Naar een holistische wetenschap

[marie-louise]

Naar aanleiding van een terechte opmerking over het presenteren van een concrete stelling, begin ik dit topic. Mijn visie is dat het mechanistische Newtoniaanse wereldbeeld passé is. Om dwingende, bloednuchtere redenen. Te lang heeft de wetenschap leven gereduceerd tot mechanica. Complexe mechanica, maar niettemin mechanica. De populaire literatuur stond bol van 'machines' en 'robots', in plaats van levende organismen.
Dergelijke materialistische, reductionistische instelling is niet zo onschuldig als soms wordt aangenomen.

Ik stel dat dit reductionionisme de mens vervreemd heeft van zijn participerend existeren in een levende wereld. En dat zeg ik bloedserieus.

Mae Wan Ho maakte een kort, maar treffend filmpje. Het nodigt uit tot een kritische reflectie op het materialistisch reductionisme en zijn gevolgen.

http://www.youtube.com/watch?v=I8aGdtRtBvs

[Blackadder]

En levende organismen zijn geen machines?

Complexe machines... ja.
Machines waar we nog niet alle schroefjes en moertjes van begrijpen... ja....

[marie-louise]

En levende organismen zijn geen machines?

Complexe machines... ja.
Machines waar we nog niet alle schroefjes en moertjes van begrijpen... ja....

Wat mij betreft: neen dus.

Maar ik beschouw je antwoord als illustratief voor de hedendaagse tijdsgeest.

[GayaH]

*
Biologische machines leven en juist dat leven maakt het verschil:

• "Organisms, including human beings are regarded as machines,
  and there is no limit to what can be manipulated and exploited for corporate profit."

• "What does it mean to be an organism instead of a machine?
  To be an organism is to be possessed of the irrepressible tendency towards being whole,
  towards being part of a larger whole.
  In the organic whole, global and local, part and whole,
  are mutually implicated and mutually entangled."

• "We begin to realize how each of us is an embodiment of all that exists and
  how it is that we cannot do harm to any other without harming ourselves ... !!!"

*

[siger]

Waartoe dienen al deze bezweringsformules?
Waartoe dient holisme?
Het komt nergens van, verbindt alles, en gaat nergens heen.

Bij nader inzien is het een remedie voor de malaise van de moderniteit, de geboorteweeën van het individu.

Binnen de tijd van enkele generaties is ons leven geindividualiseerd. Eerst viel de grootfamilie van vier generaties onder één dak uit elkaar, daarna ook de kernfamilie met twee ouders en enkele kinderen. De kerken waar we vroeger samenkwamen om ons verbonden te voelen tegen de boze, en andere vermeerderingsdansen van de oude meute, verdwenen één voor één.

De moderne tijd roept ons op tot individuele moed en verantwoordelijkheid, maar een klein dier in onze borst wil terug naar de zweetgeur van de clan waar we samenkropen en versmolten en onze individuele aanspreekbaarheid verloren.

Het is een schijnbare tegenspraak dat waar mensen het meest gezegend zijn, ze ook het meest alleen zijn. Niet toevallig, maar noodzakelijk. Moderniteit eist beslissingen, niet van koningen, maar van individuen. Moderniteit geeft vrijheid, niet aan koninkrijken, maar aan individuen. Sommigen voelen zich als een ontsnapte slaaf die, uitgeput en eenzaam in de wildernis, terug verlangt naar stokslagen, naar zijn stek in de holistische gemeenschap die hij ontvluchtte.

Maar de malaise van de moderniteit is een vergissing: nooit zijn mensen zo verbonden geweest als vandaag, nooit was er zoveel wederzijdse hulp, nooit waren ze zich meer van de kosmos bewust. Dat is te danken aan globale ondernemingen, uitmuntende wetenschap en financiele netwerken, die elke minuut van onze dag zorgvuldig begeleiden zodat we individueel vrij kunnen zijn, en die vermaledijd worden door hen die roepen om holisme.

[The Black Mathematician]

[...]Mijn visie is dat het mechanistische Newtoniaanse wereldbeeld passé is. [...]

