Dus een "gesponsorde" bijdrage op forum C met een reactie van Bart Klink die het verhaal een beetje ging nuanceren. Gelukkig maar zou ik zeggen anders lezen we het weer in volle glorie op het hele net. Nu kan het nog een beetje aangepast worden.
http://www.geloofenwetenschap.nl/index. ... -theologie" onclick="window.open(this.href);return false;
Bart Klink 30-09-2016 14:32
Beste Stefan,
In je poging de mythe te ontkrachten dat de christelijke Middeleeuwen de wetenschap gehinderd hebben, lijk je zelf met een nieuwe mythe te komen: dat de moderne wetenshap is ontstaan door het christendom. Noah Efron bespreekt deze mythe in de bundel 'Galileo Goes to Jail and Other Myths about Science and Religion' van Ronald Numbers (Harvard UP, 2010).
Je schrijft: “Religie opent de verbeelding; zij maakt dingen voorstelbaar en onderzoekbaar die eerst niet eens overwogen werden.” Religie kan dat, maar daartoe kan ook filosofie dienen. Ruim vóór het christendom gingen de oude Grieken al van mythos naar logos, van een religieus wereldbeeld gedomineerd door goden naar een rationeel wereldbeeld gedomineerd door elementen en principes/wetten (Thales, Empedocles, Anaximandros, Anaximenes, Herakleitos, Demokritos). Denk ook aan Hippokrates, die voor o.a. epilepsie een natuurlijke verklaring zocht in plaats van een bovennatuurlijke, in tegenstelling tot het NT. De oude Grieken deden geen experimenten in de moderne zin, maar deden wel veel empirisch onderzoek. Aristoteles ontleedde dieren, Eratosthenes wist vrij nauwkeurig de diameter van de aarde te bepalen, Herophilos onderzocht o.a. de hersenen en naar Archimedes' ontdekking is nog steeds een natuurkundige wet genoemd. Dit zijn slechts enkele bekende voorbeelden; er zijn gemakkelijk nog meer voorbeelden te geven. Dit kun je allemaal wetenschappers avant la lettre noemen, want ze onderzochten de natuur op een systematische en experimentele manier. En het waren geen christenen.
Vervolgens schrijf je: “Denk bijvoorbeeld aan de gedachte dat het heelal een begin zou kunnen hebben. De Grieken (en talloze culturen met hen) konden zich daar niets bij voorstellen. Maar de Bijbel spreekt over een geschapen heelal en de vroege kerkvaders benadrukten dat het heelal daarom niet eeuwig was.” De idee van ‘creatio ex nihilo’ vind je niet in Genesis (mogelijk wel in 2 Mak.) en is een latere ontwikkeling die pas ontstaan is na veel theologische/filosofische discussie, waarin ook Griekse denkbeelden een rol speelden. Ik vermoed dat je dit als theoloog wel weet, dus ik vond dit voorbeeld opmerkelijk. De Bijbel is qua wetenschappelijkheid een stuk primitiever dan het werk van menig Grieks/Romeins filosoof.
Ook is het tekenend dat de wetenschappelijke revolutie pas begon ná de grofweg 1000 jaar durende Middeleeuwen, waarin het christendom domineerde. Waarom niet veel eerder, als het christendom zo'n belangrijke drijfveer van wetenschap was? Waarom werd het pre-wetenschappelijke werk van de oude Grieken niet een millennium eerder voortgezet door de science minded christenen? Ná de Middeleeuwen, in de tijd van de Renaissance, het humanisme en later de Verlichting vonden de grote wetenschappelijke ontwikkelingen plaats, juist in de tijd dat de invloed van Kerk en Bijbel afnamen. In de 17e, 18e en zeker de 19e eeuw is er vele malen meer wetenschappelijke ontwikkeling geweest dan in de 10 (!) eeuwen daarvoor. In de Middeleeuwen bleef de natuurkunde grotendeels aristotelisch en de astronomie grotendeels ptolemeïsch. Alle grote ontwikkelingen in de natuurkunde, astronomie, biologie enz. zijn uit de latere eeuwen.
Natuurlijk waren er wetenschappelijke ontwikkelingen in de Middeleeuwen, maar gezien de grote tijdsperiode waren die relatief klein. Als de middeleeuwers het wetenschappelijke voorwerk van de oude Grieken beter hadden voortgezet, had de wetenschappelijke revolutie eeuwen eerder kunnen plaatsvinden! Zie verder ook wat Helge Kragh hierover schrijft in 'Conceptions of cosmos' (Oxford UP, 2007): "The early Middle Ages—roughly the period from 400 to 800—witnessed a drastic decline in science, including astronomy and cosmology. The new spiritual power, the Christian church, had no unified view of what little was still known about Greek science, but for a time it expressed strong hostility towards any form of natural philosophy which could not be derived from the Bible or otherwise be justified theologically. The astronomical knowledge of even the most learned of the church fathers was pitifully small. At least some of the Christian leaders flatly rejected the Greek conception of the world and supported a Biblical fundamentalism. ‘What indeed has Athens to do with Jerusalem?’ asked Tertullian. Not much, he thought: ‘We want no curious disputation after possessing Christ Jesus, no inquisition after enjoying the gospel! With our faith, we desire no further belief.’
Je nieuwe mythe lijkt erg op wat James Hannam betoogt in zijn ‘God’s philosophers’, een boek dat bekritiseerd is door andere historici, zie onder andere: newhumanist.org.uk/articles/2416/why-god...-royal-society-prize
