Is een verkrachter een slecht mens?

[Krautsjo]

Toerekeningsvatbaar en/of wilsbekwaam lijken me inderdaad beter.

En dan zeker op het moment van de (mis)daad.

Dat lijkt me evident.

[itsuka]

Een discussie over de geestelijke toestand van iemand is alleen dan interessant in een discussie als deze als die voor iedereen zou gelden, een psychose is een uitzonderlijke geestestoestand waar je in de wetgeving of in de beoordelen van iemand eigenlijk slecht rekening mee kunt houden .

Een psychose is inderdaad een duidelijk geval. De rechtsspraak veronderstelt een scherp definieerbare grens tussen toerekeningsvatbaar en niet-toerekeningsvatbaar. Op zich vind ik dat begrijpelijk, en iets anders is waarschijnlijk moeilijk uitvoerbaar in een juridische context.

Filosofisch wil ik me toch op iets anders richten dan de grenzen die het strafrecht stelt. In werkelijkheid zijn de grenzen tussen 'normaal' en 'geestelijk gestoord' helemaal niet zo scherp, heb ik me laten vertellen door mensen die in de psychologie werken. Diagnoses van geestelijke afwijkingen worden vaak gesteld door een aantal symptomen te testen, en te stellen dat als iemand een bepaald aantal van die symptomen vertoont, die persoon geclassificeerd kan worden als schizofreen, borderlinge, autist, etc. Maar er is een heel spectrum waarbinnen deze personen dan nog steeds wel of geen afwijkend gedrag vertonen, en mensen die op basis van de optelsom net niet de diagnose krijgen, kunnen nog steeds problemen hebben met bepaald gedrag, bv controle over hun impulsen. Wat is dus 'normaal gedrag'?

Het is wat lastig om 'normaal gedrag' gelijk te stellen aan wat onze wetgeving van ons verwacht. Niet iedereen die een verkeersboete voor te hard rijden krijgt of zijn belastingaangifte wat opleukt willen we meteen maar als 'abnormaal' classificeren. Blijkbaar zijn er verwachtingen welke regels je wel en welke je niet zomaar mag overtreden om nog 'normaal' te zijn.

Verkrachting is mogelijk vanuit een puur rationele afweging waarbij de dader zich in een machtspositie bevindt die hij benadrukt of uitbuit. Die personen kiezen bewust en rationeel dat zij dat gedrag wensen te vertonen. Misschien is dat het gemakkelijkst om 'slecht' te noemen. Maar zelfs die mensen opereren onder biologische werkelijkheden - macht, agressie en sex zijn als ik me goed herinner (het is een tijdje geleden dat ik Piet Vroon heb gelezen) impulsen die heel diep in ons limbische systeem zitten (maar corrigeer me vooral als ik dat fout heb). Aan verkrachting kleeft voor mij, zelfs als de dader heel rationeel lijkt, dus iets non-rationeels, iets van een lager bewustzijnsniveau. Een bank beroven is in mijn beleving een veel rationelere misdaad dan een verkrachting.

De samenwerkingen tussen die breindelen is bij iedereen anders en de mate waarin de impulscontrole werkt ook. Anders hadden we veel minder rokers en mensen met overgewicht. Daarbij speelt ook nog dat impulscontrole bljjkbaar iets is dat nog in ontwikkeling is tot een mens ong. 25 jaar oud is. Is iemand die een verkrachting begaat als hij 16 jaar oud is (en dus een nog niet uitontwikkelde frontal lobe heeft) even verantwoordelijk voor zijn daad als iemand van 30 jaar oud? Is iemand die ook op latere leeftijd moeite heeft zijn impulsen onder controle te brengen even verantwoordelijk voor een verkiemand die zijn impulsen prima kan beheersen maar toch bewust lijkt te kiezen voor de verkrachtingsdaad? En hoe bewust kan die keuze eigenlijk zijn?

Voor mij spelen dit soort gradaties mee, ik vind een zwart-wit term als 'slecht' een soort benadering die wellicht nog steeds aansluit bij ons juridisch systeem, maar wellicht minder passend als een filosofisch etiket. Het hangt sterk af welke visie over de rationaliteit van de mens je erbij haalt, en welke mate je denkt dat een mens daadwerkelijk controle heeft over zijn handelingen.

Overigens verwerp ik verkrachten uiteraard als wenselijk gedrag, en er is niets mis mee om verkrachters op te sluiten. Net zomin als je mensen met gevaarlijk psychisch gedrag vrij laat rondlopen.

[windsurfer]

Er lopen hier feitelijk twee dingen door elkaar. Of iemand 'slecht' is of niet, is een moreel oordeel. Daarnaast is het de vraag of 'verkrachting' als gedrag bezien, normaal is of niet.
Het antwoord op deze vragen is normatief en je zult afhankelijk van allerlei factoren (cultuur, omstandigheden, etc) andere antwoorden krijgen.

Overigens is toerekeningsvatbaarheid een juridische term, en die staat op zich los van de gedragswetenschap en psychiatrie maar staat in relatie tot een (al dan niet tenlaste gelegde) handeling of nalaten. Een psychotische stoornis leidt het vaakst tot ontoerekeningsvatbaarheid maar zeker niet zonder meer.

[Jagang]

Overigens is toerekeningsvatbaarheid een juridische term, en die staat op zich los van de gedragswetenschap en psychiatrie maar staat in relatie tot een (al dan niet tenlaste gelegde) handeling of nalaten. Een psychotische stoornis leidt het vaakst tot ontoerekeningsvatbaarheid maar zeker niet zonder meer.

