Freethinker.nl

Tijd is het meest raadselachtige dat er bestaat.
Tijd is ruimte.
Ruimte heeft meerdere dimensies, dus Tijd heeft meerdere dimensies.
Dit is een visie die zeker de moeite waard is om over na te denken.

Tijdsbeleving. Van kinds af aan worden we er aan herinnerd dat tijd heel erg belangrijk is. Kwam je niet op tijd thuis voor het eten dan kreeg je op je donder. Te laat op school en je kreeg straf. Het werd er van alle kanten ingestampt. Tijd is de belangrijkste factor in ons bestaan. Zonder tijd bestaan we niet. Het is o.a. een standaard om ons dagelijkse leven op elkaar af te stemmen. Maar ook iets wat sterk plaatsgebonden is. Als ik in Haamstede om twee uur in de middag op mijn horloge kijk, is het voor de man in Athene drie uur. Als ‘s nachts om twee uur de zomertijd ingaat ben ik ineens een uur kwijt. Ik kan op Schiphol in een vliegtuig stappen, een uur vliegen, en toch op hetzelfde tijdstip uitstappen dan ik ben ingestapt. Nog een voorbeeld: “Als je twee identieke slingeruurwerken neemt, de een op de begane grond zet en de andere in een torenklok, dan zal die in de torenklok iets sneller lopen. Natuurlijk is voor dit alles een verklaring.
Wat is tijd dan? Tijd wordt in zijn algemeenheid aanvaardt als de 4e dimensie van onze waarneming. Wat is een dimensie? Op school hebben we geleerd dat een lijn 1 dimensie heeft, een plat vlak heeft er 2 en een kubus heeft 3 dimensies. Bij 3D kunnen we ruimte ervaren, in de verte kijken.
Een voorbeeld van tijd als 4e dimensie. Een vriend van je, die in Parijs woont, maakt een afspraak met je op de eerste verdieping van de Eiffeltoren. Je reist af (in 3 dimensies), komt op de plaats van bestemming aan maar je vriend is er niet. Na drie uur nog niet. Hoe komt dat, wel je hebt geen tijd met hem afgesproken! Zonder tijd af te spreken zul je jouw vriend nooit ontmoeten. Onze 4e dimensie.
Bijzonder aspecten van tijd. Tijd manipuleren. Vanaf het einde van de 19e eeuw hebben wij door de film de mogelijkheid gekregen om de tijd te manipuleren. Wat bedoeld hij nu weer, wel de uitleg is heel simpel. Speel een film maar af op dubbele snelheid. De tijd tussen de beeldjes wordt gehalveerd en we ervaren dat alles twee keer zo snel gaat. Nu vinden we dat heel normaal, maar dat is niet altijd zo geweest.
Tijdlijn. Iedereen heeft wel eens van een tijdlijn gehoord. En wat maakt een tijdlijn zo bijzonder? Een schip wordt in een bepaalde tijd van de kiel tot de kajuit opgebouwd. Of we kennen de tijdlijn vanaf je geboorte tot heden. Op jouw tijdlijn hebben zich heel veel dingen voorgedaan. Je eerste verjaardagscadeautje, een vakantie met vrienden of familie, een examen enzovoorts. Niets bijzonders zul je zeggen. Maar maak je nu een dwarsdoorsnede van jouw tijdlijn op bijvoorbeeld het moment van een vakantie met vrienden, dan gebeurt er iets bijzonders. Er komen direct allemaal beelden bij je boven. Die beelden zijn wel in 2D (plaatjes) in ons hoofd opgeslagen, maar door er tijd (ruimte) aan toe te voegen kunnen je hersenen bewegingen die in het verleden hebben plaatsgevonden weer zichtbaar maken. Fascinerend nietwaar. Zo kun jij op elke plaats van jouw tijdlijn een dwarsdoorsnede maken en vervolgens totaal nieuwe beelden te voorschijn halen.
Nog even een aanvulling. Een lijn heeft, zoals we hebben geleerd, maar 1 dimensie. Toch is dat niet helemaal juist. Teken met potlood een lijn op papier en kijk ernaar door een microscoop. Wat je ziet is een 3 dimensionale opeenstapeling van korrels. Maak daar een dwarsdoorsnede van en je hebt een 2 dimensionaal beeld (een plaatje). Niet alles wat je ziet is dus werkelijkheid.
Tijd is ruimte. Tijd staat gelijk aan ruimte. Ruimte tussen de momenten die je constant waarneemt. Je kunt het vergelijken met het bekijken van die film met 24 frames (foto’s) per seconde. Het doet ons geloven dat we beweging zien terwijl we alleen maar naar foto’s kijken die elkaar snel in de tijd opvolgen. Door nu ruimte (lees: tijd) tussen de opeenvolgende beeldjes toe te voegen ervaren we beweging. In ons dagelijks leven gebeurt exact hetzelfde. Ons brein ontvangt ontelbare stilstaande beelden per seconde en zet die razendsnel met een klein tijdsverschil achter elkaar, zodat wij beweging kunnen zien. Omdat tijd, zoals ik eerder al heb aangegeven, gelijk staat aan ruimte en ruimte 3D is, moet tijd dus ook uit meerdere dimensies bestaan. Al zijn we op dit moment slechts in staat om er een van waar te nemen. Als we alle dimensies van tijd kunnen doorgronden hoe zal onze toekomst er dan uitzien? Zodra dat het geval is, zullen we in staat zijn om o.a. begrippen als een zesde zintuig, het universum, parallelle werelden en tijdreizen te doorgronden.

