffen- uitgespeld zien in:
http://plato.stanford.edu/entries/freewill/
Copy/paste uit die bron doen lijkt me wat overbodig werk.
Wel gaat het daar voornamelijk over de filosofische kant, die uiteraard nog tegen de onderzoeksresultaten moet worden aangehouden om het plaatje vollediger te maken, maar het is een hele mooie start.

Roeland

[siger]

Het enige voordeel van zelfbewustzijn dat ik zie zit hem in het groter maken van het belang dat een organisme hecht aan zijn eigen keuze's. Zijn eigen voortbestaan en dat van anderen word er door beinvloed. Zijn die eigen keuze's een illusie, dan maakt het niets uit hoe die keuze's ervaren worden en heeft het zelfbewustzijn geen toegevoegde waarde.

Zo lijkt het alsof er twee wezens in het spel zijn: het organisme dat niets weet, en het zelfbewustzijn (homunculus?) dat toekijkt. Dit dualisme is van Plato tot Descartes gemeengoed geweest; misschien is het zelfs een animistisch overblijfsel uit de prehistorie.

Er is echter een eenvoudiger verklaring. Organismen reageren op prikkels. Sommige organismen hebben in de loop van hun evolutie een complexer reaktiesysteem gekregen. Die organismen slaan indrukken (prikkels) op, en vinden ze later terug, en vergelijken ze met nieuwe prikkels. Telkens indrukken worden teruggevonden, kunnen of moeten we zeggen dat het organisme kennis neemt van opgeslagen informatie. Een andere wijze om hetzelfde te zeggen is dat "het organisme zich bewust is (bewustzijn heeft) van die informatie". Er is geen biologische reden om terugvinden van prikkels anders te beschouwen dan bewustzijn van prikkels, zeker niet als het organisme een minimaal zenuwstelsel bezit. Elk experiment dat biologen kunnen bedenken zal geen onderscheid kunnen vinden tussen een dier dat zich bewust is en een dier dat informatie opslaat. Natuurlijk is de uitgebreidheid van bewustzijn evenredig met de complexiteit van het zenuwstelsel.

Andere dan graduele verschillen tussen ons menselijk bewustzijn en dat van eenvoudiger dieren is een soort optisch bedrog, omdat we de gedachtenwereld van andere dieren niet kennen als gevolg van de taalbariere en gebrekkige waarnemingen, en omdat we ons bewustzijn in een uitgedacht mensbeeld hebben gevat.

[Ali]

Andere dan graduele verschillen tussen ons menselijk bewustzijn en dat van eenvoudiger dieren is een soort optisch bedrog, omdat we de gedachtenwereld van andere dieren niet kennen als gevolg van de taalbariere en gebrekkige waarnemingen, en omdat we ons bewustzijn in een uitgedacht mensbeeld hebben gevat.

Hoe ontstaat een simpele pijn of lust ervaring. Het antwoord op die vraag is de verklaring van bewustzijn.

Bewustzijn zonder pijn is mogelijk, maar het omgekeerde niet.

[siger]

Andere dan graduele verschillen tussen ons menselijk bewustzijn en dat van eenvoudiger dieren is een soort optisch bedrog, omdat we de gedachtenwereld van andere dieren niet kennen als gevolg van de taalbariere en gebrekkige waarnemingen, en omdat we ons bewustzijn in een uitgedacht mensbeeld hebben gevat.

Hoe ontstaat een simpele pijn of lust ervaring. Het antwoord op die vraag is de verklaring van bewustzijn.

Pijn behoort tot de prikkels waarover ik het had. Een organisme met een zenuwstelsel kan een aantal zenuwcellen hebben die speciaal aangepast zijn om pijn te voelen (pijnreceptoren of nocireceptoren). Deze pijnreceptoren zijn strategisch geplaatst boven weefsel en rond bloedvaten. De evolutie heeft dit voortgebracht doordat alarm slaan bij een groot gevaar een overlevingsvoordeel biedt. De gewaarwording is zo hevig omdat er snel gereageerd moet worden.

Insecten hebben geen pijnreceptoren, ratten wel.

Bewustzijn is prikkels kunnen opslaan en terugvinden. Inderdaad kan pijn herinnerd worden, en zullen bijvoorbeeld dieren die zich bezeerd hebben dezelfde plaats vermijden. Pijn, indien ze herinnerd kan worden, duidt dus inderdaad op een bepaald bewustzijn.