Bestaat er in de psychiatrie dan geen term om een toestand te beschrijven waarin iemand geen schuld kan worden toegeschreven voor zijn/haar handelingen?

Ik zou dat opmerkelijk vinden, daar "ontoerekeningsvatbaarheid" doorgaans wordt toegekend op basis van wat deskundigen zeggen.

[windsurfer]

Overigens is toerekeningsvatbaarheid een juridische term, en die staat op zich los van de gedragswetenschap en psychiatrie maar staat in relatie tot een (al dan niet tenlaste gelegde) handeling of nalaten. Een psychotische stoornis leidt het vaakst tot ontoerekeningsvatbaarheid maar zeker niet zonder meer.

Bestaat er in de psychiatrie dan geen term om een toestand te beschrijven waarin iemand geen schuld kan worden toegeschreven voor zijn/haar handelingen?

Ik zou dat opmerkelijk vinden, daar "ontoerekeningsvatbaarheid" doorgaans wordt toegekend op basis van wat deskundigen zeggen.

Nee want de schuldvraag is een juridische, geen psychiatrische. Dat betekent dus dat die vraag enkel relevant wordt en dus gesteld wordt in een juridisch kader. En inderdaad, als psychiater of psycholoog moet je daar een dan een oordeel over geven, wat de rechter wel of niet kan opvolgen.

[Krautsjo]

Een psychotische stoornis leidt het vaakst tot ontoerekeningsvatbaarheid maar zeker niet zonder meer.

De vraag is dan ook of een psychotische stoornis leidt tot een verkrachting .

De stelling is er een die appels met peren vergelijkt terwijl ze allebei naar fruit smaken en door sommige mensen lekker en door anderen als vies worden ervaren.

[windsurfer]

Een psychotische stoornis leidt het vaakst tot ontoerekeningsvatbaarheid maar zeker niet zonder meer.

De vraag is dan ook of een psychotische stoornis leidt tot een verkrachting .

De stelling is er een die appels met peren vergelijkt terwijl ze allebei naar fruit smaken en door sommige mensen lekker en door anderen als vies worden ervaren.

Wat bedoel je hiermee want ik volg je niet.

[Krautsjo]

Een psychotische stoornis leidt het vaakst tot ontoerekeningsvatbaarheid maar zeker niet zonder meer.

De vraag is dan ook of een psychotische stoornis leidt tot een verkrachting .

De stelling is er een die appels met peren vergelijkt terwijl ze allebei naar fruit smaken en door sommige mensen lekker en door anderen als vies worden ervaren.

Wat bedoel je hiermee want ik volg je niet.

Jij gaf al aan dat we met verwarrende begrippen te maken krijgen als je probeert om een juridische term met een normatieve term te verenigen, daarnaast ligt dan ook nog de weg vrij om te associeren met een term die afkomstig is uit de psychologie/psychiatrie dat wordt lastig discussiëren zeker als er ook nog een rationele uitwisseling verwacht wordt van een onderwerp dat nogal wat sentimenten oproept.
Het is dus moeilijk verenigbaar, dat is wat ik wilde zeggen en dat het altijd wel stof tot iets wat op een discussie lijkt schijnt op te leveren.

Vruchteloos filosoferen dus omdat het nergens echt op elkaar in kan grijpen en gedoemd tot chronische offtopicicitis .

[Blues-Bob]

Ik kijk ook even naar Windsurfer, maar volgens mij is schuld een gevoel wat voortkomt uit appraisal van substantiele verantwoordelijkheid. Als er iets gebeurt wat ik niet wil en ik heb de appraisal dat jij vanuit jouw rol als mens, vriend, collega, of wat dan ook iets gedaan hebt wat tegen de verantwoordelijkheid die je in die rol hebt in gaat, dan vind ik jou schuldig (psychologisch). Ik zal ook een schuldgevoel krijgen als ik de appraisal heb dat ik iets eraan had kunnen en moeten doen vanuit mijn substantiele verantwoordelijkheid.

Wat de wet zegt, of bepaalde codes voorschrijven, is attributieve verantwoordelijkheid. Schuld vanuit deze vorm van morele verantwoordelijkheid is heel anders, en heeft weinig met de beleving te maken, hoewel deze vaak wel vanuit de wereld van de gedeelde beleving is opgesteld.

De vraag is dan ook of een psychotische stoornis leidt tot een verkrachting .

Bedoel je niet de vraag of een psychotische stoornis GEleid HEEFT tot een verkrachting? En dan zal daarbij nog de vraag zijn of deze psychotische stoornis geleid heeft tot een zekere (mate) van ontoerekeningsvatbaarheid.

Wat mij opvalt is dat het vrij zwart-wit gesteld wordt, terwijl het feitelijk naar mijn beleving veel meer een soort continuïteit is. Regels (attributie) kunnen het zwarte van het witte onderscheiden, mensen kunnen de grijstinten erin duidelijk maken. Het laatste wat we denk ik moeten proberen is onze morele verantwoordelijkheden en morele opvattingen generiek vangen in regels die zwart van wit onderscheiden. Zo kunnen de gedragswetenschappen, sociale wetenschappen, rechtswetenschappen, neurologie, etc. niet bedoeld zijn.

Groet,

Bob