Daniel Dennett, niets aan.
Geplaatst: 10 apr 2010 09:25
Wat heeft Dennett echt gezegd over bewustzijn?
Ik ben nooit tot voorbij bladzijde 100 geraakt in een boek van hem, en dat terwijl ik mezelf in principe verbiedt op te geven voor de 100. Ik had het gevoel dat hij mij niets te vertellen had, dat hij eindeloos bleef verwijzen en badineren, geen enkel begrip verankerde, niets opbouwde en altijd wisselde van thema net wanneer ik het ernst vond worden. De boeiende vragen leken hem te ontsnappen. Hij straalde een houding uit van lachen om het domme volkje, maar zelfs op wie dat dan was kon ik aanvankelijk geen vinger leggen. Ik zit aan de achterkant van de maan, wat Daniel Dennett betreft.
Nog merkwaardiger, lezers van Dennett hebben blijkbaar allemaal wat anders gelezen, uiteenlopend van heel zeker tot onbepaald, en van geen bewustzijn en/of vrije wil, tot hun tegengestelde.
Ik ben gaan denken dat zijn boeken geschreven zijn voor min of meer afvallige baptisten. Dat is een heel marktsegment. Daarom looft zijn uitgever zijn boeken vermoedelijk als "bevrijdend." Voor randbaptisten is het altijd leuk als je wat stouts over de ziel schrijft, maar ik bijvoorbeeld heb er niets aan, ik ben klaar met die dingen. Er zijn eindeloos boeiende vragen over hoe we zijn en kunnen leven, vragen die aan kracht winnen als je de kudde ver achter je gelaten hebt. Ik ben ver van het hek waar boerenjongens de kudde plagen, en waar Dennett zijn faam en beleg verdient.
Mijn laatste bescheiden poging was een TED-lezing van Dennett uit 2003, genaamd "Dan Dennett on our Consciousness". Na enkele mislukte pogingen heb ik de twintig minuten helemaal uitgezeten, en was ik zo verbluft dat ik er nog een keer ben doorgegaan om nota's te nemen. Hierna kan niemand me meer verwijten dat ik niet weet of en wat Dennett over bewustzijn te vertellen heeft.
Hier de conferentie: http://www.ted.com/talks/dan_dennett_on ... sness.html
En hier wat ik er uit heb opgestoken:
Gedurende de eerste 2' maakt Dennett er grapjes over dat hij een filosoof is die zich met bewustzijn bezighoudt. Hij benadrukt dat mensen hem erg vreemd vinden. Je kan bewustzijn niet onderzoeken, lijken ze te denken (domoren, lacht de zaal.)
Daarna (2'00") besteedt Dennett 1'30 aan de verzuchting dat het heel moeilijk is mensen hun ideeën over bewustzijn te veranderen, en de reden daarvoor ziet hij hierin, dat iedereen zich een expert waant. Dennett vervolgt met voorbeelden van situaties waar mensen zich geen expert wanen, vb. videogames. In welke richting onze ideeën moeten veranderen wordt hier niet duidelijk. En later ook niet, zo zal blijken.
Daarop (3'30") toont Dennett een cartoon van een hoofd volgekrabbeld met associaties die, meent hij, de stream of consciousness voorstellen. Hij vertelt ook dat hij erg van deze cartoon houdt en overloopt de details gedurende bijna een volle minuut. Het brengt me geen millimeter verder.
Om 4'20" vernemen we dat onze hersenen bestaan uit 100 triljoen cellen die je ook als robotjes kan zien. Volgens mij staat dat in alle handboeken over neurologie sind Minsky in de jaren zeventig de Society of Mind beschreef. Dennett wijdt er nog 1' over uit dat mensen zich afvragen hoe daar bewustzijn uit kan ontstaan. Dat was het onderwerp van deze lezing toch? Naderen we de ontknoping? Geenszins.
