Religie en geluk

[gerard_m]

N.a.v. deze discussie ben ik benieuwd naar het volgende:

In dit topic stelt Rereformed:

Religieus geloof wordt in de eerste plaats gevoed door psychische behoeften.

Ik schreef net gisteren aan iemand dat ik me zelden zo gelukkig heb gevoeld als juist nu.

Allereerst ben ik benieuwd in hoeverre dit geluk te maken heeft met 'bevrijd' van religie zijn, en of dit iets is wat anderen herkennen. Iets wat ik me trouwens goed kan voorstellen.

Daarnaast ben ik benieuwd hoe dit fenomeen te verklaren is als religie juist bedacht is om aan psychische behoeften te voldoen. Is de conclusie zou kunnen zijn dat religie daar schromelijk in faalt, aangezien een leven zonder religie tot meer geluk leidt? Of misschien is religie om andere redenen bedacht, maar houden psychische behoeften het voor sommige mensen in stand?

[Rereformed]

De psychische behoeften komen altijd heel sterk naar voren
1) wanneer je bekeringsverhalen leest (lees er 20 na elkaar en je ziet dan altijd sterk de rode draad: het leven was crap, alles was verloren, men zat aan de alcohol of andere vormen van verdoving, men zag zichzelf als mislukt en slecht)
2) wanneer je discussieert met gelovigen over de geldigheid van hun geloof. Je zult ze dan vrijwel altijd zien antwoorden met het argument 'maar indien je niet gelooft is het leven zinloos/troosteloos'. Zelfs 'niet eerlijk' werd er door een gelovige onlangs hier geopperd! Men beseft dan nooit dat dat in het geheel geen argument is voor de geldigheid van hun geloof, maar enkel blootlegt dat hun geloof in de eerste plaats gebaseerd is op psychische behoeften die ze zelf hebben.

Wat betreft gevoelens van 'bevrijd zijn van religie' dat je soms van ex-gelovigen hoort, komt denk ik bij kijken dat de boekreligie die die personen aanhingen millennia oud is. Een new-age-achtige gelovige zal je niet zo gauw horen over dat zijn geloof beklemmend is, uiteraard omdat het van onze tijd is, oftewel geboetseerd naar de psychische behoeften van een modern mens.
Boekreligies zijn vreselijk taai om te veranderen, omdat de oeroude teksten altijd meegesleept moeten worden als door God geïnspireerd. De negatieve zaken strekken zich voor een modern mens niet enkel uit tot zaken als 'God geeft opdracht tot genocide in het OT', maar over zo ongeveer alles wat met ethiek te maken heeft. De hel is uiteraard uitgevonden om menselijke wraakgevoelens te bevredigen, en de hemel om het onrechtvaardige leven recht te trekken. De duivel is uitgevonden om God een excuus te geven voor alles wat fout is in de schepping. Het zondoffer van Jezus is eenvoudig een laatste restant van dat de primitieve mens dacht goden tevreden te kunnen stellen indien ze mensenoffers aangeboden kregen. Het patriarchale van de bijbel reflecteert uiteraard een maatschappij waar de vrouw weinig inbreng in had, de wonderen een tijd dat de mens maar weinig van de natuur begreep, enz. enz.
In onze tijd zitten oude religies dus vol met zaken die als beklemmend, ongerijmd en zelfs pertinent foutief of immoreel overkomen. Iemand die ooit het geloof heeft aangenomen als iets dat diep beleefd moet worden en uiterst serieus genomen moet worden, dus centraal moet staan, voelt bij het geestelijk opgroeien (=steeds onafhankelijker gaan denken, steeds minder een autoriteit nodig hebben) steeds meer geestelijk in de knel te zitten. Aan de ene kant ziet men geloofsafval als verraad, hetgeen altijd negatieve bijgevoelens heeft. Aan de andere kant komt op dat moment ook de angst om de hoek kijken, aangezien de boekgodsdiensten gelovigen, indien het minder op rolletjes loopt, ook in hun greep houden via de grootst mogelijke dreiging.
Meestal probeert de gelovige de innerlijke beklemming in eerste instantie op te heffen door zijn geloof te moderniseren (steeds vrijzinniger worden), maar na een tijdje komt hij dan veelal in de knel met intellectuele eerlijkheid, want oeroude teksten gaan interpreteren op een moderne manier is ongerijmd en ongeloofwaardig.

