Dies schreef:"Onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad" is een van de onder gereformeerden meest bekende frase van de Heidelbergse Catechismus (zondag 3 vr 8 ). En zoals het gaat met christelijke geschriften waarin de bijbel samengeperst wordt tot een leersysteem, het beroep op de bijbel daarin gaat een eigen leven leiden.
Dat ben ik met je eens. Maar je ontkomt hier niet aan zolang je de bijbel als een autoriteit ziet. Oftewel zolang je de bijbel als Gods woord ziet waarnaar je je gedachten moet schikken, wordt je leven in de dwangbuis van de bijbel geperst.
Je kunt die gereformeerden er niet van beschuldigen dat ze dat op één bepaalde manier doen. Ze baseren zich wel degelijk op een leer die de bijbel zelf predikt. Jij perst ook de bijbel samen. Jij kijkt naar wat vrolijker teksten en staart dáár op. In feite is het precies hetzelfde.
Het is m.i. jezelf om de tuin leiden door te denken dat je dan zelf bijbelser bezig bent. Voor een ander dan jezelf lijkt het er sterk op dat je zelf uit de bijbel haalt wat je wel bij jezelf ziet passen. Op een gegeven moment merk je het wellicht zelf op.
Ik schreef: "een menselijke neiging tot alle kwaad is mijns inziens beter uit te leggen dan...". Daar hoort dan inderdaad wel een concreet verhaal bij. En die concrete verhalen zijn er genoeg. Iemand kan in het dagelijks leven een braaf burgermannetje zijn of lijken, maar in andere situaties kan heel makkelijk de beest loskomen.
Ja en? Natuurlijk is dit waar.
Maar een illustratie van iets rechtvaardigt in het geheel niet de claim dat de mens
universeel geneigd is tot het kwaad. Bovendien kan een ander met een verhaal aankomen dat het
burgermannetje juist het epitoom van het kwaad is. Zo keek bijvoorbeeld Nietzsche vaak tegen het leven.
Het nadeel van deze slogan is dat er geen rekening wordt gehouden met mensen die hun kwade neigingen gesublimeerd hebben tot iets goeds.
Nee, een veel belangrijker punt is dat je helemaal over het punt heenwalst dat er helemaal geen universeel goed en kwaad uitgeroepen
kan worden. Wat goed en wat kwaad is is subjectief, veranderlijk, veelal een kwestie van smaak.
Neem één voorbeeld: het sublimeren van de sexdrive tot religie. Is dat iets moois, goeds, bewonderenswaardigs (zoals eeuwenlang werd gedacht in de christelijke wereld)? Een andere kijk op deze zaak is zeggen dat zoiets juist pervers is, juist iets wat vermeden moet worden en geenszins bewonderenswaardig.
In de kerk hangt het in grote mate af van degene die zo'n frase moet uitleggen aan het kerkvolk. Nu hoor ik nooit preken n.a.v. de Heidelbergse Catechismus, maar beoordeeld naar wat ik me ervan kan herinneren van destijds kwam de realiteit vanhet leven inderdaad zelden of nooit om de hoek kijken.
Natuurlijk niet, want de realiteit is juist dat je goed en kwaad niet zomaar kan aanwijzen.
Maar het christendom is erop gebaseerd dat je een universele uitspraak moet doen over de verdorvenheid van ieder mens. Het staat of valt met deze basis. Immers, indien het niet zo zou zijn zou iemand kunnen opperen het zoenoffer van Christus niet nodig te hebben. En dan zou het hele christelijke gebouw in elkaar storten. Dogma's in het christelijk geloof zijn dus nooit gebaseerd op wat waar is, maar enkel op wat voor het religieuze systeem gewenst en noodzakelijk is.
Ik ben er echter aan gewend geraakt dat ik de oplossingen voor dit soort vragen zelf moet ontdekken. Het is begonnen met een noodzaak omdat nu eenmaal niemand in mijn omgeving bereid was de adequate antwoorden aan te reiken. Inmiddels vind ik dat ik het ook echt zelf moet doen.
