Jagang,
Je opteert voor een niet uit de tis halen.
Daar ga ik dus met tegenzin in mee. Maar wie weet komt er desondanks iets boven water waar ik niet aan zou hebben gedacht.
Jagang schreef:Zouden we een keuze hebben?
De vraagstelling van Verplaetse blijft ongeacht jouw opmerking geldig.
Jagang schreef:Kortom: Meneer is boos op mensen die altijd maar boos zijn.
En aangezien er altijd boze mensen zijn, zal meneer zelf óók vaak boos zijn.
Dit kunnen we oplossen door op een niet-verwijtende manier met elkaar om te gaan.
Alleen kunnen we dat niet voor elkaar krijgen, want we hebben geen vrije wil.
In ieder geval wordt uit het bovenstaande duidelijk dat de filosoof in dat geval al evenmin vrije wil heeft, en dus weinig opschiet met zijn gedachtenspinsels.
Elke normatieve uitlating is immers niet besteed aan mensen (waaronder hijzelf) die ook niets kunnen doen aan het feit dat ze doen wat ze doen.
Ondanks wat je hier schetst is er een proces waarbij gedragingen en uitlatingen van mensen het gedrag van anderen beïnvloedt. Wat hier in de tis dreigt te raken is dat jij de toekomst als vastliggend ziet, terwijl het alleen zo is dat alles zijn oorzaken in het nabije of verdere verleden heeft.
Jagang schreef:Hij houdt het dus niet vol, zo is al gebleken.
Ook die opmerking maakt de vraagstelling niet ongeldig.
Jagang schreef:Schandalig.
Als de vrije wil niet bestaat, hoef je dus ook niets te leren, volgens Verplaetse.
Het keiharde feit dat mensen kunnen leren van ervaringen, is iets waaraan hij hier volkomen voorbij gaat.
En om dat proces te bekrachtigen, hebben we schuld en verantwoordelijkheid nodig.
Daar zit je raak. Omdat ik Verplaetse bij een lezing van hem in Leeuwarden heb gesproken, weet ik dat hij dat niet is vergeten. Zelf heb ik hier op dit forum al meer dan eens die verwijtbaarheid als het drijvende mechaniek naar voren gebracht.
Jagang schreef:1)Jawel, dat zou best kunnen, want als vrije wil niet bestaat, is dat ook gedetermineerd.
2)Maar eigenlijk vind ik het maar een hoop flauwe kul.
Verplaetse spreekt zichzelf op meerdere fronten tegen, en ziet volkomen over het hoofd dat de gehele ontwikkelingslijn van de mens er op wijst dat men baat heeft gehad bij het ontwikkelen van grotere hersenen.
Waar heb je die voor nodig als ze alleen maar een deeltje zijn van een domino-effect?
Want let wel, zoals eerder gezegd bestaat intelligentie ook niet, wanneer er geen sprake is van een vrije wil.
3)Determinisme laat geen enkele ruimte voor flexibiliteit, waarmee implicatie's voor het dagelijks leven zijn uitgesloten.
Jagang,
ad 1) Wat gaat gebeuren heeft altijd zijn wortels in het verleden zelf. Daar moet je dat keiharde feit niet bij vergeten dat mensen (en niet die alleen) kunnen leren van ervaringen. Inclusief die van en met soortgenoten.
ad 2) Je vindt maar.
Grotere hersenen met een formidabel aandeel in ons totale energie-verbruik bovendien, maken het mogelijk om meer kennis sneller uit de omgeving op te nemen en uit te werken tot een profijtelijker gedrag voor de drager van die hersenen. Dat echter heeft niets met vrije wil uit te staan.
ad 3)
Zoals hiervoor aangetipt biedt een werkelijkheid die telkens voortkomt uit het voorafgaande wel degelijk flexibiliteit. Precies die welke voortkomt uit het soms onzichtbaar trage, maar vooral bij het snellere kunnen denken.
Alleen zit die wat anders in elkaar dan we dachten.
Een zeer contra-intuitieve zaak. Dat wel.
Hoe krachtig onze hersenen ontwikkeld zijn om juist bij onze dagdagelijkse bezigheden actief te zijn kan je geillustreerd zien in Merlin Donalds' "A Mind So Rare".
Dat daaronder een verklaringsmechaniek ligt dat niet één op één overeenkomt met onze ervaringen maakt het extra noodzakelijk de zaak niet in de tis te laten lopen.
Roeland