Het Kiessysteem in Nederland

[Peter van Velzen]

Naar aanleiding van het onderwerp verlicht despotisme vs democratie plaats ik hier enkele ideeën hoe men de – volgens HenkM slecht werkende democratie zou kunnen verbeteren

In de Engelse sectie plaatste ik eerder het bericht “the election party” Een van de ideeën daarbij is om in principe een vast aantlal personen (nu bijvoorbeeld 150) die voldoende stemmen hebben gekregen in een plaats in de kamer te geven, waarin zij echter niet één stem uitbrengen, maar het aantal stemmen dat daadwerkelijk op he is uitgebracht plus een aantal overgedragen stemmen. Die overgedragen stemmen komen van degenen die afvielen. Beginnend bij de kandidaat die de minste stemmen had vergaard, valt er telkens één kandidaat af, maar de stemmen die op deze kandidaat zijn uitgebracht worden overgedragen naar een andere kandidaat van zijn keuze. Valt die kandidaat in een later stadium óók af, dan kan deze zowel de direct uitgebrachte stemmen als de overgedragen stemmen, vervolgens wéér overdragen aan iemand die nog wel in de race is. Dit net zo lang tot het gewenste aantal kandidaten over is.


Op grond van de verkiezingen in Nederland uit 2012 zou bijvoorbeeld Marc Rutte zelf 2.129.000 stemmen hebben vergaard er wellicht 24.812 bij krijgen voor een totaal van 2.153.812 stemmen. Waarmee hij de stemkracht van 34 zetels zou vertegenwoordigen. D. Poot van de piratenpartij zou ook in de kamer gekomen zijn, maar met slechts 22.581 stemmen op hemzelf en 5.881 op partijgenoten zou hij slechts 28.462 stemmen waard zijn. Te vergelijken met 1/3 zetel. J Houwers, die tegen de zin van de VVD in de kamer is gekomen had slechts 3.709 stemmen vergaard en zou de meerderheid van de coalitie niet in gevaar hebben gebracht. Hetzelfde geld voor T. Kuzu (23.067 stemmen) en S. Özturk (9.831 stemmen) die samen uit de PvdA-fractie zijn gestapt. Omdat er in 2012 vooral op de lijsttrekkers is gestemd zou zelfs A. Reinten van de anti EU partij met 1.287 + 726 = 2.013 stemmen op grond van deze methode ook nog in de kamer kunnen zijn gekomen.


Een tweede optie is om de premier in eerste instantie te laten kiezen door de kiezers zelf. En als dat niet direct een meerderheid oplevert, kiezen de kandidaten zelf een premier uit hun midden. Dit volgt eenzelfde procedure als het afvalsysteem voor de kamer. De onderste kandidaat valt af, en mag zijn stemmen doorgeven aan een van de resterende kandidaten. Dit net zo lang tot er één kandidaat is die meer dan de helft van de stemmen heeft. Als echter Samsom in de eerste ronde meteen zijn stem aan Rutte zou geven in plaats van aan zichzelf, dan waren we waarschijnlijk in één keer klaar, en verandert er weinig ten opzichte van de huidige situatie. Desalniettemin kan het een aantrekkelijke optie zijn.


Een andere mogelijkheid is, om een soort districtenstelsel in te voeren zonder daarbij de proportionele vertegenwoordigen aan te tasten. Dit zou bijvoorbeeld kunnen betekenen, dat in elke kiesgroep (er zijn er nu 20) bijvoorbeeld twee kandidaten die daar woonachtig zijn, en op wie de meeste stemmen zijn uitgebracht, rechtstreeks in de kamer te kiezen. Dit houdt overigens wel in dat we dan twéé vertegenwoordigers uit de antilleneilanden Bonaire, Saba en st. Eustachius krijgen. Tenzij men deze kiesgroep samenvoegt met met Flevoland bijvoorbeeld. Dit zouden uiteraard vooral vertegenwoordigers zijn van de grootste partijen. Op grond van de uitslag van 212. 22 personen uit de PvdA en 18 uit de VVD. Dit heeft te maken met de grote meerderheid die de PvdA in Groningen en waar ze tweemaal zo groot is als de VVD.