Precies. Dát noem ik geestelijk opgroeien. Het is volgens mij overigens misschien niet zozeer een deugd om trots op te zijn, maar eenvoudig iets wat zo ongeveer automatisch gebeurt bij het ouder worden. Het overkomt je. Maar het bijbehorend gevolg is dat het christelijk gebouw altijd instort.
Anderen kunnen materiaal aandragen. Bij die anderen hoort wat mijn betreft ook forum FT, maar ik moet het uiteindelijk zelf allemaal verwerken.
Ik weet hoeveel er telkens te verwerken is. Ik weet ook hoe zwaar zoiets is om in je leven mee klaar te komen, om tezelfdertijd maar te beantwoorden aan leven met alle verplichtingen en eisen die aan je gesteld worden.
Ik hoop dat je me niet ziet als een agressieve aanvaller. Voor mij is het forum een plaats om religieuze zaken tot op de bodem door te kunnen spitten. Het is enkel mijn passie, en ik ben eigenlijk nooit bezig met een
bepaalde persoon, waarmee ik toevallig in gesprek ben.
Al vrij lang geleden ben ik eens begonnen met het lezen van Nietzsche. Aan mijn ega gevraagd of ze 'de antichrist' voor me wilde meenemen. Ik zal toen zo'n jaar of 25 geweest zijn en toen nog niet rijp genoeg om Nietzsche te begrijpen cq waarderen. Wel had ik door dat deze man meer te melden had dan mijn omgeving wilde weten. Ik werd zelfs ernstig gewaarschuwd voor Nietzsche. Maar afijn: jaren later weer eens Nietzsches antichrist geleend bij de bibliotheek. En dat ging al beter. Als ik nu het boek ter hand neem vind ik het een juweel. Het citaat van Nietzsche herken ik wel. Geloven is voor mij echter al heel lang iets anders dan me afhankelijk maken van een christelijke subcultuur inclusief het bijbehorende denk- en geloofsklimaat. Het meeste dat ik zodoende in de wandelgangen hoor laat ik langs mijn kleren afglijden. Wel verontrust het mij dat de kerken verwoede pogingen doen om de oude glorie waarin de leer van de kerk kritiekloos werd geloofd in ere te herstellen. Ik heb er al verwoede discussies over gehad en wat me dan opvalt is het steeds terugkerende argument dat mijn vragen en opmerkingen eenvoudige kerkmensen berooft van datgene wat onder ons volkomen zekerheid behoort te hebben. Dus inderdaad de zwakke als getuige oproepen terwijl de kerk zelf verantwoordelijk is voor het feit dat de massa in de kerk een zwak geestelijk gestel heeft.
Mijn complimenten indien je dat allemaal zo rustig hebt kunnen opvatten en tóch je geloof hebt behouden. Maar het laat me wel met de vraag staan of die kritiek van Nietzsche dan niet aangekomen is, of leef je met het idee dat je hem met argumenten de baas kan zijn, en dus geen boodschap hebt aan zijn analyses.
Voor mij was het lezen van de Antichrist een te grote kluif in het begin. Het waren teveel mokerslagen, teveel wat op de teerste plekken insneed. De conclusies die ik eruit moest trekken waren te groot om ineens onder ogen te zien. Voor mij blijft het de subliemste kritiek die ooit in onze cultuur op het christelijk geloof geschreven is.
Voor mij werd die kloof tussen de 'doorsnee gelovige' en ook 'het geloof' (wat dat dan ook zijn moge, blijkbaar dat wat we zelf als dwingend zien om in te moeten geloven om je nog een christen te noemen) en mijn steeds wijder wordende inzichten geleidelijk aan steeds groter; op een gegeven moment werd de kloof zo groot dat ik die niet meer kon overbruggen. Ik wilde een gelovige zijn, -ik
kende geen ander leven- maar op FT bemerkte ik dat ik altijd dezelfde mening toegedaan was over praktisch alle zaken als de ongelovige. Zelden of nooit zag ik me aan dezelfe kant staan als de gelovige christen.