Een verre van schokkende visie. We werken namelijk nu al ruim een eeuw met de quantummechanica.

[vegan-revolution]

Mijn visie is dat het mechanistische Newtoniaanse wereldbeeld passé is. Om dwingende, bloednuchtere redenen. Te lang heeft de wetenschap leven gereduceerd tot mechanica. Complexe mechanica, maar niettemin mechanica.

Ik ben het daar niet mee eens. De Newtoniaanse wetten zijn nog immer geldig. Het enige dat er in de loop der tijd gebeurd is, is dat er verbijzonderingen bij gekomen zijn zoals die van de relativiteitstheorie en de quantummechanica.

Ik stel dat dit reductionisme de mens vervreemd heeft van zijn participerend existeren in een levende wereld. En dat zeg ik bloedserieus.

Ook daar ben ik het niet mee eens. Het enige dat je volgens mij kunt stellen is dat in de geschiedenis gebleken is, dat mensen vaak een oplossing voor een deelprobleem geïntroduceerd hebben, zonder zich terdege te vergewissen van de potentiële risico's die zich op andere gebieden, die buiten de scope van het deelprobleem vallen, kunnen voordoen.

Een goed voorbeeld vind ik nog altijd de introductie van het landbouwgif DDT. Het idee was om met behulp van landbouwgif insectenvraat te bestrijden en daarmee een betere oogst te kunnen garanderen. Dat dit landbouwgif ook verdergaande gevolgen zou kunnen hebben, daar werd niet bij stilgestaan.

Illustratief voor die verdergaande gevolgen is het volgende citaat:

Gebruik in de landbouw wordt afgeraden in verband met de effecten op het milieu. DDT-vervuiling is tegenwoordig zo wijd verspreid dat het zelfs te vinden is in het vet van pinguïns op Antarctica. Dit komt ook omdat het cumuleert in de voedselketen: predatoren verzamelen de DDT in het lichaamsvet van hun prooidieren, en bij meertrapspredatie kan de DDT uiteindelijk aan de top van de voedselketen (ijsberen, roofvogels, mensen) tot schadelijke concentraties accumuleren.

DDT is zo persistent dat het in alle landen in vrij grote hoeveelheden in moedermelk voorkwam. Na beperking van het gebruik zijn de niveaus wereldwijd aanzienlijk gedaald maar nog niet verdwenen. In streken waar DDT nog niet verboden is liggen de niveaus vaak nog steeds hoger dan door de WHO veilig wordt geacht.

En zo zijn er natuurlijk nog talloze van zulke voorbeelden te geven van grove onnadenkendheid met desastreuze gevolgen op wereldschaal.

Ook met betrekking tot het uitsterven van plantensoorten en diersoorten wordt soms nogal laconiek gedaan. Zoiets als "Nou en, een plantensoort of diersoort minder, wat maakt dat nou uit? We zullen daar als mensen echt niet minder van worden.". Behalve dat het natuurlijk getuigt van respectloosheid jegens andere levensvormen, lijkt mij zo'n levenshouding uitermate onverstandig. Er is immers nog heel veel onbekend over de nuttige functies die bepaalde plantensoorten en diersoorten voor mensen kunnen vervullen (en zeker daar waar het gaat om de microflora en de microfauna). Daarom lijkt het mij raadzaam om spaarzaam, voorzichtig en verstandig met de natuur om te gaan.

Nu lijkt het bijvoorbeeld een hype te gaan worden om als wereldwijd experiment gentech-gewassen (zoals onder meer gepatenteerd door multinationals als Monsanto) overal ter wereld te gaan gebruiken als "oplossing" voor voedselproblemen. Mijns inziens kunnen wij de gevolgen van zo'n waagstuk onvoldoende overzien. Wat als zou blijken dat voor mensen essentiële plantensoorten en diersoorten daar ernstig onder gaan lijden?