[Ali]

Dus, inderdaad Ali, het past gewoon niet in mijn ideologische kraam.

De natuur leert alle wezens wat mag en niet mag. Nou ja, je mag van haar wel proberen door een muur te lopen, maar dat geef je snel op. Je hand te lang in het vuur houden mag, maar kun je beter niet doen. Op hun beurt leren alle dieren elkaar dierenmanieren. Vaak hardhandig. Je kunt dus perfect een beroep doen op het vermogen van het intelligentste dier, de mens, om het verband tussen zijn acties en de gevolgen daarvan te begrijpen. Daarom moeten dressuur, opvoeding en ook het recht net als Moeder Natuur consistent zijn en met voorbeelden werken. Daar leer je van.

Bijna ieder mens heeft dat vermogen om te leren en daar mag je hem dus op aanspreken. Lijkt me ook voor jou toch wel verkoopbaar.

Mij zul je overigens niet horen zeggen dat we geen vrije wil hebben. Of wel een vrije wil. Ik weet het niet.

[Ali]

Pijn, indien ze herinnerd kan worden, duidt dus inderdaad op een bepaald bewustzijn.

Is die herinnering in principe noodzakelijk voor de actuele beleving?

[Maverick]

Mijn inschatting is dat bewustzijn zijn plaats heeft in het aan anderen duidelijker kunnen maken van de zelf gegenereerde opties.

Ja, maar ik snap de moeilijkheid wel die Ali en Maverick hebben op dit punt. Als bewustwording iets is dan naijlt, welke functie heeft het dan? Waar is het naijlen voor nodig? Waarom kan de onbewust gemaakte beslissing niet in het geheugen worden opgeslagen en vervolgens onbewust weer worden doorgegeven aan anderen (volgens het door mij geschetste beslissingsmethode)?

Dit alles gezegd hebbende met in het achterhoofd het besef dat we nog steeds niet precies weten wat (zelf)bewustzijn is.

Het gaat veel verder dan een moeilijkheid zien, ik denk dat niet iedereen het inzicht heeft waarom er meerdere toekomsten mogelijk zijn. En de toekomst dus niet alleen vanwege zijn complexe karakter onvoorspelbaar is maar fundamentaal onvoorspelbaar is.

De denkfout die ik meen te zien bij Heeck en Siger, is dat er steeds gezocht word naar grote gehelen als optelsom van de elementen en de manier waarop volgens wetmatigheden vervolgens steeds meer complexe structuren tot stand komen. Iedere situatie is dan een som van de vorige. Die invalshoek is bij het opvoeren van de 5e dimenisie ( vrije wil ) verkeerd om. Op het moment dat er zelfbewuste complexe gehelen zijn, wij mensen bijvoorbeeld, dan gaan er dingen gebeuren die niets met mathematische natuurwetten te maken hebben, maar met vrije wil. Vrije wil is niet mathematisch. Het is immers meer dan de optelsom der delen.

Het ligt voor de hand dat zelfbewustzijn holistisch is
http://nl.wikipedia.org/wiki/Holisme

Nu, als ik besluit een steen te verplaatsen, dan word de nieuwe positie van die steen bepaald vanuit holistische structuren, die niet alleen vanwege hun complex karakter maar ook vanwege het ontstaan van vrije wil gewoon onkenbaar zijn op elementair nivo.

Je zal dus ook nooit of met heel veel moeite vanuit elementen en hun onderlinge samenhang kunnen ontdekken hoe zelfbewustzijn en vrije wil werken. Ik heb geen idee op wat soort wijze de werking van vrije wil en zelfbewustzijn te doorgronden zijn, het zou wellicht wel eens niet te doorgronden kunnen zijn. Maar op het moment dat holistische dingen als zelfbewustzijn de oorzaak zijn van het verplaatsen van fysieke objecten ( een steen, een huis, een auto ) dan worden de posities van elementen van het universum veranderd op een manier die niet te herleiden is naar wetmatigheden, want die wetmatigheden zijn weggevallen op holistisch nivo, daar gelden ze simpelweg niet meer.

Voordeel van mijn verklaring is dat je er alles mee verklaard. Op abstract nivo dan. Niet in detail. Alles krijgt zijn plaats. Dat lijkt mij een stuk beter dan verklaringen die veel zaken onverklaard laten en ook nog eens onnodig ingewikkeld zijn. Die bovendien als konsekwentie hebben dat bewustzijn waardeloos is, wat in strijd is met wat we zien in de wereld waarin we leven.

