Hoera voor Wubbo Ockels-Bastiaan van Blokland

[PietV.]

Met toestemming van de redactie van het blog Staat Geschreven hier naar toe getransporteerd. Deze rubriek op freethinker is onlangs uitgebreid met twijfelaars. Nu bespeur ik weinig twijfel maar zijn gang van overtuigd christen naar agnosticisme is de moeite waard om te lezen. (Let op met quoten dit is niet het stuk van PietV. maar van Bastiaan van Blokland).

______________________________________________________________________________________

Hoera voor Wubbo Ockels.


Wijlen astronaut Wubbo Ockels roept in zijn laatste open brief op ‘meer in de mensheid te geloven’, in plaats van religie. Religie drijft mensen uiteen, geloof in ‘de mens’ niet. Nu ben ik het met dat eerste volledig eens; religie is niet goed voor de mens. Wubbo vergeet alleen dat religie onlosmakelijk verbonden is met de mensheid.

‘De mensheid’ bestaat namelijk niet als groep waarmee we ons verbonden voelen, enkel als specificatie van de soort die we zijn. Zoals leeuwen hun groep beschermen en andere leeuwen aanvallen, zo doen wij dat ook.


Overtuigd christenjongentje

Waarom dan toch een ‘hoera’ voor Wubbo’s hippie-achtige, (wereldvreemde?) wereldvisie? Omdat de enige ‘religie’ (mét aanhalingstekens) die wij als mensen zouden moeten aanhangen, de religie van de wetenschap is. Als er iets is dat ons bij elkaar zou kunnen brengen, is het gedegen onderzoek naar onze eigen soort en de wereld waarin we leven.

Vroeger zag ik het christendom als iets vanzelfsprekends, als enorm belangrijk. ‘Is deze meneer wel christelijk’ vroeg ik aan mijn ouders als ik een onbekende tegenkwam. Ik schold buurtgenootjes uit voor satanskinderen. Ja, de verhalen die mij werden aangereikt in de kerk gingen er in als zoete koek. Gefascineerd was ik door het bovennatuurlijke, door de Apocalyps en het bestaan van een hel en demonen.

Baptistengemeente

Tegelijkertijd stelde ik veel vragen. Ik wilde het naadje van de kous weten; hoe kon het dat de aarde werd geschapen in zeven dagen, was dat wel zo? Hoe kon Mozes met zoveel mensen door de woestijn trekken, veertig jaar lang, en toch zijn doel missen? Vielen er wel echt kikkers uit de lucht tijdens één van de plagen?

Mijn vader wilde dat ik naar de kerk ging. Dat ‘hoorde’ nu eenmaal zo. Zelf ging hij niet langer. Mijn moeder nam mij en mijn zus als kleine kinderen mee naar een baptistengemeente en mijn vader bleef thuis. Hoe ouder ik werd, hoe sceptischer.

Zondige puber

Pubers eten graag van twee walletjes, en zo zag ik mijzelf ook. Ik bezocht de EO-Jongerendag, een sing-in en een concert van MIC en ik ging naar de jeugd van de kerk. Waar het maar kon discussieerde ik over het geloof met mensen die christen waren. Maar dat andere walletje was zo aantrekkelijk…

Naast christen-zijn, waar ik mij als tiener natuurlijk voor schaamde, vond ik alles interessant wat een jongen van rond de vijftien zoal interessant vindt: drank, drugs, muziek en gewelddadige films, meisjes, porno en foute vrienden. Niet dat ik nu zo’n straatschoffie was maar ik schuurde er graag tegenaan; alles wat bestempeld kan worden als fout, grof, occult en vooral niet-christelijk had een magische aantrekkingskracht op mij.

Beredeneren wordt nihilisme

Hierin ben ik volkomen normaal. Uitzonderingen daargelaten, proberen tieners alles uit wat nieuw en spannend is. Ook bevragen ze op een zeker moment wat hen als kind is aangeleerd. Voor sommigen duurt die zoektocht heel kort, zij zijn er al snel uit. Die mensen benijd ik soms.