De ironie wil dat mijn naam Dies ethymologisch aansluit op de naam Diogenes. Daar kwam ik jaren geleden achter en dat bracht me bij deze cynische filosoof die met een lantaarntje over de markt liep al roepend, 'ik zoek een mens'. Stel je mijn christen zijn maar voor als zoiets: met een lantaarntje tussen het kerkvolk zoeken naar 'een mens', En af en toe vind je zodoende een mens. Geloof of zo je het wil noemen christelijk geloof staat voor mij niet 1 op 1 met wat de bijbel bedoelt. De bijbel is ouder dan het christendom, dat dogmatisch en hiererchisch gezien al sterk van kleur was verschoten in de tweede eeuw en sinds de vierde eeuw onder de knoet is gekomen van Nicea en consorten. Dus daar houd ik al heel lang rekening mee. Mijn zoektocht is er op gericht om door te dringen tot de oorspronkelijke betekenis van de teksten. In christelijke' zin dus de betekenis van het Nieuwe Testament.
Maar waarom sleep je de bijbel mee? Waarom kun je niet met een schone lei beginnen.
In je eigen denken de mens vinden waarnaar je op zoek bent.
Misschien ben ik inmiddels oud genoeg om Prediker ter hand te nemen
In elk geval sluit hetgeen in Prediker staat aan bij de levenservaring.
Ik heb ook vaak dit gedacht. Maar hoe ouder ik werd, des te meer ik me schaamde om het leven zó negatief te leven. Ik voelde steeds sterker dat ik juist op het omgekeerde wil uitkomen in mijn leven: ik wil mijn leven een
loflied laten zijn op het leven. Al het negatieve wil ik uit me persen, wegpeuren. Ik
wil er niet aan meedoen.
Daarom mag ik graag citeren uit Prediker. Dat je Prediker de grootste nihilist in de bijbel noemt klopt waarschijnlijk wel omdat zijn pretenties tot normale proporties zijn teruggebracht. Het blijft echter een oude-mensen boek, maar ja, daar ben ik met mijn 56 jaar inmiddels wel aan toe.
Het gaat hier m.i. niet om valse pretenties van de jonge mens die iemand al wijzer wordend achter zich legt. Indien Prediker de oude mens is die in zijn wijsheid spreekt, dan ik hij de beklagenswaardigste mens op aarde.
Slechts indien een tiener zo praat kan ik het hem/haar vergeven. Ieder mens moet wellicht die fase doorgaan in het leven. Maar ik zou zeggen dat je dit nihilisme moet overwinnen in je leven. Je moet van het leven een kunstwerk maken dat inspireert, dat levensvreugde opwekt, dat het leven eert, dat het leven neerzet als het mooiste geschenk wat er is.
Begrijp je hoezeer dat denken een streep zet door alle religie? Religie staat gelijk aan wegkwijnen, lijden, mijmeren over wat anders, dromen van alles wat niet is, een hekel hebben aan leven.
Mij dunkt heeft Prediker ook ontdekt dat alles ten onder gaat. En hij loopt daarbij tegen verbijsterend onrecht aan. Voor mijn part noem je het in actuele zin 'christelijk onrecht'. Hij neemt er geen genoegen mee; maar weet dat dit de wet van het leven is. Prediker is geen nihilist omdat hij dit alles weet terwijl hij er toch van uit blijft gaan dat de wereld ten diepste geen gesloten systeem is.
Maar dat is nihilisme ten voeten uit: zó het leven verguizen dat je als enig strohalmpje dat je nog overeind houdt een niet-bestaande fantasie gaat verzinnen waar je geloof aan gaat schenken. De enige manier waarop Prediker nog kan leven is zich een God te verzinnen die als een duveltje uit een doosje toch alles op zijn pootjes terecht laat komen.