Hans Coomans 22 april 2012

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ruimtetijd
http://nl.wikipedia.org/wiki/Minkowski-ruimte

Dit is wat we tot nu toe weten over ruimte en tijd.

Alle modellen tot nu zijn enkel wiskundige hoogstandjes die niet in tegenspraak zijn met de waarnemingen. Hoe het juist in elkaar zit zijn ze in de LHC aan het onderzoeken en zal waarschijnlijk nooit volledig opgelost geraken.

De extrapolatie naar tijd in 3 dimenies is iets waar ik nog nooit van gehoord heb en mij ook niets kan bij voorstellen.

-Maar men kan wel de tijd indelen in verleden het nu en de toekomst ...; zijn dit dimensies ?
-Verder kan men terugdenken in de tijd en herinneringen ophalen ; en kan men vooruitzien in de tijd en plannen maken, enz...
-De dingen zijn er zowel in de ruimte -3dimensies- en ook in de tijd of in de 'duur' ...
-Want tijd = duur= is een dimensie aan het 'er-zijn'...van de 3 dimensionele dingen : een vierde dimensie...
-Zonder tijd + ruimte kan er niets reëels bestaan .

hanscoomans schreef:Tijd is het meest raadselachtige dat er bestaat.

Voor mij niet hoor. Volgens mij heeft de mens de tijd bedacht om het leven zo geordend en gestructureerd als mogelijk is te laten verlopen. Niets raadselachtigs aan.

-Maar men kan wel de tijd indelen in verleden het nu en de toekomst ...; zijn dit dimensies ?

neen.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Dimensie_(algemeen)

-Zonder tijd + ruimte kan er niets reëels bestaan .

Waarom niet? Tenzij je natuurlijk iets reëels deifinieert als iets dat niet kan bestaan zonder tijd of ruimte. Anders zie ik geen enkele redenen waarom iets niet buiten tijd of ruimte kan bestaan. Een zwart gat zou hier een voorbeeld van kunnen zijn: massa samengedrukt in een oneindig kleine ruimte waar tijd niet van toepassing is.

Voor mij niet hoor. Volgens mij heeft de mens de tijd bedacht om het leven zo geordend en gestructureerd als mogelijk is te laten verlopen. Niets raadselachtigs aan.

tenzij je jezelf een black out hebt gezopen, beter raadselachtig dan de schaamtelijke herinnering.

elle schreef:

hanscoomans schreef:Tijd is het meest raadselachtige dat er bestaat.

Voor mij niet hoor. Volgens mij heeft de mens de tijd bedacht om het leven zo geordend en gestructureerd als mogelijk is te laten verlopen. Niets raadselachtigs aan.

Iets dat 'verloopt' heeft tijd nodig. Dat is dus niet door mensen bedacht.
Wat mij betreft blijft tijd iets vreselijk raadselachtigs, vooral wanneer je je gaat afvragen of tijd kan uitgerekt worden of inkrimpen. En tijd kun je twee kanten oplopen, naar de toekomst en naar het verleden... maar zou tijd een gekromde lijn kunnen zijn en die twee uitersten elkaar dan ooit kunnen ontmoeten? Dit is de gedachte die Nietzsche ooit kreeg en hem deed geloven in 'de eeuwige wederkeer van hetzelfde'.

Rereformed schreef:''Iets dat 'verloopt' heeft tijd nodig. Dat is dus niet door mensen bedacht''.

Dan zou je in plaats van het woordje tijd ook het woord voortgang of ontwikkeling kunnen gebruiken?

Rereformed schreef: En tijd kun je twee kanten oplopen, naar de toekomst en naar het verleden...

Je kunt in gedachten teruggaan in het verleden, niet in werkelijkheid. Evenzo kun je plannen maken voor in de toekomst, terwijl die toekomst nog ver weg is.

elle schreef:Dan zou je in plaats van het woordje tijd ook het woord voortgang of ontwikkeling kunnen gebruiken?

