Historisch Nieuwsblad 11 okt 2023 schreef:
Waarom klonk het Horst Wessellied?
Het Horst Wessellied stond voor Nederlanders symbool voor het naziregime. Er was dan ook geen denken aan dat het zou worden gespeeld tijdens de gala-avond op 5 januari 1937, voorafgaand aan het huwelijk van Juliana en Bernhard. Toch ging de regering overstag. Terwijl het lied weerklonk, werd de koninklijke familie omringd door Duitse gasten die de Hitlergroet brachten. Wie zat achter deze pijnlijke vertoning?
Daarom wendde Bernhard zich tweemaal per brief direct tot Hitler. Hij betuigde zijn eerbied voor de Führer en beleed ook in een interview met het Deutsches Nachrichtenbüro zijn liefde voor zijn geboorteland. De Duitse pers bond in, maar de Nederlandse regering liet op zondag 3 januari in een stevige verklaring aan Berlijn weten dat de pershetze volkomen misplaatst was. Dat Bernhard Nederlander geworden was, en dat derhalve bij de huwelijksfestiviteiten alléén het Wilhelmus gespeeld zou worden, en geen ander volkslied. De Nederlandse krantenlezers namen de volgende dag opgelucht kennis van deze verklaring. Nu kon niets meer een soepel verloop van de gala-avond en het huwelijksfeest in de weg staan.
‘Opdracht van hogerhand’
Maar toen gebeurde er iets onbegrijpelijks. Op dinsdag 5 januari publiceerden de kranten een communiqué van diezelfde regering, waarin werd meegedeeld dat ‘ter ere van de buitenlandse vorstelijke gasten’ die avond ook ‘hun volksliederen’ zouden klinken. Het communiqué vervolgt: ‘Wanneer uit beleefdheid jegens Harer Majesteits Engelsche en Duitsche gasten hedenavond de Engelsche en Duitsche volksliederen gespeeld worden, behoort daar vanzelfsprekend óók de officieel geadopteerde strofe van het Horst Wessellied toe. De meening, dat hierin anti-Joodsche uitingen zouden voorkomen, is onjuist. Er staat geen woord in, dat als zoodanig zou kunnen worden uitgelegd. Ten overvloede kan worden meegedeeld, dat het spelen van het lied direct noch indirect verband houdt met de besprekingen, welke de laatste dagen tusschen de Nederlandsche en Duitsche regeeringen zijn gevoerd.’
In zijn ‘vertrouwelijk’ verstuurde antwoord stelde Colijn zich ietwat onverschillig op, als iemand die het ook maar van horen zeggen heeft: ‘Mij is niets anders bekend dan dat HM zelf bepaald heeft, dat, ter eere van hare vorstelijke buitenlandsche gasten, het Engelsche en Duitsche volkslied worden gespeeld.’
En zo werden de bezoekers van de gala-avond vergast op de beschamende vertoning van een koninklijke loge waarin het grootste deel van de bezoekers rondom de koninklijke familie de Hitlergroet bracht toen het Wilhelmus weerklonk. Wilhelmina had de nazi’s een hand toegestoken, en ze kreeg er een gestrekte rechterarm voor terug.
Maar de onvoorbereide tegenzet volgde onmiddellijk. Want toen het Residentie-Orkest na het Horst Wessellied het ‘God Save the King’ inzette, werd dat door een groot deel van de (Nederlandse) gasten met volle overtuiging meegezongen. Daar konden de Duitsers het mee doen.