Het is precies zoals met de introductie van DDT in de landbouw. De introduceerders denken met een stuitende bombastische zelfoverschatting en "wetenschappelijke superioriteit" het gelijk aan hun zijde te hebben. Dat slechts een deel van de potentiële gevaren onderzocht is, en dat het ook niet anders kàn dan dat daar slechts een deel van onderzocht is, wordt er niet bijverteld.

Het lijkt mij daarom goed om een gezond wantrouwen te hebben ten aanzien van nieuwigheden die men het liefst direct wereldwijd wil toepassen.

En wat zijn nou de sleutelwoorden die excessen zoals die bij DDT helpen te voorkomen? Voorzichtigheid en bescheidenheid. En dat ongeacht of je nou 10 Dr-titels bij je naam hebt staan of niet. Met arrogantie schiet niemand ook maar iets op.

Illustratief is ook dit citaat uit dit artikel:

De insecticiden waar de petitie Stop de Bijensterfte een moratorium op vraagt, komen in Nederland in sommige regio's in extreme hoeveelheden voor in het oppervlaktewater. Het staat vast dat deze stoffen zeer schadelijk zijn voor bijen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat op die plekken (Zuid Holland, Flevoland) ook een hogere bijenvolk sterfte is waargenomen.

Het is niet goed dat stoffen die zo schadelijk zijn voor bijen in alarmerende hoeveelheden en ver boven de wettelijke norm in het oppervlaktewater terecht zijn gekomen. Als we dat kunnen terugdringen hebben bijen en tal van andere insecten daar baat bij.

Mae Wan Ho maakte een kort, maar treffend filmpje. Het nodigt uit tot een kritische reflectie op het materialistisch reductionisme en zijn gevolgen.

http://www.youtube.com/watch?v=I8aGdtRtBvs

Mooie muziek en mooie beelden, maar mijns inziens een veel te simplistische en ongefundeerde voorstelling van zaken.

[sarnian]

Naar aanleiding van een terechte opmerking over het presenteren van een concrete stelling, begin ik dit topic. Mijn visie is dat het mechanistische Newtoniaanse wereldbeeld passé is. Om dwingende, bloednuchtere redenen. Te lang heeft de wetenschap leven gereduceerd tot mechanica. Complexe mechanica, maar niettemin mechanica. De populaire literatuur stond bol van 'machines' en 'robots', in plaats van levende organismen. Dergelijke materialistische, reductionistische instelling is niet zo onschuldig als soms wordt aangenomen. Ik stel dat dit reductionionisme de mens vervreemd heeft van zijn participerend existeren in een levende wereld. En dat zeg ik bloedserieus. Mae Wan Ho maakte een kort, maar treffend filmpje. Het nodigt uit tot een kritische reflectie op het materialistisch reductionisme en zijn gevolgen.

Ik wil niet moeilijk doen, maar had dat nou niet een beetje duidelijker gekund? Je zou bijna vragen om een vertaling in normaal dagelijks Nederlands. Alhoewel niets bijzonders op colleges, hier op een forum waar iedereen kan meelezen en reageren zal het snel te moeilijk zijn voor sommigen. En dat is toch niet de intentie, neem ik aan.

Mijn visie is dat het mechanistische Newtoniaanse wereldbeeld passé is. Om dwingende, bloednuchtere redenen.

Na het vele eeuwen oude klassieke wereldbeeld volgde het Newtoniaanse of mechanistische wereldbeeld. Toen Einstein in 1905 zijn Speciale Relativiteitstheorie lanceerde werd een deel van het Newtoniaanse wereldbeeld vervangen door het Relatieve /Relativiteit wereldbeeld. Dus een deel van het Newtoniaanse wereldbeeld is vandaag de dag al 106 jaar passé. Maar Einstein heeft niet het hele Newtoniaanse wereld beeld vervangen, hij heeft het aangevuld voor hoge snelheden en hoge zwaartekracht.
Dat passé zijn is dus nogal "relatief" , en wat passé is is dat meer om historische redenen.

Te lang heeft de wetenschap leven gereduceerd tot mechanica. Complexe mechanica, maar niettemin mechanica.

Waarop baseer je dat "te lang"? Volgens wiens en welke regels? En is dat ook wel echt zo?