Beklemming komt ook voort uit het feit een steeds kleinere minderheid te zijn. Iemand die zienswijzen heeft die de overgrote meerderheid om je heen ook heeft, hoeft zijn zienswijzen nooit onder de loep te nemen. Maar behoor je tot een kleine minderheid dan moet je je steeds verantwoorden, hetgeen vermoeiend en alweer beklemmend is. Je staat dan steeds voor de keus: afvallen is gemakkelijk, en je geloof behouden vereist dus steeds sterker dat je je er volkomen aan overgeeft, oftewel dat je steeds maar het gelijk van je geloof moet ervaren en beargumenteren. Aangezien zoiets uitputtend is en eigenlijk niet lukt in de moderne maatschappij kiezen gelovigen liever de weg van het volledig stil zijn erover (hetgeen alweer beklemmend is, aangezien het geloof juist het omgekeerde eist), of zijn gelovigen in de regel alleen bereid over hun geloof te praten wanneer de ongelovige respect betoont, oftewel het geloof niet al te zeer bekritiseert, maar voor het merendeel slechts een luisteraar is.


Enkele bekeringsverhalen heb ik ooit becommentarieerd in Existentiële nood en Meer existentiële benauwdheid en de beklemming van veel gelovigen heb ik tien jaar geleden geprobeerd te kenschetsen in Het verscheurde innerlijk van de gelovige

[Fish]

Ik vraag mij wel eens af wat er van die bekeerlingen een jaar of tien later over is.

[Rereformed]

Ik vraag mij wel eens af wat er van die bekeerlingen een jaar of tien later over is.

Onze oudgediende Destinesia was altijd bijzonder scherp in het ontleden van de psychische kanten van het geloof: http://www.freethinker.nl/forum/viewtop ... =44&t=5532" onclick="window.open(this.href);return false;
Eén van de beste topics ooit op Freethinker.

[Bonjour]

Maar behoor je tot een kleine minderheid dan moet je je steeds verantwoorden, hetgeen vermoeiend en alweer beklemmend is.

Daar komt nog bij dat familieleden soms uit de groep stappen. Iemand die dus nog in het hemel/hel verhaal gelooft of in de terugkeer Jezus heeft dus angst voor het lot van de afgevallen familieleden. Een reactie hierop is dat de grens voor toelating voor de hemel aan het verschuiven is. In Richard Dawkins vs Cardinal George Pell stelt de kardinaal dat zelfs atheïsten naar de hemel kunnen. (Al zou Hitchens verschijnlijk bedankt hebben, en gaat Schermer liever achter Lucy aan)

[Grima]

wanneer je bekeringsverhalen leest (lees er 20 na elkaar en je ziet dan altijd sterk de rode draad: het leven was crap, alles was verloren, men zat aan de alcohol of andere vormen van verdoving, men zag zichzelf als mislukt en slecht)

Juist en dan word gezegd dat er een lucht-pappa is die heel erg veel van je houdt ondanks dat je de walgelijkste dingen heb uitgevreten. Lucht-pappa heeft ook nog een zoon die voor jou is gestorven zodat je zondevrij bent. Je bent ineens een heel speciaal wezentje dat niets hoeft bij te dragen aan de maatschappij, je hoeft alleen maar te bestaan en dan ben je al belangrijk! Geweldig toch?
Het is niet jouw schuld dat je die vreselijke dingen hebt gedaan, oh nee, dat ligt helemaal aan de duivel die zo gemeen was jouw te verleiden tot zulk gedrag.

In andere woorden; geloof zorgt ervoor dat mensen die eigenlijk niets bijdragen aan deze wereld zich ook heel speciaal kunnen voelen. Ik heb meer respect voor bijvoorbeeld de ex-junk die zonder religie erbovenop is gekomen en wat maakt van zijn of haar leven.
Religie is voor mensen een soort leunstok, haal die weg en ze vallen onderuit. Religie is ook voor sociale binding; het wij tegen hun-gevoel. Veel mensen die niet meer geloven blijven toch in de geloofsgemeenschap wegens deze reden, ook wel eens omdat zo totaal afhankelijk zijn gemaakt financieel.

Wat betreft gevoelens van 'bevrijd zijn van religie' dat je soms van ex-gelovigen hoort, komt denk ik bij kijken dat de boekreligie die die personen aanhingen millennia oud is. Een new-age-achtige gelovige zal je niet zo gauw horen over dat zijn geloof beklemmend is, uiteraard omdat het van onze tijd is, oftewel geboetseerd naar de psychische behoeften van een modern mens.