Ik heb mijn religie ontmaskerd als juist dat: niet kunnen leven en daarom maar wat fantaseren om je te kunnen troosten. En heeft de God die Prediker tevoorschijn tovert, of in zijn miezerigheid nog blijft onderhouden, iets om het lijf? Zeker niet. Heb je dat wel opgemerkt? Het is slechts een clichee, een verroest denkbeeld wat er nou eenmaal ingestampt is en waar hij niet van af kan komen. Het is een holle god, een stopwoord van het denken, waar hij mee aankomt als een afterthought in het laatste hoofdstuk om de kritiek van anderen voor te zijn. Het is een slimmigheidje. Ik zie er niets eerlijks in, niets wijs, niets echts.
Ik geef toe dat mijn constatering in deze juist in christelijke kring niet breed wordt begrepen. Voor mij is het niet ingewikkeld, maar vanuit een gepolijst christelijk wereldbeeld wel. Ik had misschien beter kunnen schrijven: 'voor de gemiddelde christen zit het wel zo ingewikkeld in elkaar, maar hij weet dat nog niet.'
Maar je houdt jezelf voor de gek. De 'gemiddelde christen' leeft met de zwart-witte gedachtenwereld die de bijbel wel degelijk ons mensen aanpraat. Het is helemaal niet 'gepolijst'. Het is eenvoudig wat de bijbel predikt.
Jij hebt je eruit gewerkt en luistert naar allerlei andere muziek, jij ziet inmiddels veel meer kleuren dan de bijbelschrijvers zien.
Het zou wel eens zou kunnen zijn dat Paulus tegen een zelfde soort benepen denken aan liep als waar jij en ik tegenaan lopen. Het bederf van het beste is het slechtste. Alle woorden van Paulus kunnen worden verdraaid. Dat maakt onderdeel uit van christelijke decadentie. Het is nog veel erger dan jij tot nog toe weet.
Ik vind het grappig dat je dit lanceert, want jijzelf bent volgens mij de beste verdraaier van Paulus.
Juist Paulus heeft deze negatieve basis van het christelijk geloof bedacht. En nu verdraai jij hem tot tegenstander van benepen denken! Ik kan me geen grotere grap voorstellen dan wat je nu probeert te doen.
Heb je 'subversief christendom' van Jacques Ellul wel eens gelezen?
Nee; zelfs de naam van deze fransman is mij onbekend.
Ik denk dat wij niet zo veel van elkaar verschillen. Alleen de context waarin we het verwerken is heel verschillend. Maar wat dan nog?
Dat ben ik geheel met je eens. De forummer Pieter zit denk ik ook heel dicht bij dit alles.
Wat betreft het gnosticisme doe je een interessante uitspraak. Goed en kwaad komen in mijn optiek ook samen in God. Hoe dat is kan ik nog niet exact onder woorden brengen. Maar eigenlijk doet Gen 3 al een subtiele uitspraak in die richting: 'als God zijn, kennende het goed en het kwaad'. Wat is 'kennen'? Is dat ook 'gebruik maken van'? Dat God gebruik maakt van het kwaad is bijbels gezien evident. Dat de schepping van Gen 2 niet volmaakt kan worden verondersteld wordt aangetoond door het al bestaan van de notie 'kwaad'. Dus christenen kunnen zich onmogelijk verschuilen achter de uitvlucht: "ja maar het was maar de slang die dat zei". WIe was er immers verantwoordelijk voor het bestaan van de boom der kennis van goed en kwaad?
Veel gelovigen gaan dezelfde weg bij langs. Wanneer het fundamentalistische geloof wegvalt wordt het vervangen door, of is de oorzaak van het wegvallen ervan vaak, het gnostieke geloof. Gnstiek geloof weet alles om te draaien tot zaken die een denker meer aanspreken en de mens meer waarde geven. In één woord: alles ziet er opeens veel mooier uit.
Ik zie mezelf als iemand die dat stadium vele jaren geleden al beleefde, maar wiens denkproces ook daar steeds meer gaten in zag zitten. Ik ben telkens op een punt gekomen dat ik gedwongen werd om religieuze zaken overboord te gooien omdat ik zag dat ze niet deugden.
Hebr 6: 