De populaire literatuur stond bol van 'machines' en 'robots', in plaats van levende organismen.

De populaire literatuur stond en staat ook bol van levende organismen. Mijn boekenkasten staan vol met een mix van reeds bejaarde en meer recente boeken over dat onderwerp, en maandelijks liggen er nieuwe exemplaren van o.a. Science, Nature, en Scientific American in de bus, boordevol informatie over levende organismen. En nu via het Internet kunnen we allemaal uittreksels daarvan en hele websites over dat onderwerp lezen, ook zonder abonnement.

Dergelijke materialistische, reductionistische instelling is niet zo onschuldig als soms wordt aangenomen.

Welke materialistische, reductionistische instelling is dat precies? Niet onschuldig? Wie neemt dat aan?

Ik stel dat dit reductionionisme** de mens vervreemd heeft van zijn participerend existeren in een levende wereld. En dat zeg ik bloedserieus.

**Dat krijg je nou met al die "dure" terminologie ... En dat zeg ik bloedserieus, terwijl ik participerend existeer in de realiteit van de levende wereld van vandaag de dag.

[marie-louise]

Waartoe dienen al deze bezweringsformules?
Waartoe dient holisme?
Het komt nergens van, verbindt alles, en gaat nergens heen.

Bij nader inzien is het een remedie voor de malaise van de moderniteit, de geboorteweeën van het individu.

Binnen de tijd van enkele generaties is ons leven geindividualiseerd. Eerst viel de grootfamilie van vier generaties onder één dak uit elkaar, daarna ook de kernfamilie met twee ouders en enkele kinderen. De kerken waar we vroeger samenkwamen om ons verbonden te voelen tegen de boze, en andere vermeerderingsdansen van de oude meute, verdwenen één voor één.

De moderne tijd roept ons op tot individuele moed en verantwoordelijkheid, maar een klein dier in onze borst wil terug naar de zweetgeur van de clan waar we samenkropen en versmolten en onze individuele aanspreekbaarheid verloren.

Het is een schijnbare tegenspraak dat waar mensen het meest gezegend zijn, ze ook het meest alleen zijn. Niet toevallig, maar noodzakelijk. Moderniteit eist beslissingen, niet van koningen, maar van individuen. Moderniteit geeft vrijheid, niet aan koninkrijken, maar aan individuen. Sommigen voelen zich als een ontsnapte slaaf die, uitgeput en eenzaam in de wildernis, terug verlangt naar stokslagen, naar zijn stek in de holistische gemeenschap die hij ontvluchtte.

Maar de malaise van de moderniteit is een vergissing: nooit zijn mensen zo verbonden geweest als vandaag, nooit was er zoveel wederzijdse hulp, nooit waren ze zich meer van de kosmos bewust. Dat is te danken aan globale ondernemingen, uitmuntende wetenschap en financiele netwerken, die elke minuut van onze dag zorgvuldig begeleiden zodat we individueel vrij kunnen zijn, en die vermaledijd worden door hen die roepen om holisme.

Dag Siger,

Bedankt voor je reactie. Dat verlangen naar' zweetgeur van de clan en stokslagen', bezorgen mij toch een twijfel aan je begrip voor de nuancering die ik hier wou bespreken. Ik zou denken dat je dit wat zwart-wit ziet. Het wereldwijde massale budget, verspild aan zogenoemde 'defensie', het enorme verdwijnen van biodiversiteit en de gamele globale psychische gezondheid zoals geraporteerd door de WHO, zouden bijvoorbeeld terug naar het onderwerp kunnen leiden.

Ik blijf bij mijn eerdere besluit dat de bonobo, die allicht wel enigszins naar zweet ruikt, de mens de loef afsteekt wat emotionele intelligentie betreft. Wij, mensen, hebben nog veel te leren.