Ik ken echter genoeg New Age, wiccans, modern pagans etc. die hetzelfde beweren als ex-Joden, Christenen en Moslims. Ze denken een nieuw en fris iets in te gaan en vinden het allemaal maar beklemmend en erg op de Christelijke moraal gebaseerd met soms heel strenge regels. Vergeet ook niet het grote aantal culten hierin.
Maar verder heb je wel gelijk dat de boekreligies velen malen dogmatischer zijn en dat modernisering uiteindelijk alleen maar tot nog meer hoofdpijn zal lijden.

En ja de cultus van angst heerst sterk in deze religies "als je dit niet doet dan...". Ik vindt het dan ook walgelijk dat kinderen nog steeds zo opgevoed worden. Eigenlijk kun je beter spreken van hersenspoelen in plaats van opvoeden.
Het ergste soort "hulp" is goed bedoelt.

[Fish]

http://www.freethinker.nl/forum/viewtop ... =44&t=5532" onclick="window.open(this.href);return false;
Eén van de beste topics ooit op Freethinker.

Zulke topics zouden eigenlijk stikey moeten zijn.

[vegan-revolution]

Ik neem aan dat je "sticky" bedoelt ?

[Fish]

Ik neem aan dat je "sticky" bedoelt ?

Ja, wat een rare verschrijving?

[solipsistic junkie]

Wat is geluk anders dan eenvoudigweg de harmonie tussen een mens en het bestaan dat hij leidt?
Of je nu christen, jood, moslim of atheïst bent, doet er weinig toe.

[gerard_m]

Wat is geluk anders dan eenvoudigweg de harmonie tussen een mens en het bestaan dat hij leidt?
Of je nu christen, jood, moslim of atheïst bent, doet er weinig toe.

Dat is wel zo, maar een religie kan een mens ook het gevoel te geven voortdurend te falen in de ogen van een god, en daarmee diep ongelukkig maken. Falen in het opvolgen van regels, het gevoel boete te moeten doen, etc. Dan zal het loslaten van religie een mens veel gelukkiger maken. Daarnaast kan religie een mens beperken door de regels die je moet volgen en de dingen die je niet mag. Voeg daar de angsten aan toe die het kan creeeren en je zou denken dat religie erg onaantrekkelijk is. En toch is het wereldwijd behoorlijk populair.

Dan blijft de vraag toch nog wat religie dan aantrekkelijk maakt voor grote groepen mensen (onder de aanname dat religie slechts een bedenksel is van mensen om aan psychische behoeften te voldoen). Er is wel wat te bedenken: als er eenmaal religie is, dan kan het aantrekkelijk zijn om erbij te horen. Voor veel mensen is het prettig om bij een clubje te horen. Het is ook lang niet altijd makkelijk om eruit te stappen vanwege regels of de druk van de omgeving. Maar deze dingen gelden alleen als veel mensen de religie al volgen.

Er blijft daarnaast nog wel iets over, zoals dat het veel mensen een doel geeft, zelfs het slaafs volgen van regels kan voor sommige mensen prettig zijn. Je kunt er ook makkelijk verantwoordelijkheid mee afschuiven, het is de schuld van .. [ duivel, de ongelovigen,....] . Verder kan het onbegrijpelijke of "oneerlijke" dingen in het leven toch een soort van zin geven. Maar is die behoefte nou zo groot dat religie zich zo massaal kon verspreiden? Of zit het in onze genen dat we verklaringen zoeken en verbanden leggen, ook als ze niet bestaan, en is religie een soort psychologisch bijverschijnsel?

[Bonjour]

Dan blijft de vraag toch nog wat religie dan aantrekkelijk maakt voor grote groepen mensen (onder de aanname dat religie slechts een bedenksel is van mensen om aan psychische behoeften te voldoen). Er is wel wat te bedenken: als er eenmaal religie is, dan kan het aantrekkelijk zijn om erbij te horen.

In de kerk zitten genoeg mensen die anders bang zijn de klandizie in hun zaak te missen. Maar ik denk dat het merendeel gewoon geloofd, alle ontberingen doorstaat en op de hemel hoopt en eventueel op de terugkeer van Jezus, want dan komt alles goed.