Ik heb even geïnventariseerd, wat jullie tot nu toe te berde hebben gebracht:
Voorkomen van schade (Gayah)
Het doel van het strafrecht is het zoveel als mogelijk voorkomen en eventueel zo snel als mogelijk te beëindigen van gedrag dat anderen schade toebrengt, gedrag waarmee de strafwet overtreden wordt.
Normen stellen(Siger)
De echte functie van strafrecht ligt volgens mij niet in vergelding (de oude mythe) of in heropvoeding (de nieuwe mythe) maar in de boodschap dat het misdrijf onaanvaardbaar is, zowel naar de dader toe als naar de samenleving.
Regels hebben slechts zin als ze "inclusief" zijn: gelden voor iedereen. Wederkerigheid heeft tot gevolg dat tot de kleinste minderheid (het individu) beschermd wordt - maar altijd op basis van gelijkwaardigheid.
Sancties opleggen(Uncle Rat)
Het strafrecht bepaalt dus niet de normen, maar die hebben 'wij met z'n allen' afgesproken. In het strafrecht is alleen maar vastgelegd welke sancties er volgen op norm-overschrijdend gedrag.’
(Quote verstrekt door Heeck)
A wide variety of empirical studies indicate that people broadly share intuitions that serious wrongdoing should be punished.
Voorwaarden(Heeck)
• Het strafrecht geldt alleen voor menselijk gedrag. Dit ondanks de praktijk waarbij een dier wel wordt afgemaakt terwijl het verzuim bij aanwijsbare mensen ligt.
• Je kan niet worden veroordeeld vanwege iets dat niet is verboden of voorgeschreven,
• Soms gelden verzachtende of verzwarende omstandigheden als bijvoorbeeld noodweer,
• Vergelding, afleren en uit veiligheidsredenen opsluiten tellen nog steeds als opbouwende componenten van het recht,
• En dan waar Peter zo duidelijk op doelt: de schuldtoerekening. Die heet officieel zelfs verwijtbaarheiduitsluitingsgrond. Allerlei culturele standaards spelen en speelden daarin mee. De partner op een heterdaadje betrappen {
crime passionel }gold tot voorkort als excuus voor zeer hard ingrijpen door wie zich bedrogen voelde en buiten het recht vindt bijna iedereen dat nog steeds. Valt in feite onder de zo verfoeide eerwraak. Elders kan je beter vluchten als je iemand, al dan niet schuldig, hebt doodgereden. Buiten zinnen zijn kan cultureel vaak worden gedoogd. En wat te doen bij iemand die opdrachten krijgt van een god, of wordt aangestuurd door aandriften die erfelijk zijn toebedeeld? Met pedofilie als standaardvoorbeeld. Maar kleptomanie idem ditto. Handelen uit de "vrije wil" en daarmee de (on)verwijtbaarheid van een of ander gedrag is de hoeksteen van het recht. De corrigeerbaarheid van daders mag daarbij worden verhoopt, want anders blijft er weinig zinnigs over van het recht.
Mijn commentaar:
Ik moet weer denken aan Balkenende en zijn “normen en waarden”, want dat zijn toevallig wel de twee dingen, waar we mee beginnen. Opvallend genoeg komt waarde echter vóór norm!
Het voorkomen van schade.
Dit lijkt me inderdaad het ultieme doel. De “waarde”. Bij heel veel discussies, merk ik dat dit wel eens over het hoofd wordt gezien.
Hoe voorkomen wij die schade?
Het stellen van normen.
Door duidelijk te maken wat in elk geval niet mag (of wel moet) proberen wij het gedrag van mensen zodanig te beïnvloeden, dat schade wordt voorkomen. Dit is de taak van Moraal en Ethiek.
Hoe zorgen we er echter voor dat deze normen ook worden nageleefd?
Sancties opleggen.
Door sancties op te leggen, trachten wij de meest schadelijke normoverschrijdingen te voorkomen, en een beter gedrag af te dwingen. Dit is de taak van de strafwetgeving.
Maar wanneer moet een sanctie worden toegepast?
Voorwaarden.
De taak van de onafhankelijke rechter, is om te bepalen of aan de voorwaarden is voldaan waaronder een sanctie mag worden opgelegd. Daarbij spelen de voorafgaande overweging een sterke rol. De sancties zijn bedoeld, om de normen af te dwingen, dus moet in elk geval de norm bekend zijn en worden normaliter geen dieren veroordeeld, en ook geen mensen, die geen vastgestelde norm hebben overtreden. Omdat het doel vooral betreft voorkomen, is het minder zinvol sancties op te leggen,als mensen de overtredingen hebben begaan onder omstandigheden, waarin het bestaan van normen en sancties toch geen verschil maken.
Kritiek
Mijn kritiek op de verwijtbaarheidsuitsluiting is slechts die, dat het hoofdoel is om schade te voorkomen. Iemand die misdaden pleegt zonder er zich van bewust te zijn, hoef je inderdaad niet te straffen. Dàt is niet zinvol. Wat je eventueel wél moet doen, is voorkomen dat ze het wéér doen. En dat kan soms tòch (levenslange) opsluiting betekenen. Dat wordt door velen weliswaar als straf ervaren, maar heeft in zo’n geval een véél directer doel.
In het voorbeeld van doctor Who(Sandor Kepiro), speelt dit laatste duidelijk niet. Deze man veroordelen, dient alleen ter bevestiging van de norm. (hetgeen overigens niet onbelangrijk is)
