En nieuwe ontwikkelingen:
Ik wilde apparatsjikcultuur van de PvdA laten zien’
Amsterdam, 6 juni. Filmmaker Eddy Terstall maakt vijanden met zijn pogingen om ex-moslim Ehsan Jami zijn toon te laten matigen. Zijn e-mail aan PvdA-politici noemt hij achteraf „walgelijk”.
Door onze redacteur Petra de Koning
Filmmaker Eddy Terstall werd twee keer uitgescholden op straat. ‘Landverrader. Moslimvriendje’. Publicist Theodor Holman zei: „Waar ben je nou mee bezig, man. Maoïst. Ik wil nooit meer iets met jou te maken hebben.” En in zijn kroeg waren er mensen die zeiden: „De islam ís toch een achterlijke godsdienst? Waarom mag je dat niet zeggen?”
Afgelopen zaterdag werd bekend dat Terstall, lid van de PvdA, aan Kamerleden en bewindslieden van de PvdA verslag doet van zijn gesprekken met Ehsan Jami, oprichter van een comité voor ex-moslims en raadslid voor de PvdA in Leidschendam-Voorburg. In een – als intern bedoelde – e-mail schreef Terstall over ‘richtlijnen’ die hij Jami had voorgelegd. Jami, die de islam ‘achterlijk’ had genoemd, zou zijn toon moeten matigen. Pas dan zou hij „waarschijnlijk” steun krijgen van zijn partij.
Het was, zegt hij nu, een „walgelijk mailtje”. „Maar wel 180 graden anders bedoeld dan iedereen nu denkt.” Hij laat een eerdere e-mail aan Jami zien. Er staat: „Paar dingetjes: ik vind niet dat je moslims als zodanig achterlijk moet noemen (als je dat gedaan hebt, dat gerucht gaat).” En: „Het is vaak effectiever om te prijzen wat je lief is dan aan te vallen wat je als slecht ziet.” Hij legt uit dat de PvdA „een moeilijk fenomeen” is. Een deel van de kiezers en politici heeft een „achtergrond waarin het voor ons vanzelfsprekende gedachtengoed wezensvreemd is”. Terstall zelf reageert nu „minder boos” op „angstreflexen uit die hoek”. „Zelfs als die in onze ogen idioot en primitief zijn.”
Die toon, zegt hij, had die latere e-mail ook moeten hebben. „Ik was geïrriteerd omdat er van de partijtop geen reactie kwam op Ehsan. Ik vond dat hij geholpen moest worden, rechts trok aan hem. Door de stalinistische toon van mijn e-mail aan bevriende partijgenoten, wilde ik de apparatsjikcultuur van onze partij laten zien, dat drumband-achtige .”
De inhoud van de e-mail was niet ironisch bedoeld. U vindt dat Jami zijn toon moet aanpassen.
„Hij mag zeggen wat hij wil, maar als je ‘achterlijk’ zegt en je bereikt 1.000 mensen voor je eindresultaat – dat ze vrij kunnen kiezen voor wel of geen godsdienst – of je gebruikt dat woord niet en je bereikt 1.001 mensen, dan gaat die ene vóór. Wat je intellectuele vrienden ook zeggen .”
Waarom maakt u zich zo druk over dit comité en de woorden van Jami?
„Ik stond op de lijst om Kamerlid te worden, maar toen kon ik mijn film gaan maken (Vox Populi, red.). Die ging voor. Ik heb tegen Wouter Bos gezegd dat ik me voor de partij zou inzetten als een morele watchdog. Je moet vrij kunnen zeggen of je gelooft of niet. Vooral in traditionele gezinnen moet het taboe op uittreding worden doorbroken. Ik heb een manifest geschreven over vrijheid van meningsuiting. Juist daarom zou het meer impact hebben als ik met Ehsan zou praten.”
Dat is bedacht in een café, waar u met Kamerlid Mei Li Vos over Jami praatte. U zou zijn ‘vertrouwenspersoon’ worden.
„Ja, het zou zo jammer voor hem zijn als wat hij wil niet lukt.”
En voor de PvdA, als hij allochtone kiezers wegjaagt.
„Nee, ik heb liever dat de partij klein is, maar wel moreel zuiver.”
U zei eerder: ‘80 procent van de actieve allochtonen zit bij ons. Bij ons komt zoiets altijd harder aan.’
„Dat is het speelveld en daar vindt de emancipatieslag plaats.”
En dan moet je je toon matigen?
„Soms ja. En soms moet je keihard zijn. Het hangt ervan af waar het over gaat. Je moet kunnen zeggen dat Saoedi-Arabië een fascistisch, seksistisch land is.”
Waarom kun je niet ‘keihard’ zijn over de islam?
„Het is soms tactisch beter om dat niet te doen. Ik ken heel veel moslims met wie je goed bij een biertje over van alles kunt praten. Maar ze slaan dicht als de islam achterlijk wordt genoemd.”
Jami wordt bedreigd om wat hij doet en zegt. Zou je er dan niet juist voor moeten opkomen dat hij kan zeggen wat hij wil?
„Daar is iets voor te zeggen. Maar als partij moet je uitgaan van vertrouwen in de allochtone gemeenschap. Daar moet je tactisch mee omgaan.”
Als het over de islam gaat.
„Ja. Er is weinig zelfvertrouwen bij die gemeenschap. Over christenen zeiden we ook dat die achterlijk zijn, maar met die groep ging het economisch niet slecht. Het is ook niet zo dat je niks over de islam kunt zeggen. Iedere moslim in Nederland zal beamen dat de islam zoals beleden in Saoedi-Arabië en Pakistan, achterlijk is. Heel veel moslims zullen beamen dat het achterlijk is om je vrouw te slaan of geweld te gebruiken tegen ongelovigen.”
Jami las in de Koran over het recht om je vrouw te slaan. Dat vond hij ‘achterlijk’.
„Ik zeg niet dat je dat niet soms mag zeggen. Ik zeg: als je het vaak zegt, is het niet tactisch.”
Wanneer mag het dan wel en wanneer niet?
„Het is een gevoelsding. Het gaat om meer dan woorden. Als regisseur heb ik redelijk zicht op communicatie.”
U zei dat u zich een ‘halve Stasi’ voelde toen u de e-mail met ‘richtlijnen’ schreef.
„Al toen ik met hem sprak. Ik hou er niet van om mensen te begeleiden. Ik heb dat papa-achtige niet.”
U voelde zich ook een vooruitgeschoven post van de partij.
„Ja, maar ik vond het wel nodig. Uit zorg voor het onderwerp. Wat nu is gebeurd, is mijn schuld. Wouter wilde het voor me opnemen, Aleid (Wolfsen, Kamerlid met wie hij de omgang met Jami besprak, red.) wil meer schuld op zich nemen dan hij heeft. Maar ík moet op de blaren zitten.”
6 juni 2007
http://www.nrc.nl/binnenland/article719 ... laten_zien
Ik snap zijn verhaal niet helemaal, maar dit moet wel meegenomen worden bij de discussie.