Dan (5'17") toont hij de omslag van een boek over straatmagie in Indie (gegniffel in de zaal), en besluit dat mensen truuken bedoelen als ze "echte magie" zeggen, en andersom (domoren, gelach.) welnu, vervolgt Dennett (6'), zo denken veel mensen over bewustzijn. Hij gaat nog 2' verder over de vergelijking tussen bewustzijn en goocheltruuks. Echt bewustzijn is eerst géén goocheltruk: "Real consciousness is not a bag of tricks. If you are talking about a bag of tricks, then it is not real magic, whatever you think it is." Maar 40" later zegt hij dat bewustzijn wél een goocheltruk is, en hij zal weldra het publiek teleurstellen door de truuk te verklappen. Wie het niet wil horen kan beter nu de zaal verlaten. We vernemen (8') dat het bewustzijn niet zo bijzonder is als men wel dacht (zwak gelach. Wie wordt geviseerd?) Mensen blazen dingen op die ze denken gezien te hebben, en hetzelfde geldt voor bewustzijn.
Nog 30" later (8'30") begint Dennett aan de projectie van een reeks beelden met optische illusies. Een van deze figuren, bekend als "mentale rotatie" heb ik in een oud handboek staan, en dateert uit 1971 (Shepard & Metzler.) Andere lijken verdacht veel op prentjes uit de "Jongens en Wetenschap" reeks waar ik in de jaren vijftig gek op was, en die ik nog altijd heb. Ik blaas het stof van het deel dat ik het eerste beet heb, en vind spoedig een hoofdstuk met de naam "Het Oog Misleidt". Het bevat bijna dertig zo'n figuren. Een halve eeuw vóór deze lezing werd reeds aan broekventjes uitgelegd: "er zijn ontelbare gevallen waar er op hetgeen in onze ogen juist blijkt te zijn geen staat gemaakt kan worden." Maar Dennett gaat onverstoord verder met zijn inwijding (13'40"): "het brein laat je alleen maar denken dat er iets is...".
De reeks projecties loopt af samen met zijn lezing (20'50"):
"Wetenschappers kunnen dingen tonen van je eigen bewustzijn waarvan je het bestaan niet wist. Je bent dus niet de autoriteit die je dacht te zijn. En we schieten goed op met een theorie. Want we hebben een goede theorie nodig. Bedankt voor uw aandacht."
Ik ben nooit tot voorbij bladzijde 100 geraakt in een boek van hem, en dat terwijl ik mezelf in principe verbiedt op te geven voor de 100. Ik had het gevoel dat hij mij niets te vertellen had, dat hij eindeloos bleef verwijzen en badineren, geen enkel begrip verankerde, niets opbouwde en altijd wisselde van thema net wanneer ik het ernst vond worden. De boeiende vragen leken hem te ontsnappen. Hij straalde een houding uit van lachen om het domme volkje, maar zelfs op wie dat dan was kon ik aanvankelijk geen vinger leggen. Ik zit aan de achterkant van de maan, wat Daniel Dennett betreft.
Nog merkwaardiger, lezers van Dennett hebben blijkbaar allemaal wat anders gelezen, uiteenlopend van heel zeker tot onbepaald, en van geen bewustzijn en/of vrije wil, tot hun tegengestelde.
Ik ben gaan denken dat zijn boeken geschreven zijn voor min of meer afvallige baptisten. Dat is een heel marktsegment. Daarom looft zijn uitgever zijn boeken vermoedelijk als "bevrijdend." Voor randbaptisten is het altijd leuk als je wat stouts over de ziel schrijft, maar ik bijvoorbeeld heb er niets aan, ik ben klaar met die dingen. Er zijn eindeloos boeiende vragen over hoe we zijn en kunnen leven, vragen die aan kracht winnen als je de kudde ver achter je gelaten hebt. Ik ben ver van het hek waar boerenjongens de kudde plagen, en waar Dennett zijn faam en beleg verdient.
Mijn laatste bescheiden poging was een TED-lezing van Dennett uit 2003, genaamd "Dan Dennett on our Consciousness". Na enkele mislukte pogingen heb ik de twintig minuten helemaal uitgezeten, en was ik zo verbluft dat ik er nog een keer ben doorgegaan om nota's te nemen. Hierna kan niemand me meer verwijten dat ik niet weet of en wat Dennett over bewustzijn te vertellen heeft.