Of 'beweging'.
Zover ik kan bedenken gaat beweging altijd vooraf aan tijd.

Fish schreef:

elle schreef:Dan zou je in plaats van het woordje tijd ook het woord voortgang of ontwikkeling kunnen gebruiken?

Of 'beweging'.
Zover ik kan bedenken gaat beweging altijd vooraf aan tijd.

Tijd is beweging. Maar een beweging die ongrijpbaar en niet te beïnvloeden is.

Gewoon even "brian greene" op youtube zoeken en de meeste vragen worden wel beantwoord, ook als er geen antwoord is. Dat voorkomt wellicht al een boel gezwam.

hanscoomas schreef:

Ruimte heeft meerdere dimensies, dus Tijd heeft meerdere dimensies.

Deze uit spraak is van dezelfde orde als alle kraaien zijn zwart (oke, in west-europa), dus alle eenden zijn zwart. Maar oke, ik nodig TS uit om de logica achter deze uitspraak duidelijke te maken. Waarom volgt uit het gegeven dat ruimte meerdere dimensies heeft, de tijd ook meerdere dimensies heeft? En kom alsjeblieft niet aan met het voorbeeld dat je geeft van de film want "ruimte die tussen twee filmbeeldjes zit", dat is dezelfde logica als de essentie van je betoog waar je mee begint. Je poneert eerst een stelling als axioma en baseert daar de rest op met lulkoek als resultaat. Uit het feit dat ruimte meer dimensies heeft volgt geenszins dat dat bijtijd ook het geval is, en tussen twee filmbeeldjes zit helemaal geen ruimte in de drie dimensionale zin van het woord.

Wat de tijd zelf betreft is de relativiteitstheorie de meest accurate beschrijving van het gedrag van de tijd. Iedereen heeft zijn eigen tijd, hij gaat langzamer als je in beweging bent of onder invloed van de zwaartekracht. Maar oke, dergelijke effecten zijn alleen interessant bij heel grote snelheden en zwaartekrachten. Wat rest de menselijke tijdsbeleving van de menselijke geest, maar de menselijke geest laat ons maar al te vaak in de steek..

Zelf heb ik wel eens gedacht dat de tijd twee dimensies moest hebben. Omdat ze in de minkovsky ruimte als de wortel uit de ons vertrouwde tijd (vermenigvuldigd met -1)wordt gepresenteerd, was mijn logica dat de ons vertouwde tijd dus nog een extra dimensie vertegenwoordigt. Geen idee of dat eigenlijk een geldige redenering is.

Mijn probleem met vier of vijf dimensies is dat ik me er niets bij kan voorstellen. Mijn inlevingvermogen beperkt zich tot drie dimensies, en ik kan de tijd-dimensie dus alleen engzins bevatten als ik er een ruimte dimensie voor inlever.

Maar tijd is in zekere zin ruimte. Een lichtjaar is zowel een afstand in een ruimte-dimensie als een afstand in tijd.

Mijn beschouwingen omtrent een 3-dimensionaal model met de tijd als een der 3 dimensies, ( http://www.freethinker.nl/forum/viewtop ... 45#p328356" onclick="window.open(this.href);return false; ) hebben mij op het idee gebracht, dat de dimensies van richting veranderen afhankelijk van de ruimtelijke positie van de waarnemer.Wat voor de een tijd is, is wellicht voor een andere waarnemer ruimte, en omgekeerd. Maar tussen die twee uitersten moeten zich nog meer waarnemers bevinden waarin de dimensies minder dan 90 graden gedraaid zijn, en elke individuele dimensie voor die waarnemer, is een (andere) mix van onze 4 dimensies. Noodzakelijkerwijs, zijn de afstanden tussen twee van die waarnemers geen rechte lijnen maar krommes. Alhoewel ze in een 4- dimensionele minkowski ruimte gelijktijd zijn, vatten ze elkaar op als evenver gescheiden in ruimte als in tijd. En vatten ze de afstand tot elkaar (in de 4-dimensionale ruimte dus een kromme) als rechte lijnen op.

(ik veronderstel dat het wel krommes zijn, en dat dat de oorzaak is van de universele roodverschuiving; (in plaats van de expansie van het heelal, die ik derhalve betwijfel)

Alhoewel er voor elke waarnemer maar één tijd dimensie is, is die voor elke waarnemer verschillend Er zijn 8 waarnemers denkbaar met 8 tijdsdimensies die 90 of 180 graden gedraaid zijn ten opzichte van elkaar. Dus ook als de tijd voor ieder afzonderlijk slechts één dimensie is, zijn er 4 dimensies die door twee van het als tijd worden gezien. Die twee zijn het dan ook nog volstrekt oneens over de richting van de tijd. Wat de een de toekomst noemt is voor de ander het verleden.

