siger schreef: Daarmee weerleg je niet dat we zonder atheisme nooit universele mensenrechten, democratie of moderne wetenschap zouden hebben. Trouwens, evenmin hadden we humanisme, vrijdenkerij of verlichting gehad zonder atheisme, ttz niets was mogelijk geweest zonder het neerhalen van de horigheid aan het opperwezen en zijn aardse plaatsvervangers.
Ik heb nimmer beweerd, en zal ook niet beweren, dat atheïs
ten, geen belangrijke of zelfs cruciale rol hebben gespeeld in al deze zaken. Als het gaat over de discussie over het bestaan of niet bestaan van god, is de term 'atheïsme' bijzonder relevant. Zodra het niet meer over het bestaan van god gaat, dan is de term van weinig belang.
Omdat ik nooit heb geclaimd dat we zonder atheïsme nooit universele mensenrechten, democratie of moderne wetenschap zouden hebben gehad, hoef ik ook niets te weerleggen. Ik weet niet precies hoe de wereld eruit zou hebben gezien zonder atheïsme. Ik weet wel dat er een heleboel belangrijke humanistische denkers zijn geweest, die niet atheïstisch waren (Voltaire, Thomas Paine, Erasmus, etc..), en dat het humanisme een langzaam proces is geweest, waarbij in het prille begin geen atheïsten betrokken zijn geweest. Wie verder dan 400 jaar teruggaat in de geschiedenis, zal zeer weinig tot geen echte atheïsten aantreffen. De grote atheïstische denkers vinden we pas halverwege (d'Holbach, Diderot, La Mettrie).
Onder de strijders voor mensenrechten en onder de grote filosofen en wetenschappers, vinden we naast de atheïsten/agnostici, ook deïsten, pantheïsten, evenals christenen. Mijn conclusie is daarom dat atheïsme niet ten grondslag ligt aan, of strikt noodzakelijk is voor bovengenoemde zaken, maar dat het atheïsme een voedingsbodem kreeg, en kon floreren dankzij het humanisme. En dat vind ik een goede zaak,
begrijp me niet verkeerd.
Ik ben het volstrekt met je eens dat we de open en humane samenleving, die nog altijd in prille ontwikkeling is, tegen elke tegenstander moeten verdedigen, maar het gevaar van communisme en nazisme wijkt zienderogen, en het (anarcho-)kapitalisme, tot kort nog de rijzende ster, heeft zichzelf knockout geslagen. Alleen de oude, eerbiedwaardige godsdiensten zijn aan een gestage opmars bezig.
Het is fout om te vlugge conclusies te trekken wat betreft de 'neergang' van communisme, nazisme of (anarcho-)kapitalisme. We leven hier nu in landen met veel welvaart, en zodra het hier minder wordt, en mensen zich minder veilig en zeker gaan voelen, dan zullen velen hun ogen en oren weer openen voor het charisma en de preken van demagogen en volksmenners, en deze kunnen zowel theïstisch zijn als atheïstisch. Voorbeelden genoeg uit de geschiedenis.
Vriendelijke groet.