Ik denk liever door, maar ultieme over-analyse leidt onvermijdelijk tot het inzicht dat alles zinloos en relatief is. Misschien is dat wel waarom mensen religie ten diepste nodig hebben. Het gevoel dat we onbeduidend en niets waard zijn, dat we niet bij machte zijn te snappen wat er zich nu allemaal wel of niet boven onze hoofden afspeelt, geeft op geen enkele manier het warme gevoel dat gelovigen hebben wanneer ze denken aan hun liefdevolle hemelse vader die op hen neerkijkt en een plan heeft met hun leven.

Religie ontrafelen

Er is daarom weinig wat zich zo goed leent voor een over-analyse als religie. Wanneer je nadenkt over wát je nu eigenlijk gelooft, kom je tot de conclusie dat het vaak niet ‘slechts’ geloof is maar een ingekaderde vorm van religie, met een instituut als de kerk en veel regels en bijkomstigheden. Je gelooft in een religie. En voor religie is wat mij betreft weinig zinnigs te zeggen.

Ik besefte dat ik deels een product ben van mijn opvoeding, van het milieu waarin ik opgroeide en de cultuur waarin ik stond. Toen ik de voors en tegens en elke mogelijke uitleg over het bovennatuurlijke, het ontstaan van de aarde en het doel van ons bestaan naast elkaar legde, kreeg ik een ellenlange reeks waardoor ik ernstig begon te twijfelen.

Duizenden jaren voor Christus

Wanneer je je realiseert dat het christendom tweeduizend jaar oud is en dat dit een religie is die valt binnen een westerse traditie, dan zou je jezelf eigenlijk de vraag moeten stellen: wat geloofden mensen al die duizenden jaren daarvoor, in Afrika, in Azië en in Europa, en wat zou er hierna nog allemaal kunnen komen? Het kaartenhuis viel in elkaar.

Wat ik geloofde was ontzettend tijd en locatiebepaald. Waarom koos ik dan juist daarvoor (had ik überhaupt wel bewust gekozen)? Zijn er steekhoudende argumenten te vinden voor die keuze? Of vind ik het eigenlijk wel rustgevend en veilig om het ‘nu eenmaal zo’ te doen, omdat zoveel mensen voor mij het ook op die manier deden?

Wetenschap

Ten tijde van de op schrift-stelling van de drie grote religies was er nog geen sprake van wetenschap. De verhalen in de bijbel kun je ook niet onder deze noemer plaatsen. Waarheid was niet afhankelijk van de realiteit. Tegenwoordig is dat heel anders. Desondanks zijn er hier in Nederland, waar we ons vrijelijk mogen verdiepen in al die verschillende materie, mensen die eeuwenoude boeken verkiezen boven wetenschap. Ik vind dat bizar.

Bij mij leidden al dit soort analyses en vragen tot het inzicht dat wij nog maar zeer weinig snappen van het universum en van het eventuele bestaan van een God. Als er al een God is, dan is het er één die zich het liefst in het verborgene houdt, want anders was al die twijfel er ook niet geweest. Kennelijk is dat wat hij wil. Prima. Wie zijn wij dan om hem tot in detail in te kaderen? Wat kúnnen wij nu helemaal weten? Niets.

Kennis is macht

Daarom is wetenschap juist een heel goede manier om bepaalde zaken in perspectief te plaatsen. Evolutietheorieën en The Big Bang zijn namelijk aspecten van ons leven waar we wél met zekerheid van kunnen zeggen dat het een hoge mate van waarheid bevat. Wij, als simpele mensjes, hebben eindelijk iets in handen om de wereld om ons heen te verklaren.

Toch bewijzen die waarheden niets over het bestaan van een God, in tegenstelling tot wat zowel atheïsten als gelovigen wel eens willen beweren. Waarom zou de evolutietheorie niet hand in hand kunnen gaan met een godheid, of met het bestaan van buitenaards leven? Wetenschap sluit God niet uit, het biedt enkel inzicht in ons bestaan en daar kunnen we over blijven discussiëren.

De hemel

Niemand zal het bestaan van God kunnen bewijzen of ontkrachten, de simpele waarheid is dat als je er heel diep over nadenkt, je het niet weet. Wubbo, dat je maar lang moge leven in de oneindigheid van ons universum, of ergens anders. Misschien wel nergens. Ik weet het niet, en daar heb ik intussen vrede mee.