Hanscoomans heeft dus in mijn optiek zowel gelijk als ongelijk. Tijd heeft voor elke waarnemer geen drie dimensies maar slechts een. Die waarnemer kan 2 willekeurige ruimte dimensies bedenken die er loodrecht op moeten staan – en op elkaar – waarna de 4e dimensie door de 1e 3 noodzakelijkerwijs bepaald is. Maar voor een oneindig aantal waarnemers zijn er oneindig veel mogelijke tijdsdimensies, die identiek zijn met evenzoveel (dat woord klinkt raar als je het over oneindig hebt, maar heeft wel degelijk betekenis) mogelijke ruimtelijke dimensies, waarbij elke ruimtedimensie ook tijdsdimensie had kunnen zijn.

elle schreef: Tijd is beweging. Maar een beweging die ongrijpbaar en niet te beïnvloeden is.

Als Einstein gelijk heeft, en daar lijkt het op, is deze bewering onjuist.
1. beweging gaat door een "weefsel" ruimte-tijd
2. de tijd is te beinvloeden door deze beweging met hogere snelheid te laten gaan

Deze uitspraken op Einsteins theorieen gebouwd, zijn in strijd met deze uitspraak. Volgens mij ben je in de war omdat we tijd doorgaans meten met beweging waarvan we weten dat een aantal variabelen constant zijn.

Groet,

Bob

blues-bob schreef:

Deze uitspraken op Einsteins theorieen gebouwd, zijn in strijd met deze uitspraak. Volgens mij ben je in de war omdat we tijd doorgaans meten met beweging waarvan we weten dat een aantal variabelen constant zijn.

Aanvullend: achter je betoog schuilt het verschil tussen de tijd zoals opgevat vóór Einstein (niet-relativistisch) en ná Einstein (relativistisch). De opvatting van de tijd vóór Einstein past veel meer bij het gangbare begrip van de tijd, namenlijk altijd stromend (wow, heraclitus komt zelfs nog om de hoek kijken!) van nu naar het volgende nu. Na Eistein werd dit allemaal anders en wordt de tijd inderdaad een onlosmakelijk onderdeel van de ruimtetijd. En op die manier worden tegenintuitieve zaken als de tweelingparadox mogelijk, en daarmee direct samenhangend dat mijn tijd, als ik in beweging ben, langzamer verloopt dan wanneer ik hier in stilstand dit stukje zit te typen. Of de tijd die stil staat in een zwart gat wegens hoge zwaartekracht.

Mijn probleem met vier of vijf dimensies is dat ik me er niets bij kan voorstellen. Mijn inlevingvermogen beperkt zich tot drie dimensies, en ik kan de tijd-dimensie dus alleen engzins bevatten als ik er een ruimte dimensie voor inlever.

Geen probleem Peter, dit kan niemand vandaag. Wordt duidelijk in Flatland. Tenzij je het enkel puur wiskundig beschouwt dat is eigenlijk zelfs vrij eenvoudig. Natuurkundig kunnen we wel stellen dat die andere dimenisies opgerold zijn (lees Lisa Randall) en niet waarneembaar zijn omdat ze kleiner dan een quark zijn (of smaller). Dan kan men nog filosoferen of zij verbonden zijn met andere universa (zwaartekracht die inlekt).

De rest van je betoog moet ik nog nalezen.

Tijd is beweging. Maar een beweging die ongrijpbaar en niet te beïnvloeden is.

Als Einstein gelijk heeft, en daar lijkt het op, is deze bewering onjuist.
1. beweging gaat door een "weefsel" ruimte-tijd
2. de tijd is te beinvloeden door deze beweging met hogere snelheid te laten gaan

Deze uitspraken op Einsteins theorieen gebouwd, zijn in strijd met deze uitspraak. Volgens mij ben je in de war omdat we tijd doorgaans meten met beweging waarvan we weten dat een aantal variabelen constant zijn.

Eigenlijk is dit Lorentz.

Wat Einstein zegt is dat een versnelling (G krachten als eenheid) en zwaartkracht (ook G krachten als eenheid) een identiek effect hebben. Dus de ruimtetijd (niet alleen is er tijddillitatie maar ook lengte contractie) wordt niet alleen beinvloed door versnelling maar ook door een zwaartekrachtveld op identiek dezelfde wijze. En daar komt redshift vandaan: hoewel fotonen geen massa hebben, wordt de ruimtetijd waarin ze bewegen wel vervormd door massa. En daar komt ook dark matter en dark energie vandaan, omdat er veel meer redshift is dan er massa aanwezig is.

Wat is dark matter? Iets dat de vergelijkingen van Einstein (eigenlijk Lorentz) doet kloppen. Kan even goed iets compleet anders zijn: bv een fout bij Einstein.