Iedere verklaring die ik gezien heb voor de waarde van zelfbewustzijn past wel in een universum waar de geest controle heeft over de materie. Leven in een materiele wereld is voor mensen in die zin deterministisch, in e zin dat wij niet weten hoe we een zwart gat kunnen veranderen in een klomp goud en of dat wel kan, of dat we niet weten hoe we eeuwig kunnen leven en of dat wel kan, materie legt ons beperkingen op voor zover wij de middellen niet hebben de materie naar onze hand te zetten, waarschijnlijk zijn wij in constante wisselwerking met de materie, waarbij wij niet kunnen bestaan zonder de materie maar de materie wel kan bestaan zonder ons.

In die zin is de vrije wil die de mens vandaag de dag heeft vrij genoeg om de toekomst voor anderen fundamanteel onvoorspelbaar te maken, om het universum te veranderen van mathematisch in niet mathematisch, maar niet vrij genoeg om aan ons noodlot te ontsnappen ( we gaan dood ).

[Joe Hn]

Holisme .... dat woord heeft voor mij een negatief zweverig veld om zich heen.

Maar toch ;

Met de ontwikkeling van de systeemtheorie, de chaostheorie en de fractale wiskunde van Benoît Mandelbrot heeft het holisme ook binnen de natuurwetenschappen op beperkte schaal grotere bekendheid gekregen. Door deze ontwikkelingen is het namelijk duidelijk geworden dat er inderdaad vele systemen zijn die niet als een eenvoudige optelsom van de componenten te begrijpen zijn en wier toekomstige ontwikkeling maar beperkt voorspelbaar is. Het weer is daar een goed voorbeeld van.

bron : http://nl.wikipedia.org/wiki/Holisme

Fundamenteel onvoorspelbaar ; JA
Een "vrije wil" die meer is dan de delen; NEEN.

We hoeven de toekomst niet onvoorspelbaar of onberekenbaar te maken. Zij is het al.

Oh Fortuna,
zoals de maan
in veranderlijke gestalten,
neem jij altijd toe
of neem jij af;
een vervloekt leven
nu eens is het hard
en dan weer is het zorgzaam
door het spel smelt helderheid van geest,
armoede,
vermogen
weg als ijs.

Vreselijk
en ijdel lot
jij rondwentelend rad
ongunstige toestand
vergeefse redder
altijd oplosbaar,
beschaduwd
en besluierd
tracht je vaste voet op mij te krijgen;
door het spel
van jouw gedraai
loop ik nu met een blote rug.

Het lot van welzijn
en deugd,
voor mij nu ongunstig,
bestaat uit stemming
en moedeloosheid
altijd in drukkend zware dienst.
Hier op dit uur
onverwijld
beroert de snaren met het hart;
omdat het lot
de sterke doet instorten,
jammert allen luid met mij!

[siger]

Pijn, indien ze herinnerd kan worden, duidt dus inderdaad op een bepaald bewustzijn.

Is die herinnering in principe noodzakelijk voor de actuele beleving?

Protozoa, dus dieren zonder zenuwstelsel en bijgevolg ook zonder pijnreceptoren, lijken een soort geheugen te bezitten, aangezien herhaald toegediende prikkels minder en minder reactie uitlokken. Maar ik denk niet dat we hier al van "beleving" mogen spreken.

Als je met "actuele beleving" een proces in het bewustzijn bedoelt, dan is het antwoord ja: de herinnering is dan bouwsteen van de beleving. Alles wat meer is dan een eenvoudige prikkel kennen we door een reeks van waarnemingen: onze ogen dwalen over een voorwerp voor we het kennen, ook een deuntje herkennen we maar na enkele maten: beleving vergt een aantal momenten, die in de herinnering moeten blijven om samengevoegd te worden.

Wat denk jij zelf?

[siger]

Dus, inderdaad Ali, het past gewoon niet in mijn ideologische kraam.

De natuur leert alle wezens wat mag en niet mag. Nou ja, je mag van haar wel proberen door een muur te lopen, maar dat geef je snel op.

Ik ben je hier helemaal kwijt. Misschien omdat mijn ideologie niet is wat je denkt.

Toch ben ik een van die forummers over wiens ideologie geen onduidelijkheid bestaat. Je kan ze bekijken als je even klikt op het aardbolletje onder mijn avatar.