Hier de conferentie: http://www.ted.com/talks/dan_dennett_on ... sness.html
En hier wat ik er uit heb opgestoken:
Gedurende de eerste 2' maakt Dennett er grapjes over dat hij een filosoof is die zich met bewustzijn bezighoudt. Hij benadrukt dat mensen hem erg vreemd vinden. Je kan bewustzijn niet onderzoeken, lijken ze te denken (domoren, lacht de zaal.)
Daarna (2'00") besteedt Dennett 1'30 aan de verzuchting dat het heel moeilijk is mensen hun ideeën over bewustzijn te veranderen, en de reden daarvoor ziet hij hierin, dat iedereen zich een expert waant. Dennett vervolgt met voorbeelden van situaties waar mensen zich geen expert wanen, vb. videogames. In welke richting onze ideeën moeten veranderen wordt hier niet duidelijk. En later ook niet, zo zal blijken.
Daarop (3'30") toont Dennett een cartoon van een hoofd volgekrabbeld met associaties die, meent hij, de stream of consciousness voorstellen. Hij vertelt ook dat hij erg van deze cartoon houdt en overloopt de details gedurende bijna een volle minuut. Het brengt me geen millimeter verder.
Om 4'20" vernemen we dat onze hersenen bestaan uit 100 triljoen cellen die je ook als robotjes kan zien. Volgens mij staat dat in alle handboeken over neurologie sind Minsky in de jaren zeventig de Society of Mind beschreef. Dennett wijdt er nog 1' over uit dat mensen zich afvragen hoe daar bewustzijn uit kan ontstaan. Dat was het onderwerp van deze lezing toch? Naderen we de ontknoping? Geenszins.
Dan (5'17") toont hij de omslag van een boek over straatmagie in Indie (gegniffel in de zaal), en besluit dat mensen truuken bedoelen als ze "echte magie" zeggen, en andersom (domoren, gelach.) welnu, vervolgt Dennett (6'), zo denken veel mensen over bewustzijn. Hij gaat nog 2' verder over de vergelijking tussen bewustzijn en goocheltruuks. Echt bewustzijn is eerst géén goocheltruk: "Real consciousness is not a bag of tricks. If you are talking about a bag of tricks, then it is not real magic, whatever you think it is." Maar 40" later zegt hij dat bewustzijn wél een goocheltruk is, en hij zal weldra het publiek teleurstellen door de truuk te verklappen. Wie het niet wil horen kan beter nu de zaal verlaten. We vernemen (8') dat het bewustzijn niet zo bijzonder is als men wel dacht (zwak gelach. Wie wordt geviseerd?) Mensen blazen dingen op die ze denken gezien te hebben, en hetzelfde geldt voor bewustzijn.
Nog 30" later (8'30") begint Dennett aan de projectie van een reeks beelden met optische illusies. Een van deze figuren, bekend als "mentale rotatie" heb ik in een oud handboek staan, en dateert uit 1971 (Shepard & Metzler.) Andere lijken verdacht veel op prentjes uit de "Jongens en Wetenschap" reeks waar ik in de jaren vijftig gek op was, en die ik nog altijd heb. Ik blaas het stof van het deel dat ik het eerste beet heb, en vind spoedig een hoofdstuk met de naam "Het Oog Misleidt". Het bevat bijna dertig zo'n figuren. Een halve eeuw vóór deze lezing werd reeds aan broekventjes uitgelegd: "er zijn ontelbare gevallen waar er op hetgeen in onze ogen juist blijkt te zijn geen staat gemaakt kan worden." Maar Dennett gaat onverstoord verder met zijn inwijding (13'40"): "het brein laat je alleen maar denken dat er iets is...".
De reeks projecties loopt af samen met zijn lezing (20'50"):
"Wetenschappers kunnen dingen tonen van je eigen bewustzijn waarvan je het bestaan niet wist. Je bent dus niet de autoriteit die je dacht te zijn. En we schieten goed op met een theorie. Want we hebben een goede theorie nodig. Bedankt voor uw aandacht."
