Daarom kerst! CXT.

CXT, december 2008

Kerst, een populair feest voor velen en in veel landen een nationale feestdag. De kerstboom wordt van zolder gehaald en opgetuigd, er komen cadeaus onder de boom, voor verliefde vrijgezellen is de maretak een geweldige oplossing en de kerstman vliegt in zijn arreslee door het luchtruim. Velen gaan naar de kerk met kerstnacht of op kerstochtend, want dat hoort er nu eenmaal bij. Kerst is het feest van het kindeke Jezus dat werd geboren in een stal en bezocht werd door de herders en de wijzen. Dat is ook wat we elke kerst weer krijgen te horen en te lezen. Kerst is echter helemaal niet zo christelijk als men doet voorkomen.

Het jaar van Jezus' geboorte komt van Dionysius Exiguus (470-544), een Scythische monnik, aan wie we onze huidige jaartelling te danken hebben. Daarvoor gebruikte men namelijk 'ab urbe condita' (stiching van de stad: Rome). 1 AUC is dus het jaar waarin Rome werd gesticht. Uit Lucas 3:1,23 blijkt dat Jezus 30 was in het 15e jaar van keizer Tiberius. Dionysius ging uit van de overlevering dat keizer Augustus (de voorganger van Tiberias) 43 jaar heeft geregeerd. Dit betekent dat Jezus 15 jaar heeft geleefd tijdens Augustus' heerschappij. Augustus kwam in 727 AUC aan de macht, dus zou Jezus geboren moeten zijn in 754 AUC. Echter blijkt uit Lucas 1:5 dat Jezus werd geboren tijdens Augustus' heerschappij, terwijl deze stierf in 750 AUC. Dit geeft een verschil van vier jaar.

In de Bijbel staat nergens dat Jezus is geboren op 25 december. Uit Lucas 2:8 - de herders in het veld - valt eerder op te maken dat Jezus' geboorte in september viel. Het eerst geschreven evangelie, Marcus, begint pas bij de doop van de volwassen doop van Jezus. Het maakte de vroege kerk blijkbaar niet uit wanneer Jezus was geboren. Sterker nog, de apologeet Origenes (185-254) was ervan overtuigd dat het vieren van verjaardagen voor zondaars was.

Maar waar komt kerst dan wel vandaan? 
Vanaf eind juni worden de dagen steeds korter. Dit gaat door tot eind december tot een bepaald punt vanaf waar de dagen weer langer worden. Deze omkering werd al heel vroeg gezien als een overwinning van de zon, een overwinning van de zonnegod. De Macedoniërs kenden het feest Zagmuk, waarbij men vierde dat de god Marduk tegen het kwaad zou strijden. Het was een feest van twaalf dagen en aan het eind zou de koning sterven om Marduk te helpen in de strijd tegen het kwaad. Om de koning te sparen, werd er voor deze twaalf dagen een vervanger gekozen die de periode alle rechten en respect kreeg van een koning en aan het einde zou sterven.

De Romeinen later kenden een soortgelijk feest: Saturnalia. Het was een feest ter ere van de vuurgod Saturnus, die verantwoordelijk was voor het zaaien, omdat hij de hitte verzorgde die nodig was om het zaaigoed te laten groeien. Tijdens de dagen van Saturnalia werden rechtsgebouwen gesloten en golden er geen consequenties voor het beschadigen van eigendommen of het verwonden van mensen. Voor Saturnalia werd er een man of vrouw uitgekozen die alle vrijheid had om te doen wat hij wilde. Er werd hem een overvloed aan voedsel geschonken en de persoon kon zich tegoed doen aan andere fysieke bevredigingen (waaronder verkrachting). Aan het eind van het feest, op 25 december, werd de persoon op een brute wijze vermoord, en zo werd het kwaad overwonnen.

Het feest was erg populair. Christelijke leiders hebben het feest in de vierde eeuw geaccepteerd, waarschijnlijk om zo heidenen voor hun geloof te winnen. In het begin werd Saturnalia door de christenen nog gevierd zoals eerst. Pas later is er verandering in gekomen en heeft men het feest bestemd voor de zogenaamde geboorte van Jezus, die immers ook het 'Licht' kwam brengen. Kerst is dus samen te vatten als een feest waarin de overwinning van het goede centraal staat.

En waar komen die typische kerstdingen vandaan; de kerstboom, cadeaus, de maretak, de kerstman en het zingen van liederen? Veel van de gebruiken zijn terug te voeren naar de Germaanse viering van het Joelfeest, het feest van de zonnewende (rond dezelfde tijd als Saturnalia). De maretak werd bijvoorbeeld gebruikt bij het vruchtbaarheidsritueel van het feest. Tegenwoordig blijft het (gelukkig?) bij een enkele zoen.

Mensen die beweren dat kerst christelijk is, hebben het fout. Het is een feest van de overwinnig op het kwaad dat al bestond voor de kerk. Het is een feest dat voortkomt uit verschillende culturen en momenteel geldt het als een periode van gezelligheid en vrede, een periode waarin familie en vrienden centraal staan. Laten we kerst ook zo zien en het niet koppelen aan een religie.

Meer informatie:
http://www.simpletoremember.com/vitals/Christmas_TheRealStory.htm
http://www.thercg.org/books/ttooc.html
http://www.xmasjoys.com/christmas/

Auteur: CXT.
Weblog van CXT: http://cxt.punt.nl/
Forumdiscussie over dit onderwerp

Ps: kerst of geen kerst, wij (de initiatiefnemers van Freethinker.nl) wensen iedereen het allerbeste toe voor het komende jaar!