Een ander idee dat ik had om de invloed van de kiezer te vergroten was de mogelijkheid om te kiezen voor het uitbrengen van je stem via internet. Je zou dan gedurende de vier jaar tussen twee verkiezingen in, je stem kunnen ontrekken aan degene op wie je in eerste instantie stemde en die stem aan een andere kandidaat kunnen toekennen. Op die manier zou men zijn ongenoegen over de manier waarop een politicus zijn mandaat gebruikt, nog binnen de zittingsperiode van vier jaar geuit kunnen worden. En wel op een manier die hout snijdt. Want als 300.000 VVD en PvdA kiezers zulks zouden doen, is de meerderheid van de coalitie subiet weg.

Het nadeel is uiteraard dat je stem in zekere zin niet meer helemaal geheim is - ook al bouwt men nog zoveel beveiligingen in - en dat men in elk geval ernstige maatregelen tegen Hackers dient te nemen. Het voordeel is dat je meer macht hebt. Je kunt elke dag je stem veranderen in plaats van éénmaal per jaar. Uiteraard heb je maar beperkt de tijd om je initiële stem uit te brengen, en moet je daarna even wachten tot de initiële samenstelling van de kamer bekend is, want die kan men moeilijk vaststellen als tijdens dat proces nog mensen hun stem kunnen veranderen. In het huidige kiessysteem zou dat betekenen dat er kort daarna zomaar iemand uit de kamer zou kunnen worden ontslagen in faveure van een nieuw kandidaat. In het systeem waarin elke kandidaat het aantal stemmen vertegenwoordigt dat hij kreeg verandert slechts de stemverhouding.


Men zou de eerste kamer kunnen afschaffen. Ze is nu slechts een rem op de besluitvorming die weinig met de wil van de kiezers te maken heeft. Het oorspronkelijke idee dat deze kamer de provincies zou vertegenwoordigen konden we almeer dan een halve eeuw op ons buik schrijven.

In plaats daarvan zou men ook 75 kandidaten uit de huidige kiesgroepen rechtstreeks kunnen kiezen maar wel per kiesgroep afzonderlijk. Het probleem daarbij is echter dat waarschijnlijk de twee grootste partijen – welke dat ook mochten zijn en hoe groot ze ook precies waren – Minstens 36 van de 75 zetels zullen winnen, en van een proportionele afspiegeling geen sprake meer zou zijn.

[Jinny]

Ik snap je niet...

[Peter van Velzen]

Ik snap je niet...

Wat snap je niet?

1a. Het idee om een kamerlid niet één stem te laten uitbregen, maar het aantal stemmen dat hij of zij heeft vergaard?
1b. Het idee om, teneinde het aantal fysieke kamerleden te beperken, maar toch enigzins recht te doen aan de bedoeling van alle kiezers, de kandidaten met de minste stemmen, deze stemmen te laten overdragen naar een meer succesvolle kandidaten van hun keuze?

2. Het idee om de minister-president rechtstreeks te laten keizen?

3, Het idee om een beperkt aantal kandidaten toe te laten op grond van het feit dat ze de meeste stemmen vergaarden binnen een kiesgroep.

4. Het idee om met behulp van het internet, de kiezers in de gelegenheid te stellen, elke dag zijn stem te veranderen?

5. Het idee om de eerste kamer af te schaffen?

Het feit dat elk van deze ideeën bedoeld is om de macht van de indivisuele kiezer te vergroten waardoor het democratisch gehalte van on kiessysteem wellicht toeneemt?


Ik zal nog wat trachten toe te lichten,

Direct na de verkiezingen in 2012 besloten VVD en PvdA samen te regeren. Direct daarna sloeg de opinie om, en scoorden beide partijen in de peilingen veel en veel minder dan tijdens de verkiezingen. Echter, de bevolking had geen enkele manier om datgene wat ze zagen gebeuren en wat ze niet wilden, daadwerkelijk te verhinderen.

Als je op Rutte of op Samsom hebt gestemd. wordt het daardoor verkregen mandaat nu in feite in de kamer uitgeoefend door een 34- respectievelijk 29-tal andere personen, waarop je helemaal niet hebt gestemd, waaronder de dissidenten, Houwers, en/of Kuzu en Özturk.

Vrijwel nIemand die tijdens de provinciale statenverkiezingen zijn stem uitbrengt heeft enig idee, welke personen er daardoor in de 1e kamer zullen komen.

Er is dus vrijwel geen binding tussen kiezer en parlementariër.


De kiezer heeft evenmin veel invloed op de vormen regering.
De kiezer heeft gedurende de sittingsperiode van het parlement evenmin enige invloed.


De mogelijkheden die ik heb genoend zijn allen bedoeld om die binding en/of die invloed te versterken.
Snap je me nu een beetje beter?