Fukuyama en Huntington

[Exdeo]

Het boek van Francis Fukuyama: Het einde van de geschiedenis en de laatste mens

De filosoof Hegel stelde dat er in het begin van de mensheid 2 oerstrijders waren die vochten op leven of dood. De een was bereid zich dood te vechten de ander niet. De werd heerser de ander slaaf Deze tweedeling zet zich tot in onze tijd door. Deze strijd om erkenning door de ander is de drijfveer van de geschiedenis. Maar de relatie tussen heerschappij en horigheid was uiteindelijk voor zowel de meester als de slaaf onbevredigend. De slaaf werd helemaal niet erkend als menselijk wezen, maar de erkenning die de meester kreeg was eveneens onvolwaardig omdat die van slaven kwam en niet van andere meesters. En ze konden niet eindeloos oorlog blijven voeren tegen andere heersers. Fukuyama neemt dit gegeven en laat zien dat de slaven uiteindelijk vakmensen en wetenschappers die erkenning in hun vaak en wetenschap vonden en waarvan de heersers steeds meer afhankelijk van werden. Ook raakten de heersers steeds meer gewend aan hunluxe leven zodat ze slap werden en helemaal niet meer bereid waren om hun leven op het spel te zetten. Door de geschiedenis heen waren er slaven ideologieën: het christendom en het communisme, en heersersideologieën: het fascisme. Maar de tegenstelling tussen heersers en slaven werd uiteindelijk overwonnen door de democratie waar de ,meesters en slaven elkaar als gelijkwaardig erkenden. Dit werd door Hegel gezien als het einde van de geschiedenis.

Fukuyama schreef dit boek vlak na de val van de muur en beweert dat we hard op weg zijn naar een volledig democratische wereld. De liberale democratie is de meest efficiënte staatsvorm die voor de economie en wetenschap het beste zijn en dus de beste wapens en legers heeft willen andere landen dat evenaren dan moeten ze wel omvormen tot een democratie maar democratieën voeren bijna nooit oorlog met elkaar, en in die zin zou er dus een einde aan de geschiedenis komen.

In zijn laatste hoofdstukken gaat Fukuyama in op de vraag of een democratie niet zijn eigen vijand is. Nietsche geloofde niet dat in de democratie slaven hun eigenmeesters waren geworden maar zag het als een overwinning van de slaven moraal. Dit was volgens hem de laatste mens deze mens verlangde er niet naar om als belangrijker dan anderen te worden erkend en zonder een dergelijk verlangen was het onmogelijk om uit te blinken of te presteren. Tevreden met zijn geluk en zonder zich te schamen voor het feit dat hij niet in staat was uit te stijgen boven deze wensen hield de laatste mens op menselijk te zijn. Ook in een democratie moeten de heersers een uitlaatklep hebben willen ze die democratie niet ten gronde richten.

Het is een goed leesbaar optimistisch boek, maar het is niet blind politiek correct ideologisch, het is met scherpe filosofische analyses die de duister kant van de mensheid niet negeert.

Toch kon een tegen geluid niet lang uitblijven dit werd het boek: Botsende beschavingen van Samuel P. Huntington. Huntington negeert de analyse van Fukuyama en stelt dat de wereld na de ideologieën weer uit een valt in verschillende cultuurblokken, de beschavingen zullen volgens hem altijd strijd blijven leveren omdat ze domweg te veel van elkaar verschillen. Democratie of niet. Maar waar Fukuyama komt met allerlei politiek filosofische onderbouwingen komt, schrijft Huntington zijn hele boek vol met historische voorbeelden van oorlogen tussen de verschillende beschavingen. En zelfs als je van geschiedenis houd gaat dit op den duur vervelen.

Tot de gebeurtenissen van 11 september vierden politiekologen de discussie wie er nu gelijk had Fukuyama of Huntington. De aanslag van 11 sept lijkt Huntington gelijk te geven. Maar het is de vraag of dit zo is, of Irak en Afghanistan niet een tijdelijke terugslag is In feite zijn de ontwikkelingen in China en de vraag of zij op ons wetenschappelijke en economische niveau kunnen komen zonder democratie, meer een test voor Fukuyama’s ideeën dan de oorlog in Irak

Hoe dan ook, iedereen die wil meepraten over de wereldpolitiek kan niet om deze 2 boeken heen, waarvan ik vind dat je die van Fukuyama ook echt gelezen moet hebben.
(Huntington kan je af met een samenvatting )