[doctorwho]

Ik denk dat wetenschap in haar deelgebieden veelal holistisch te werk gaat. Een bioloog bekijkt een dier in diens omgeving . Ook gedrag van de dieren is onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Er wordt niet gerept over een verzameling atomen die het dier vormen. Ook in andere disciplines lijkt mij dit niet aan de orde.

marie-louise,
Kan je eens een paar concrete voorbeelden geven van wetenschapsgebieden, waarbij volgens jou een meer holistische benadering bij draagt aan waarheidsvinding en waarbij dat nu een enkel reductionistische benadering geldt?

[heeck]

Marie-Louise,
De titel die ik je had aanbevolen was:
"De betrekkelijkheid van het oververeenvoudigen"
In feite heb je ondanks je andere titel toch de mijne gebruikt door een oververeenvoudigd wereldbeeld voor te schotelen. En voor het verleden en voor het heden en voor de toekomst.
Niet alleen dat, maar het filmpje is ook misleidend doordat woorden die bij de QT passen op de niet-QT-wereld worden geplakt.
Daar worden onjuist geïnterpreteerde QT-begrippen op een niet bestaande werkelijkheid geplakt, want de gebruikte QT-interpretatie is er ook nog eentje van de soort die iedere terzakekundige verafschuwt en de samenhangen tussen de verschillende levensvormen komen juist boven water door die verfoeide wetenschap.

Toch zie ik uit naar je volgende hoofdstuk waarin je schetst hoe van de bestaande economische ontwikkelingen de bijwerkingen zouden kunnen worden beheerst en/of veranderd naar de oppervlakkige eenvoud van een holistisch wereldbeeld.

Dank voor het apart oppikken van het onderwerp,

Roeland

[lanier]

Het wereldwijde massale budget, verspild aan zogenoemde 'defensie', het enorme verdwijnen van biodiversiteit en de gamele globale psychische gezondheid zoals geraporteerd door de WHO, zouden bijvoorbeeld terug naar het onderwerp kunnen leiden.

Ik blijf bij mijn eerdere besluit dat de bonobo, die allicht wel enigszins naar zweet ruikt, de mens de loef afsteekt wat emotionele intelligentie betreft. Wij, mensen, hebben nog veel te leren.

Als soort zijn we zeer succesvol; misschien nog succesvoller dan de kakkerlak, de mens is moeilijk uit te roeien, behalve door zichzelf. 7 miljard mensen betekent een aanslag op onze aarde, dat is zeker. Maar dat betekent niet dat de gemiddelde mens de natuur wil vernietigen en graag wil dat de regering wapens koopt. Zoveel mensen bij elkaar zorgt soms voor enorme problemen, maar dat betekent niet dat we mensen als machines zien.

Wat EQ betreft, vertelt dit rapport iets heel anders:
http://www.bmeacham.com/whatswhat/HumanNature.html

[vegan-revolution]

Wij, mensen, hebben nog veel te leren.

Precies, en daarom past ons voorzichtigheid en bescheidenheid, hoe geleerd of wijs we ook moge zijn.

En dat betekent mijns inziens ook voorzichtigheid en bescheidenheid in verband met bombastische claims op de waarheid op grond van pseudowetenschappelijke hoogdraverij, zoals mijns inziens het geval is met zoiets vaags als holisme, wat, zoals de naam al suggereert, mijns inziens holle gebakken lucht is dat alleen maar als basis kan dienen voor op drijfzand gebouwde luchtkastelen.

[heeck]

Lanier,

Met plezier betitel ik de mens wel als vleselijke robot.
Zonder daarbij afbreuk te doen aan diens ervaren van het een en ander.

Marie-Louise & Allen,
Heeft jouw benadering al geen aparte behandeling in Wiki gekregen:
http://en.wikipedia.org/wiki/Quantum_mysticism

Roeland

[vegan-revolution]

, maar dat betekent niet dat we mensen als machines zien.

Ik zie een mens voorlopig wèl als een, weliswaar zeer geavanceerde en multifunctionele, biochemische machine.

En daarmee sluit ik mij aan bij Heeck, die hiervoor de term "vleselijke robot" gebruikt.

Ik verwacht dat nog deze eeuw zal gaan blijken hoe juist die vergelijking van Heeck is.