heeck schreef:Siger schreef:Dat je mijn Dennett-allergie niet deelt is verhelderend.
Er valt vanzelf meer aan te halen, maar misschien komt dat nog in dit vermoeiende onderwerp?
Heb je ook een Verplaetse-allergie?
ref:
http://www.suzanneweusten.nl/nl/artikel ... d9a93.html" onclick="window.open(this.href);return false;
Roeland
In Zonder vrije wil worstelt de Vlaamse filosoof en neurowetenschapper Jan Verplaetse met de vraag wat het betekent als de vrije wil niet bestaat. Wie niet vrij is in zijn beslissingen is volgens hem niet verantwoordelijk voor zijn daden. Kan de mens dit aan?
Zouden we een keuze hebben?
‘Ik gruwel van mensen die altijd maar kwaad en boos zijn, die zichzelf en anderen voortdurend verwijten maken; koppels die uit elkaar gaan omwille van onnozelheden en achteraf verschrikkelijk veel spijt hebben. In een moment van emotionele ontlading beslissen ze de relatie te beëindigen: het ene verwijt brengt het andere mee, ze raken in een vicieuze cirkel. In mijn perceptie – ik zou het graag gespijsd zien met wetenschappelijk onderzoek – kun je meer bereiken als je op een niet-verwijtende manier met elkaar omgaat.’
Kortom: Meneer is boos op mensen die altijd maar boos zijn.
En aangezien er altijd boze mensen zijn, zal meneer zelf óók vaak boos zijn.
Dit kunnen we oplossen door op een niet-verwijtende manier met elkaar om te gaan.
Alleen kunnen we dat niet voor elkaar krijgen, want we hebben geen vrije wil.
In ieder geval wordt uit het bovenstaande duidelijk dat de filosoof in dat geval al evenmin vrije wil heeft, en dus weinig opschiet met zijn gedachtenspinsels.
Elke normatieve uitlating is immers niet besteed aan mensen (waaronder hijzelf) die ook niets kunnen doen aan het feit dat ze doen wat ze doen.
Jan Verplaetse, neurowetenschapper en filosoof, doceert moraalfilosofie aan de Universiteit van Gent. Zijn recent verschenen boek Zonder vrije wil, is geschreven vanuit een filosofische opdracht maar weerspiegelt ook zijn persoonlijke ergernis. De zachtaardige Vlaming pleit voor een begrijpende in plaats van een veroordelende houding. Tijdens het schrijven van zijn boek heeft hij zich voorgenomen niemand meer de schuld te geven, niemand meer iets kwalijk te nemen, al weet hij niet of het volhoudt. In zijn boek reserveert hij zijn allerlaatste verwijt voor de breinwetenschappers die de vrije wil weliswaar op de opinie-agenda hebben gezet, maar terugdeinzen voor de vraag of verantwoordelijkheid en schuld nog wel mogelijk zijn als de vrije wil niet bestaat.
Hij houdt het dus niet vol, zo is al gebleken.
Verplaetse is een paar dagen in Nederland voor een congres en dronk gisteren nog op een van de schaarse zomerse dagen een biertje op een Utrechts terras. In de gesprekken die hij beluisterde viel het hem opnieuw op hoe veroordelend en verwijtend mensen over elkaar praten. We leven in een verwijtcultuur, we praten al snel over schuld en verantwoordelijkheid, hij heeft er zelf ook last van, bekent hij. ‘Ik lijd soms aan een extreem plichtsgevoel. Ik heb de neiging om mezelf snel verantwoordelijk te achten; als er iets fout ging denk ik meteen: wat kon ik hebben gedaan om dit te vermijden.’
Schandalig.
Als de vrije wil niet bestaat, hoef je dus ook niets te leren, volgens Verplaetse.
Het keiharde feit dat mensen kunnen leren van ervaringen, is iets waaraan hij hier volkomen voorbij gaat.
En om dat proces te bekrachtigen, hebben we schuld en verantwoordelijkheid nodig.
In Zonder vrije wil verkondigt de filosoof de radicale stelling dat wanneer de mens geen vrije wil heeft verantwoordelijkheid niet bestaat. Het is een opvatting die tegen zijn eigen intuïtie indruist, zegt hij, en daarmee heeft hij geworsteld. ‘Het is gemakkelijk om als filosoof op je zolderkamer te concluderen dat verantwoordelijkheid en schuld niet bestaan, maar het is moeilijk om in de realiteit, als docent, als echtgenoot, als vriend, de consequentie daarvan onder ogen te zien: wie gelooft dat de vrije wil niet bestaat, kan anderen niets meer verwijten.
Jawel, dat zou best kunnen, want als vrije wil niet bestaat, is dat ook gedetermineerd.
Maar eigenlijk vind ik het maar een hoop flauwe kul.
Verplaetse spreekt zichzelf op meerdere fronten tegen, en ziet volkomen over het hoofd dat de gehele ontwikkelingslijn van de mens er op wijst dat men baat heeft gehad bij het ontwikkelen van grotere hersenen.
Waar heb je die voor nodig als ze alleen maar een deeltje zijn van een domino-effect?
Want let wel, zoals eerder gezegd bestaat intelligentie ook niet, wanneer er geen sprake is van een vrije wil.
Determinisme laat geen enkele ruimte voor flexibiliteit, waarmee implicatie's voor het dagelijks leven zijn uitgesloten.
